ruspièdha , nf Definitzione
saliedha chi essit in buca candho si pentzat a calecuna cosa de papare licàngia, chi praghet
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
eau à la bouche
Ingresu
mouth water
Ispagnolu
boca agua (hacérsele la)
Italianu
acquolina
Tedescu
Wasser das im Mund läuft (Appetit).
sabunadòra , nf: samunadora Definitzione
fémina, o màchina, chi sàmunat s'orrobba, fémina samunandho
Sinònimos e contràrios
labadora,
lavandera,
lessiera
Frases
ndhe fia istracu de l'intèndhere afolfighèndhemi su bighinadu cun sas sabunadoras (G.Ruggiu)◊ oe tenes cumbénios in domo coment'e frigoríferu e samunadora
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
blanchisseuse,
machine à laver
Ingresu
laundress,
fishwife,
washing machine
Ispagnolu
lavandera,
lavadora
Italianu
lavandàia,
lavatrìce
Tedescu
Waschfrau,
Waschmaschine.
salibèdhas , nf pl Definitzione
salias longas, sa salia chi essit pentzandho o castiandho cosas bonas de papare
Tradutziones
Frantzesu
eau à la bouche
Ingresu
mouth water
Ispagnolu
saliva,
agua
Italianu
acquolina (in bócca)
Tedescu
Speichel im Mund zusammenlaufen) (Wasser).
samunàda , nf Definitzione
su samunare
Sinònimos e contràrios
labada,
sapunada,
sciacuada
Frases
dadi una samunada, ca ses totu brutu! ◊ dogni samunada leat su pizu sou
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
passer à l'eau
Ingresu
wash
Ispagnolu
lavado
Italianu
lavata
Tedescu
Waschen.
sarràcu , nm: serrache,
serracru,
serracu Definitzione
aina a lama larga o istrinta, a dentes a una parte, po segare linna, pudare, de pigare a una manu / bogai is dentis a su s. = acutzare su serracu
Sinònimos e contràrios
serrúciu
Frases
una dí, mi contàt sa mamma, nanca nc'iat donau sa conca a unu serracu e si fut totu sciguriau! ◊ custu cane mi fit ammustranne cudhas sannas chi pariant unu serracu!
Terminologia iscientìfica
ans
Ètimu
ctl.
xarrac, xerrac
Tradutziones
Frantzesu
égoïne,
scie à main
Ingresu
ripsaw
Ispagnolu
serrucho
Italianu
segàccio,
gattùccio
Tedescu
Fuchsschwanz,
Lochsäge.
sarròne, sarròni, sarrónu , nm: serrone,
serroni Definitzione
genia de serra manna mancai de metro e mesu, a lama larga meda, a duas mànigas, de pigare a una manu ma in duos po segare o isperrare truncos mannos, linna grussa meda (ma fintzes serra pitica de pigare a solos a una manu po segare cambos e naes pudandho); bobboi chi andhat asuta de terra modhe, trebballada, e si papat s'arraighina modhe de sa cosa prantada de pagu: a logos est fintzes mardona, sórighe mannu de fogna; bobboi chi si papat sa gioga minuda e si che istichit aintru de su corgiolu, greme chi si papat sa linna, àteru greme in colore de castàngia chi podet fàere in su casu; brutore a meda in dossu; in cobertantza, su vítziu de abbetiare pruschetotu candho unu no tenet arrexone
Sinònimos e contràrios
serra
/
serracu
/
chibudhalzu,
cugumbiraxu,
istampasucros,
morucibudhu
/
tzerrone,
zannarolu,
zànnaru
/
muga,
sordi
/
tostorrímine
Maneras de nàrrere
csn:
intriscare o gitonare su serrone = illargare sas dentes a manera de li fàghere s'istrada e segare menzus; intrare su serrone a unu = acucai, bènniri a conca s'idea, s'abbétia de fai ccn. cosa
Frases
s'arruaxu iscarràfiat che serroni ◊ passada sa bistrale, su serrone: acò totu distruta sa foresta! ◊ s'élighe chi bi fit in su cuile ndhe l'ant segadu a serrone ◊ usaiat sas rimas che serrone: dae cussu ndh'est s'ódiu dipesu!
2.
cherent remíntidas sas pumatas ca medas che las at segadas su serrone
4.
zughet fintzas su serrone in cambutzos de cantu est brutu, putzidha!
5.
lasso a muzere mia emancipare a patu chi no l'intret su serrone de cherrer paltorire a bolt'apare! (L.Ilieschi)◊ fuit dies e dies ammudurradu, a bortas pranghiat, no ischia mancu proite… giughiat che unu serrone in cherbedhos!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Serroni
Terminologia iscientìfica
ans, crp, gryllotalpa gryllotalpa
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
grande scie à deux poignées
Ingresu
big saw,
mole cricket
Ispagnolu
serrón,
tronzador
Italianu
segóne
Tedescu
Zugsäge.
sbertài , vrb Definitzione
furare a unu su chi portat in busciaca, in pitzu, comente faent is manilestros in passada, mescamente a fura prana chi mancu si ndhe sapint
Tradutziones
Frantzesu
voler (le sac a main)
Ingresu
to pick someone's pocket
Ispagnolu
robar
Italianu
borseggiare
Tedescu
stehlen.
scaràda , nf: iscarada*,
scarara Definitzione
genia de cuntratu po fàere unu trebballu a prétziu firmu; genia de trebballu chi si faet in pischera (si càmbiant noas totu is cannitzadas o prantas)
Maneras de nàrrere
csn:
pigai o donai faina, comparai, bèndiri a s.; fuedhai a s. = faedhare chentza rispetu, chentza birgonza; a s. = (puru) unu ifatu de s'àteru, a meda, a cótimu, a trivas
Frases
no ti mortificas pighendi scaradas, pagus giorronadas fais a su mesi ◊ messànt a scarada, po si fai onori ◊ dhoi at genti istenteriada chi est a scarada fendi tontesas ◊ anguidha a scarada!… a scarada anguidha bella!…
2.
de sa classi mia ndi tengu unu cun su bràciu bogau, unu cun su brúciu segau, una cun sa manu pista… a scarada!
3.
e it'est cussa scarara de "gruppi folk"?!
Tradutziones
Frantzesu
travail à la pièce (aux pièces)
Ingresu
job contract
Ispagnolu
destajo
Italianu
còttimo
Tedescu
Akkord,
Akkordarbeit.
scaradéri , agt, nm Definitzione
chi o chie treballat a iscarada, fatu e a bidha
Frases
su meri bolliat màniga arrullada, de su scaraderi e de su serbidori, messendi ◊ su scaraderi leat pro paga su tantu de su sèmene de su trigu chi ndhe messat
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ouvrier travaillant à la pièce
Ingresu
jobber
Ispagnolu
destajista
Italianu
cottimista
Tedescu
Akkordarbeiter.
schiribitzósu , agt Definitzione
chi faet o pentzat schiribitzos
Sinònimos e contràrios
fantasiosu,
pantasiosu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui a beaucoup d'imagination
Ingresu
fanciful
Ispagnolu
soñador
Italianu
fantasióso
Tedescu
phantasievoll.
sdorrobbatóriu , nm: idorrobbatóriu* Definitzione
fura manna fata cun sa fortza e cun is armas
Sinònimos e contràrios
acrassamentu,
arrelantzu,
bardana,
fura,
irrobbatóriu,
ladratzonia,
ladroneria,
sdorrobbu,
torrobbatóriu
Frases
iat capitau chi iant fatu unu sdorrobbatóriu e is bandidus fiant aprobiaus a campusantu po dividí sa fura
Tradutziones
Frantzesu
vol à main armée
Ingresu
robbery
Ispagnolu
atraco,
asalto
Italianu
rapina
Tedescu
Überfall.
sechérru , agt, nm: sicherru,
sigherru Definitzione
chi est (o tanti chi est) apenas giustu, o fintzes própriu giustu giustu, su tantighedhu chi bastat, su tanti giustu chi serbit a unu bisóngiu / a sigherru = secherre, zustu zustu
Sinònimos e contràrios
necessàriu
Frases
si nche fit andhau chin sos úrtimos secherros sodhos de sa paca ◊ as a campare sèmpere in predarjos e in sartos de tzimentu penàndhelu secherru, su bucone (G.Piga)◊ est arrejonanne in vitzichesu secherru
2.
a bidha ghirabant a sas ocasiones de notu e abbarrabant su secherru, chin su contipizu de torrarent a su manizu ◊ su secherru in dommo bi est sèmpere istau
3.
su tzapadore tirat e campat a sigherru, che cundennadu
Ètimu
srdn.
Tradutziones
Frantzesu
juste,
à peine suffisant
Ingresu
enough
Ispagnolu
lo suficiente
Italianu
quanto basta
Tedescu
gerade ausreichend.
seghèto , nm Definitzione
aina a dentes pitichedhedhas adata po segare ferru o àteru materiale tostau
Terminologia iscientìfica
ans
Tradutziones
Frantzesu
scie à métaux
Ingresu
hacksaw
Ispagnolu
sierra para metal
Italianu
seghétto
Tedescu
Metallsäge.
servíglia , nf Definitzione
genia de pratígliu chi si ponet asuta de una tassa o de un'ampudha portandho a bufare
Sinònimos e contràrios
piatígliu
Ètimu
ctl.a
servilla
Tradutziones
Frantzesu
soucoupe à verre
Ingresu
saucer
Ispagnolu
posavasos
Italianu
sottocòppa
Tedescu
Glasuntersatz.
sílicu , nm, agt: sírigu,
síricu Definitzione
su grème o bobboi chi faet sa seda; nau de ccn. po su carenale, chi est làngiu, fine fine
Sinònimos e contràrios
fermesílicu
/
finigosu,
iltrízile
Sambenados e Provèrbios
smb:
Sirigu
Terminologia iscientìfica
crp, crp, bombyx mori
Ètimu
ltn.
siricus
Tradutziones
Frantzesu
ver à soie
Ingresu
silkworm
Ispagnolu
gusano de seda
Italianu
filugèllo
Tedescu
Seidenraupe.
sirídu , pps, agt Definitzione
de sirire; nau de erba giai créschia, chi at fatu sa chima o candhelita
Sinònimos e contràrios
intzeurrau,
tudhidu
/
chimidu,
folau,
inchimiu
Tradutziones
Frantzesu
qui a poussé la cime
Ingresu
sprung up
Ispagnolu
brotado
Italianu
pullulato,
che ha fatto cima
Tedescu
gekeimt.
sochítu , nm: suchete,
suchitu 1 Definitzione
genia de papare fatu cun petza segada a biculedhos (mescamente de pudha, de conillu), posta a fríere unu pagu in su sufrissu fatu cun chibudha, pedrusèmene e un'aciunta de binu o aghedu e pagu pagu de abba, una ispergiadedha de píbere e sale
Frases
gei tengu abetu bellu de mi fai su sochitu o s'anguli po Pasca!…◊ dhui tèngiu unu spitzuedhu de suchitu in su fogu
Terminologia iscientìfica
mng
Ètimu
ctl.
suquet
Tradutziones
Frantzesu
à la nage (cuc.)
Ingresu
stew
Ispagnolu
guiso de carne
Italianu
guazzétto
Tedescu
Ragout.
sortéri 1 , nm Definitzione
donniuna de is personas o cosas chi si depent fàere a billetes, a chie (o su chi) essit, a chie tocat
Tradutziones
Frantzesu
personnes ou choses à tirer au sort
Ingresu
drawing for (lots)
Ispagnolu
lo que va a ser sorteado
Italianu
sorteggiando
Tedescu
durch Los bestimmen.
spumadorédhu , nm Definitzione
ispumadore pitichedhu po illimpiare is dentes apustis papau
Frases
custu spumadoredhu est po s'isciacuai bèni is dentis
Tradutziones
Frantzesu
brosse à dents
Ingresu
toothbrush
Ispagnolu
cepillo
Italianu
spazzolino
Tedescu
Zahnbürste.
strobedhalíngua , nm Definitzione
filera de foedhos ue torrat unu sonu o síllabba chi cufundhet cun facilidade cun àtera chi dhi assimbígiat: es. unu crobu crésciu in d-una crobi de crésia si crediat crobu su prus togu de totu is trexentus crobus de sa Trexenta, ue torrat "cro", "cre", "to", "tre"
Tradutziones
Frantzesu
série de mots difficiles à prononcer vite
Ingresu
tonguetwister
Ispagnolu
trabalenguas
Italianu
scioglilìngua
Tedescu
Zungenbrecher.