Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

barrantzedhàre , vrb: barrantzellare Definition andhare a giru po vardiania comente faent is barracellos, o fintzes a iscrucugiare Synonyms e antonyms rundai Etymon srd. Translations French faire la ronde English to go out on rounds Spanish rondar Italian uscire di rónda German die Runde machen.

bigumàrras, bigumàrru , nm Definition bigu o boe marinu; genia de lampu chentza tronu Synonyms e antonyms culumarru, igumarras Scientific Terminology anar, monachus monachus Translations French phoque moine de la Méditerranée, éclair English monk seal, lightning Spanish foca monje, relámpago sin trueno Italian foca mònaca, lampo sécco German Mönchsrobbe, Wetterleuchten.

biscaína , avb: briscaina Definition nau de una manera de fàere is cosas: fuedhai, fai a sa b. = a cudha manera, male, chentza una régula precisa, a comente essit essit, a s'istrambulatzina Sentences su andhare a sa moda biscaina podet medas surpresas preparare ca bisonzat su passu misurare pro no rúere in fossu o in pischina (A.Casula)◊ fint imbolaos a sa briscaina in sos muntones de terra e de preda Etymon spn. a la viscaína Translations French à la six-quatre-deux English in a slapdash way Spanish a la buena de Dios Italian alla carlóna German nachlässig.

bullàncara , nf Definition su fossighedhu in sa carre chi lassat su pigoni Etymon srd. Translations French marque de la variole English pock Spanish picadura de viruela Italian búttero German Pockennarbe.

cadeliàre , vrb: cadoliare Definition àere sa cosa a fortza de sacrifíciu; arrespramiare sa cosa (ma fintzes cuvrenare sa persona, pausare); istare a míndhigu, cun tropu pagu cosa, in su bisóngiu Synonyms e antonyms acolomizare, arresparmiai, avitare, istraviare 1 | ctr. perdimentare, sperditziai Idioms csn: pane cadeliadu = fatu a fortza de triballu; cadeliàresi de su fàmine = mòrriri de su fàmini po sa mandronia, po su pagu trabballai Sentences apo cadeliadu e marasadu chena profetu, che mísera zente 2. si ses iltraca, cadéliadi! ◊ cussa fémina si ndhe iltat totaganta cadeliada, chena essire mai Translations French gagner de quoi vivre à la sueur de son front English to gain with sacrifice Spanish gañar con sacrificio Italian guadagnare con sacrifìcio German mühsam verdienen.

cagadía , nf: cogodia Definition fodhe, frutu aortitzu de sa pruna, chi no ammadurat s'ossu e chi no dhu sèberat de sa prupa: abbarrat coment'e teghighedha, buida in mesu, ladita, modhe, in colore tra birde e biancu, bona a papare, de sabore marigosu, e apustis si sicat deunudotu Synonyms e antonyms tacatia 2. s'amistade issoro ch'est finida in cogodia e no si sunt mancu piús faedhados! Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French fruit rabougri de la ronce English withered fruit of the plum tree Spanish fruto apestado del endrino Italian frutto imbozzacchito del pruno German eingeschrumpfter Frucht des Pflaumenbaums.

calicàntu , nm Definition genia de frore chi benit de s'América Scientific Terminology frs, Calycanthus floridus Translations French calycant de la Caroline English calycantus (pompadour) Spanish calicanto, pimienta de Carolina Italian pompadour German Gewürzstrauch.

campanniàta , nf Definition passigiada a campu, die passada in campu po ispàssiu Synonyms e antonyms iscampagnada, scampirrada Translations French promenade à la campagne English trip into the country Spanish excursión al campo Italian scampagnata German Ausflug.

cansòla , nf: casciola, cassola, cassora Definition manera de fàere unu papare (de petza a orrughedhos o fintzes de ebrúgiu), fríssiu cun erbas in d-unu pagu de ógiu e sighiu a còere cun d-un'aciuntighedha de abba, binu (segundhu it'est), fintzes chi torrat a s'ógiu Synonyms e antonyms ghisadu Idioms csn: còghere, fàghere una cosa a c. = a casciolinu; èssere in c. (nadu de zente) = àere tratamentu, èssere amigos; passai de c. (nadu de una cosa, de una chistione) = barigàreche tropu tempus de candho tocaiat a fàghere sa cosa; furriaisí a cassola bamba (nau de giogu, de ispàssiu)= furriarechela a burdellu, a istrobbu, unu pagu a machine Sentences s'anzone l'at fatu a cassola cun bardureu e carchi patata ◊ notesta sa famíglia si cenat a cassola: a crasi eus a lassai su chi eus iscabeciau 2. a ita mandas unu billetu de augúrius apustis de tanti tempus, candu est passau de cassola?! Surnames and Proverbs smb: Casciola, Casciolla, Cassola Scientific Terminology mng Etymon ctl. cassola Translations French ragoût, à la nage English stew Spanish guiso Italian spezzatino, guazzétto German Ragout.

cardufàri , nm: carduvare, carduvari Definition chinisu, su chinisu budhiu asuta de sa braxa Synonyms e antonyms calduchinu, fadhisa, fairivàiri Etymon srd. Translations French cendre sous la braise English hot ash Spanish rescoldo Italian cinìgia German heiße Asche.

catzaviàre , vrb Definition fàere arrefegas, tzatzadas Synonyms e antonyms rebbotare Sentences fit zente chi su tempus no si lu colabat catzaviandhe: biviant a sa bona e a sa bona bestiant Translations French faire la bombe English to gormandize Spanish parrandear, jaranear Italian gozzovigliare German prassen.

caulàtzu , nm Definition una genia de erba chi faet in mare (àliga a fògia larga); a logos, chima modhe de erbas Synonyms e antonyms latiamarini, luponi Scientific Terminology rba, Ulva lactuca Etymon srd. Translations French algue marine qui ressemble à la laitue English sea lettuce Spanish lechuga de mar Italian lattuga marina German Meerlettich.

coàcia , nf, nm: coàciu 1, coatza Definition sa punta de sa coa, sa parte de sa coa de is pigiones; sa punta de unu chintórgiu, de una fune o de àteru deasi; s'iscutuladura de su linu, sa pagighedha chi che dhi orruet (ndhe preniant is banitas) Synonyms e antonyms coitza, cúmmiru, punta Sentences sa coatza de sa fune, de sa tzinta, de sa litranga Scientific Terminology crn Etymon srd. Translations French extrémité de la queue, croupion English rump Spanish extremidad de la cola Italian estremità della códa, codrïóne degli uccèlli German Bürzel.

codiàna , nf, avb: cogiana, cojana, congiana Definition s'úrtima parte de una sumana de tempus; sa puda prus bàscia cun prus pagos ogos chi in su fundhu de sa bide depet abbarrare a úrtimu (ctr. cabidiana o carriadòrgia); cotza de linna chi de sa parte de asegus s'intrat in s'incàsciu de s'isteva po mantènnere sidhia sa timona a sa parte de asegus in s'arau / avb. a codiana, in codiana = a úrtimos Sentences codiana de chida, de mese, de annu ◊ a codiana de s'àteru mese in bidha che sunt sos poetas a sa festa ◊ pustis, a codiana de frearzu, t'impigno de ndhe fàghere ispedire sa cantidade chi ti naro 2. s'aradu fit divisu in deghe petzos: sa cogiana, s'isteva, sa entale… Surnames and Proverbs smb: Cojana, Coiana, Coyana Etymon srd. Translations French dernier, derrier, à la fin, enfin English the last part, the back side of a thing Spanish cola, fin, última Italian l'ùltima parte, la parte posterióre di qlcs German letzter Teil, hinterer Teil.

codúdu , agt: coudu Definition chi giughet coa, coa longa / ustedhu c. = itl. cométa Synonyms e antonyms coaciudu Etymon srd. Translations French qui a la queue English tailed Spanish caudado Italian caudato German geschwänzt.

conchizàda , nf Definition móvia de sa conca Synonyms e antonyms conchinada, isconchinada, iscónchiu, isconchizada, sconchiada Etymon srd. Translations French mouvement de la tête English nod Spanish seña, ademán con la cabeza Italian mòssa del capo German Kopfbewegung.

contracambiài, contracambiàre , vrb Definition giare o fàere cosa in càmbiu de o po su chi a unu dhi ant giau o fatu Synonyms e antonyms cumpessare, cuncambiare, torrae Translations French rendre la pareille English repayment Spanish corresponder, devolver Italian contraccambiare German erwidern.

contrasinnàre , vrb Definition cambiare is sinnos (mescamente de is animales po dhos cunfúndhere, si funt furaos) Translations French modifier la marque du bétail pour tromper English to falsify the signs Spanish cambiar la marca de las reses Italian falsare i ségni German die Zeichen entstellen.

corsicànu , agt, nm Definition chi pertocat sa Córsica, chi o chie est de sa Córsica Synonyms e antonyms corsu Translations French corse, de la Corse English corsican Spanish corso Italian còrso, della Corsica German korsisch, Korse.

costèra , nf: custera Definition logu longu meda totu in costa, totu comente andhant is montes o fintzes ororu de mare Synonyms e antonyms colta, cugutada, palinzu, trempera | ctr. paris Sentences bandho che pastore in sas costeras in mesu a badhes umbrosas ◊ fuendi, si est firmau in d-una costeredha fàcias a soli ◊ resto annicadu pensendhe a su fogu chi nos brúsiat badhes e costeras ◊ sos moros, in atacos a sas costeras de mare, ant fatu a iscraos medas sardos Scientific Terminology slg Etymon spn. costera Translations French bord de la mer English ridge, coast Spanish costera Italian costóne, rivièra German Küstenstrich.