Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

fròsa , nf Definition orrughedhu de fenu o de pàgia, farinedhu de àteru, cosa de pagu contu / segaisí su tzugu in d-unu filu de f. = pèrderesi in nudha, iscollàresi in su paris netu Synonyms e antonyms arritzu 1, rosca / fafaruza, fanialla Sentences est una frosa chi at betiu su bentu ◊ is undas nci dhu imbussànt in mesu coment'e unu fustigu o una frosa de palla Etymon srdn. Translations French brin de paille English wisp of straw Spanish pajita Italian pagliuzza German Strohhalm.

frusciàda , nf: (fru-sci-a-da) Definition su fruschiare, surbiada Synonyms e antonyms frúschiu, frúschida Sentences su bentu est minetosu cun frusciadas e sonos de terrore Etymon srd. Translations French coup de sifflet English whistling Spanish silbido Italian fischiata German Pfeifen.

frussàre , vrb Definition àere a meda, nau de dinare Sentences lampu ca ndhe frussat de sodhu, cussu, est abberu! ◊ si no frussas dinari, segundhu su logu mancu intrare ti bi lassant! Translations French disposer de l'argent English to have plenty of money Spanish tener dinero Italian dispórre, avére danari German viel Geld haben.

frutéri , nm Definition arregateri chi bendhet frutuàriu; fintzes unu chi faet meda in su frutuàriu, chi dhi praghet Synonyms e antonyms frutureri Etymon ctl. fruyter Translations French marchand de primeurs English greengrocer Spanish frutero, verdulero Italian fruttivéndolo German Obsthändler.

fruturéri , nm Definition butegheri chi bendhet frutuàriu Synonyms e antonyms fruteri Sentences tiu Antiogu est unu frutureri tramposu! Etymon srd. Translations French marchand de primeurs English greengrocer Spanish frutero, verdulero Italian fruttivéndolo German Obsthändler.

fumentài, fumentàre , vrb: afumentai* Definition prènnere su logu de fumu, fàere fumu meda, fàere fumentu Synonyms e antonyms afumai, ifumentare 2. andhadu soe a bi l'abbaidare… agiommai mi ndhe aiant fumentadu! Translations French dégager beaucoup de fumée English to fill with smoke Spanish ahumar Italian far mólto fumo German qualmen.

fundhuluzósu , agt Definition chi giughet o faet fundhurúgiu meda Synonyms e antonyms fundarillosu / ttrs. fundharitzosu Etymon srd. Translations French plein de lie English full of dregs Spanish borroso, turbio Italian feccióso German hefig.

furiòne , nm Definition nue de bentu forte meda Synonyms e antonyms boriana, bruxajolu, molione, mommurzolu, subbitana, torvellinu, tramúghine, turbiana Sentences ch'esseit a fora che furione de dimónios ◊ sos ómines bidia impiuerados in d-unu furione de paza: armados de furcone, pariant diàulos! ◊ at fatu truvadas de bentu a furiones Translations French tourbillon de vent English whirl Spanish torbellino Italian tùrbine German Wirbelwind.

furriadólzu , nm, agt: furriadórgiu, furriadorju, furriadorzu, furriadroxu Definition tretu inue si fúrriat, a ue si faet fúrriu, logu (e aprigu, barracu, pinnetu, domo) a ue si torrat a crocare, a istare Synonyms e antonyms biradorzu, furriada, ghiradorju / barraca, domo, pinnetu / bidhichedha, bidhiciolu, madau, trechinzu Idioms csn: non lassare perdas in furriadórgiu = circai a perda furriada, forrogare e betare apare totu, chirchendhe; bentu furriadorzu = chi est tirendhe candho goi candho gai, chena frimmesa ne de fortza e ne de filada Sentences Tzitzu fit ómine chi connoschiat onzi segretu e furriadorzu ◊ custos sunt ammentos de unu tempus chena furriadorzu 2. me in su Sulcis unu tempus is bidhas fiant furriadroxus ◊ aiant fatu unu bellu pículu de caminu a pè ca s'istrada no imbatiat finas a su furriadolzu ◊ die manna cun die visitant cuiles e furriadolzos ◊ sos furisteris fint remonzendhe sos trastos pro leare su caminu de su furriadorzu Scientific Terminology pst, slg Etymon srd. Translations French tournant, point de repère, point de retour English turning-point, land mark Spanish punto de vuelta, de referencia Italian punto di svòlta, di riferiménto, di ritórno German Wendepunkt, Bezugspunkt.

fusilàda , nf: fusilata, fuxilada Definition isparu fatu a fousile Synonyms e antonyms archibbusada, busilada, foconada, scupetada Sentences l'at iscutu una fusilada ◊ s'intendheit s'istràchidu forte de sa fusilada ◊ su ràndhine iscudiat a sos bidros e tzocaiat che fusiladas Etymon srd. Translations French coup de fusil English gunshot Spanish fusilazo Italian fucilata German Gewehrschuß.

gabbinète, gabbinètu , nm Definition aposentedhu, logu a pònnere su cómudu, a si samunare Scientific Terminology dmo Translations French cabinet de toilette, salle de bains English toilet, bathroom Spanish retrete, cuarto de baño Italian gabinétto, bagno German Toilette, Abort.

gàja , nf Definition in sa camisa, aciunta a is coedhas de ananti; dhu narant fintzes a is lobos chi si parent a fora in su crebedhu: in s’orrobba o bestimentu, piega Synonyms e antonyms gajedha, nésiga 1 / tórronu / incrispa, pínnica Sentences poni is nàdias e tessi a gajas! Surnames and Proverbs smb: Gaia, Gaias Etymon ctl. gaya Translations French soufflet de chemise English gusset Spanish nesga Italian gheróne della camìcia German Zwickel am Hemde.

gangúle , nm Definition su pannenanti o pannixedhu de is boes e bacas, sa pedhe chi portant asuta de su tzugu pendhe pendhe (de longu) Synonyms e antonyms arràndula, gangale Scientific Terminology crn Etymon srd. Translations French fanon de taureau English dewlap Spanish cadena Italian giogàia, pagliolàia German Wamme.

gelài 1, gelàre , vrb: zelare Definition àere, pònnere o sentire gelu, regelu contras a unu o calecuna cosa / g. male a unu = no piàghere; pro chi eo male ti gele = mancari no ti piaga Sentences fustei puru est istróllica, no s'iscít a chini istimat e a chini gelat: cussas puru funt fillas! ◊ "m'istimat, mi gelat" funt is fuedhus chi narant ispollendi unu frori po biri comenti arresurtat… Etymon itl. gelare Translations French avoir de l'aversion contre qqn., antipathie English to feel a strong dislike Spanish sentir antipatía Italian sentire avversióne, antipatìa, detestare German gefroren, eisig, Eis.

ghelèa , nf Definition brulla mala, befa, giogu de martzocu; su burdellu chi si faet in logu de festa; genia de trumentu po ccn. cosa / a ghelea = in ziru Synonyms e antonyms befa, belea, bergugna, gherda 1, isfrorígiu / carralzu / matratamentu Sentences ant fatu sa ghelea de lu bèndhere a sa zustíssia, su bandhiu ◊ si, comente tzapadu ant sa manta, tzapadu aiant sa pessone mea, za mi l'aiant fata sa ghelea! (A.G.Solinas)◊ fit una ghelea chi li fint fachendhe pro illudratzare su lumen suo ◊ sas gheleas fràzicant su mundhu de malidade ◊ li apo cumbinau una ghelea chi si ndh'at a ammentare pro cantu durat! 3. Elias si l'intendhiat cun sa connada, ma custa ghelea no podiat istare sèmpere cubada Translations French plaisanterie de mauvais goût English bad joke Spanish broma pesada Italian brutto schérzo German schlechter Scherz.

ghirghilliàre , vrb Definition erriere a iscracàlios Synonyms e antonyms chighigliare, ghirghilliare, iscrocuedhai, isgangagliare Etymon srd. Translations French rire de façon bruyante, ricaner English to sneer Spanish reirse a carcajadas Italian rìdere rumorosaménte, sghignazzare German laut lachen.

ghirghílliu , nm Definition errisu a meda, a boghe arta, tzérriu Synonyms e antonyms iscacagliada, iscacàgliu, iscacaratzu, iscracanzu, iscracaxu / irghéliu Sentences sos ghirghíllios de cuntentesa parent grinnicos de cadhu ◊ ghetat ghirghíllios chi paret chi lu punghet su muscone! Etymon srd. Translations French éclat de rire, rire, ricanement English sneering Spanish carcajada Italian risata, sghignazzata German schallendes Gelächter.

giàcanu , nm: ciàganu, giàganu, giàgaru 2, giàguru, zàcanu Definition chie, pruschetotu piciochedhu ma fintzes mannu, serbit a su preide candho narat sa Missa o po fàere misciones e fainas de crésia Synonyms e antonyms dreghestanu, monaghile, monasígliu, sagrestanu Sentences sa callentura de su predi de Mòguru t'intrit, ca iat iscallau su giàguru a gropas! (A.Garau)◊ príteru e giàcanu azicu acudiant a pònnere ifatu a missas e pèsperos ◊ s'obispu teniat a cumpàngiu unu giòvunu giàganu ◊ su pòberu chi at paga isperiéntzia giàganu est sempre, ma peidru mai Etymon ltn.e diaconus Translations French servant de messe English sexton, altar boy Spanish monaguillo, sacristán Italian chierichétto, sacrista German Ministrant, Meßdiener.

giòbe , nm: ciopu 1, giobu, lobu Definition giru, lobu de cosa (es., filu, fune, codriola) coment'e acapiandho a nodu istrintu o fintzes lenu chi potzat iscúrrere po cassare mescamente animales (ma si narat fintzes in cobertantza po gente); orrugu de sartitzu cun is cabos acapiaos impare; lóriga de cadena Synonyms e antonyms isciocu, lantu Idioms csn: giobu de càriga = filleri de càriga; parare su giobu = parai su latzu; giobitu de criadura = cosa chi si apicat in trugu a sa criadura pro no àere male Sentences upas caratzadas de pídigu parant sos giobes a sa libbertade ◊ a giobu mi l'ant tenta sa crabola (G.Fiori)◊ si che torresit a binza gàrrigu de giobos e comintzesit sa catza de sas puzones ◊ retzas, trobeas, giobos fuo, cantos ndhe preparas tue, trassista! 2. at mandhigadu unu giobu de saltitza ◊ est una cadenita totu a giobitedhos ◊ sa cadena est fata a tantos giobos intrados apare Etymon ltn. cop(u)lum Translations French nœud coulant, lacet, anneau de chaîne English skipknot, lace, link Spanish lazo, eslabón Italian càppio, làccio, anèllo di catena German Schlinge, Kettenglied.

gioríca , nf: (sa g. = saxoríca) Definition una calidade pitica de sàlvia de campu Synonyms e antonyms lucajabitica, salviedha Scientific Terminology rba, Salvia verbenaca Translations French sauge verveine, variété de sauge English wild sage Spanish gallocresta Italian chiarèlla minóre German eine Wiesensalbeisorte.