Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

diritadòre , nm: eritadore Definition datziante, s'impiegau chi tenet s'impreu de arregòllere su dàtziu, is pagamentos Synonyms e antonyms aggodhetadore, datzieri, godhetarzu, isetore, listarzu, taceri, taciaju Etymon srd. Translations French employé de l'octroi English exciseman Spanish aduanero, agente de aduana Italian dazière German Einnehmer.

disigàre , vrb Definition bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agummai coment'e consumàresi de sa tisichéntzia Synonyms e antonyms indisicare, indisichire Etymon srd. Translations French se consumer de douleur, avoir de la peine English to grow sad, to pine away Spanish debilitarse por el dolor Italian intristire, consumarsi per dolóre German sich verzeheren.

dispiàchiu , pps, agt: dispiàghidu, dispiàghitu, dispràsiu Definition de dispiàchere; chi est provandho dispraxere Synonyms e antonyms abbrudhatu, amarguradu, annicadu, atassau, discuntentu | ctr. piàchiu / contentu, pregiau Sentences si fiaus postus a arrí, perou sa cosa si fut dispràxia etotu 2. su sardu austesu puru at comintzau a mòrrede e seus totu dispràsios ◊ festus morendi de su sidi, andaus a circai àcua ma no nd'eus agatau e si ndi seus torraus dispràxius Translations French qui a beaucoup de peine English disliked, annoyed, sorry Spanish disgustado Italian dispiaciuto, contrariato German betrübt, traurig.

distèsa , avb Definition tratare una cosa o faedhare a sa d. = cun intertenimentu, a fundhu, naendho totu su chi dhu’est de nàrrere Sentences s'algumentu si diat chèrrere tratare a sa distesa Translations French avec beaucoup de détails English diffusely Spanish con detalles Italian diffusaménte German ausführlich.

dobbería , nf Definition orruga de is conciadores e logu inue si bendhent o si cònciant is pedhes Etymon spn. adoberia Translations French magasin de fourrures English furrier's, fur dressing Spanish curtiduría, tenería Italian pelliccerìa German Kürschnerei, Pelzwarenhandlung, Pelzgeschäft.

dóliu 1 , nm Definition genia de dolore, fintzes dispraxere mannu Synonyms e antonyms dabori, punta 1 / dolorias, pispinidura Sentences rughet a terra a dólios fortzicàndhesi che colobra Etymon srd. Translations French douleur de l'accouchement English pang Spanish dolores Italian dòglia German Schmerz, Weh, Leid.

dolorías , nf pl Definition is dolores de candho sa fémina ndh'est faendho su fedu Synonyms e antonyms penas, pispinidura Etymon ctl. doloria Translations French douleurs de l'accouchement English labour pains Spanish dolores Italian dòglie German Wehen (Pl.).

dóltu , agt, nm: dortu, toltu* Definition chi no andhat a línia dereta, no tenet línia dereta; nau de gente, chi no ndhe faet una a deretu, bona, bene, o, nau de cosa o de chistione, chi no est su giustu, no est sa beridade, no est su chi andhat bene Synonyms e antonyms atrotoxau, bistónchinu, fàlchinu, fortzicau / cumbessu, istolatzadu, locu, rebessu, traessu | ctr. deretu, ténneru / arraxoni, giustu Idioms csn: d. che anca de cane = totu atrotiau, trotu meda; nae dorta (nau in cobertantza de ccn.)= trevessu, chi no ndi fait una giusta; andhare, segare, fàghere a d., a d. e a rugadis = a egas e a ogas, in manera contrària a su zustu; andhare in d. = in contràriu, comente neune si disiziat; pretare su d. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni fintzas candu est craru ca no si ndi tenit Sentences s'ómine fit betzu, dortu e tzumbosu chi pariat una nae de chercu ◊ sa domita est ammuntada cun téulas dortas e male assentadas 2. in custu mundhu finas in su dortu at sempre resone su piús forte ◊ de cosas dortas subra de sa terra che ndh'at chena contu ◊ maridu e muzere s'istimaiant, ma cussideraiant iscàndhulu a pretare su dortu e no su èssere de idea diferente 3. su tempus mi est andhendhe sempre in dortu! (G.Ruju) Translations French de travers, idiot English crooked, foolish Spanish torcido, necio Italian stòrto, stólto German krumm, dumm.

dopiète, dopiètu , nm Definition tiru, isparu dópiu, unu avatu de s'àteru Synonyms e antonyms / cdh. dupietu Sentences a canno intenno unu dopiete cràdiu chi pariat unu vallu! (V.Mura) Translations French tir de chasse doublé English double shot Spanish doblete Italian doppiétta German Doppelschuß.

dragòne , nm: dragoni Definition sordau chi cumbatit prus a cuadhu chi no a pei; genia de mata po bellesa, ma chi faet fintzes unu vernissu orrúbiu, tinta, bona po meighina Sentences apo a girare dae mata in mata, che bandhidu chi giàgarant dragones Scientific Terminology mtm, dracaena draco Translations French dragon, sang de dragon English dragoon, tarragon Spanish dragón, drago de Canarias Italian dragone, sàngue di drago German Drachenbaum.

ebbarèsu , agt, nm: eguaresu Definition chi est amantiosu de is cuadhos; nau de cuadhu mascu, chi est cricandho ebba; nau in cobertantza de ómine, chi andhat a féminas Synonyms e antonyms afeminadu, bacasseri, bragheteri, donneri, feminari, pillitosu / cdh. ebbaríciu Etymon srd. Translations French coureur de filles English philanderer Spanish mujeriego Italian donnaiòlo German weibertoll, Schürzenjäger.

edrósu , agt Definition chi est ammontau de follaera, chi portat edra Sentences in cue b'at unu muru edrosu Etymon srd. Translations French couvert de lierre English ivy-mantled Spanish cubierto de hiedra Italian ederóso German Efeu…

elichétu , nm: elighedu Definition litu, padente, catza de élighes, de íllighes Synonyms e antonyms elicarju, elichedharju, elichinu, landari Etymon srd. Translations French bois de chênes verts English ilex wood Spanish quejigar, encinar Italian leccéto German Steineichenwald.

erbastérria , nf Definition custu númene dhu narant a diferentes genias de erba: sa Frankenia pulverulenta, sa Frankenia laevis, sa Plantago coronopus (bona a papare e si prantat puru), s'erba de chentu nodos Polygonum aviculare, sa Polygonum maritimum Scientific Terminology rba, Plantago coronopus Etymon srd. Translations French plantain corne de cerf English buck’s horn plantain Spanish estrella de mar, hierba estrella Italian minutina, erba stella German Schlitzwegerich.

erriàli , nm Definition sa ‘ànima’ de s’ou, sa parte bianca in s’orrubiou, parte de mesu necessària po ingendrare e de ue s'isvilupat su fedu nou Scientific Terminology crn Translations French germe de l’embryon English germinative macula Spanish disco germinativo Italian màcula germinativa German Keimfleck.

facètas , nf pl Definition in s'ómine, is pilos lassaos longos e prus in bàsciu in is trempas, a parte de pitzu, acanta a is origas Synonyms e antonyms barbígias, lemmas Translations French pattes de lapin English sideburns Spanish patilla Italian basétte German Koteletten (Pl.).

fadhòni , nm Definition su pigiolu de su pibione istrecau comente s'imbuidat budhindho postu in cobedina: su fodhe de su pibione Synonyms e antonyms bodhone, fodhocu, fodhone* Scientific Terminology rbr Translations French pelure de la grume English grape-skin Spanish hollejo Italian fiòcine German Weintraubenschale.

fadósu , agt Definition chi tenet fadu, sorte, fortuna; a logos fintzes àbbile, trassosu, malu Synonyms e antonyms addiciadu, afoltunadu, assortadu, auradu, diciosu, iscofadu / furone | ctr. ifoltunadu Sentences ca ndhe teniat ódiu, si ficheit in conca s'idea de l'apostare a fusile e de fagher sa festa a su fadosu (Prantaferru)◊ chi siat líbberu de dogni male e fadosu! 2. tanti fusti fadosu, cudha dí, ligendi sa litra!…◊ arroba su tempus chi dhui fua dèu no nd’iat mancau ni de su schivu e ni de su fadosu Etymon srd. Translations French qui a de la chance English lucky Spanish afortunado, dichoso Italian fortunato German glücklich.

fagallòni, fagaròne , nm: fogadoni, fogalloni, fogarone, fogaroni, fogorone, fogoroni Definition fogolone, muntone mannu de linna fatu coment’e a pinnatzu o fogàgia chi si allúmiat po festa (mescamente a sant'Antoni); fogu in sa forredha tropu mannu / comares, compares de fogarone = sos chi si faghent a compares brinchendhe su fogu chi si atzendhet su sero de su pésperu de santu Zuanne Synonyms e antonyms catassa, fochilada, fochina, foghidoni, fogone 2, olone Sentences s'annu passau po sa festa no ant allutu mancu su fogalloni ◊ su fogarone est traghidendhe e istinchidhendhe ◊ s'éspuru fadeus duus fagallonis: in pratza de crésia e a s'intrada de sa bidha ◊ che sunt boghendhe sa moda de su fogarone ca faghent àteru dannu, cun su logu azummai chentza prus àrbures 2. aite lu faghes cussu fogarone, candho no est mancu fritu?! Translations French feu de bois English bonfire, stake Spanish hoguera Italian falò, rògo German Freudenfeuer, Brand.

fàlsas , nf: faltzas, fartzas, fatzas, fratzas Definition parte de s'animale: est un'ammassu de gràndhulas casi in figura de globbu, chi si format asuta de su grassu Synonyms e antonyms fatzixedhas Sentences si dhi portasta pisci o anguidha de arriu, o butonis, o fartzas, o ciorbedhus, ti preparàt su fritu in cuatru fuedhus! (I.Cogotti) Etymon ltn. falsus Translations French ris de veau English sweetbreads Spanish lechecillas, mollejas de ternero Italian animèlle del vitèllo German Kalbsgekröse.