farcài , vrb: afracai* 1, flacai, fracai 1 Definition fàere pisca de pische o cassa de pigiones a lughe de fogu o de lantione o farca Sentences candu su stàinu est abertu no fait a fracai ◊ a fracai bollit nai a allui sa làmpada e pungi su pisci chi si aciapat Scientific Terminology pscd. Translations French pêcher à la lanterneu English night fishing or chasing with a lamp Spanish cazar con candil Italian frugnolare German mit der Blendlaterne fischen o. jagen.

farígu, fàrigu , nm Definition una parte de sa farra, bona prus che àteru po animales; a logos, órgiu móliu po animales; símbula grussa; coment'e farra de orrunchinadura de linna chi faent unos cantu bobbois candho sa linna est bècia; a logos, su frore de su binu, su frore de su samucu; in cobertantza, fintzes brutore, muga, sordi / terra de bonu farigu = a matza de castàngia, fatia, isorta che farina Synonyms e antonyms farrixedha, popoine Sentences po fai s'ambulau si coit su farigu ◊ su canistedhu si bestiat a festa chin sa biancura de su farigu nou 2. béciu fut Batista Nuxis, ca portada su farigu in is genugus! Surnames and Proverbs smb: Farigu Etymon ltn. farric(u)lum Translations French farine avec de la repasse English flour with fine bran Spanish harina con moyuelo Italian farina con cruschèllo German Kleienmehl.

finantzéri , nm: finantzieri Definition guàrdia de finantza; chie istúdiat e connoschet is chistiones de sa finantza o amministrat dinare Synonyms e antonyms finantza / banchieri Scientific Terminology prf Translations French agent de la "Guardia di Finanza" English custom officer, financier Spanish guardia de la policía fiscal, financiero Italian finanzière German Zöllner, Zollbeamte, Steuerfahnder, Finanzier.

fodhòne , nm Definition su fodhe de s'àghina, su pigiolu de su pibione, ma fintzes castàngia aortitza, totu corgiolu; su fundhurúgiu chi abbarrat de is regras de su mele faendho sa chera Synonyms e antonyms bodhone, fodhocu Sentences soe che nuche chentza chivu o de s'àchina solu su fodhone Surnames and Proverbs smb: Foddone Scientific Terminology rbr. Etymon srd. Translations French pelure de la grume English grape-skin Spanish hollejo Italian fiòcine German Weintraubenschale.

frundhàre , vrb: frundhiare, frundiai Definition tirare a passígia, iscúdere o imbolare a frundha; fuliare, betare a s'àliga Synonyms e antonyms arremilai, frumbulare, infrundulae / foliai, frundhire, iscavulai, sciuliai 1 2. duos bratzos che dha sunt istesiandhe e frundhiandhe a cara a inue fut Etymon srd. Translations French lancer des pierres avec la fronde English to sling Spanish hondear Italian frombolare German schleudern.

galligiài, galligiàre , vrb: gallizare Definition su si crèdere meda, fàere su prepotente e cricare de cumandhare aprofitandho de chie est prus piticu, prus débbile, fàere su brafanteri, su sprodhenti Synonyms e antonyms galligare Sentences est inútili chi bollais galligiai po cuai su pudesciori! ◊ trainedhu como aundhadu gallizas e minetas! ◊ como gallizas ca no ch'est babbu tou a ti domare! ◊ est gallizendhe cun cussos pisedhos, ca isse est prus mannu! ◊ si no fia istadu goi chentza brios, in domo mia isse no che aiat gallizadu! (Z.Zazzu) Etymon ctl. gallejar Translations French faire la loi à qqn English to lord it Spanish señorear, mangonear Italian spadroneggiare German tyrannisieren.

giubbilasciòne, giubbilatziòni , nf Definition s'acabbada, sa essia de unu postu de trebballu po pensionamentu Synonyms e antonyms pensionamentu Sentences daghi bideint chi fia malegontza mi deint giubbilascione ◊ a is becesas si gosat sa giubbilatzioni Translations French mise à la retraite English pensioning Spanish jubilación Italian pensionaménto German Pensionierung, Verrentung.

grína, grínas , nf Definition su lugore chi si biet in is àrias, in su fundhale, candho est abbreschendho Synonyms e antonyms grindha, nea, riga Idioms csn: pònnere grina, grinas = obrèsciri; mala grina = colore de chie est in cara mala; grina vona = cara bona, in colore, chi istat bene; giambare grina = cambiai bisura Sentences connòschere ti cheria dae candho grina as postu in s'orizonte ◊ ealla sa grina imprelleada de lentore a prima lughe! ◊ est isetendhe sa grina de unu die prommissu e sonniadu ◊ candho ti pesas, grina, cun su sole chi potat ispannare custos oxos de fumu, de chixina? 2. cunzat torra sos ojos, perdet grina e si faghet a cara de chixina (P.Casu)◊ de grina det giambare dogni cosa, det alvèschere in coro s'isperàntzia ◊ unu mucatore niedhu l'imbólicat sa cara in grina de chera santa Surnames and Proverbs smb: Grina Scientific Terminology sdi Etymon srd. Translations French la clarté de l'aube English the first light of dawn Spanish aurora Italian chiaróre dell'alba German Morgendämmerung.

icudhéi , avb: incudhae, incudhai, incudhane, incudhani, ingudhani, ingudhanis, ingudheni, ingudhenis, incudheis, incudheni, inicudhei Definition in cudhu logu: avb. de logu atesu de chie est foedhandho e de chie est iscurtandho Synonyms e antonyms acudhae, deinní, incudhéniche, incudhéchisi, incudhóriche, iniendhe Sentences che l'at giuta a incudhae subra ue no esistit ne fàmine e ne fritu ◊ unu dha spítzuat a innòi, s'atru a ingudhanis, fintzas a candu si ghetant apari! ◊ fint partidos chie a innoghe, chie a incudhane ◊ ispítzua de innòi, tasta de ingudhani, dhi est incumintzau a praxi Etymon srd. Translations French , delà English there Spanish allá, allí Italian , di là German dort.

icúi , avb: iggue, igue, igui, incua, incuche, incuci, incue, incui, incuna, incuni, ingui, inigui Definition in cue, in cuche: su logu acanta (no sèmpere in sensu materiale) a chie est iscurtandho Synonyms e antonyms acue, cube, inèlondhe, inguna | ctr. innoce Sentences sa corsària de sos coros est igue ◊ no est comente naras tue: sempre peus inoghe est de igue! ◊ incuci a fradi miu dh'ant invitau coment'e bagadiu ◊ essitindhe da'incua, brinca sa cresura! (G.Farris)◊ dhu portant a un'ispéntuma e incuna nci dhu betant ◊ pentzaiaus ca sa cosa finiat incui Etymon srd. Translations French , ici English there Spanish allá, allí Italian German dort, da.

ifachilàre , vrb: ifachilliare Definition betare in cara, nàrrere in cara a unu su male chi at fatu coment’e brigandhodhu e faendhodhu a bregúngia, lígere sa vida, bogare in bregúngia a ccn. Synonyms e antonyms abbirgonzire, afachilare, refaciai Sentences su maridu a boches artas candho ghirabat l'ifachilliabat totu su chi fachiat, ca nanchi fit male fatu ◊ criticabant e ifachilliabant sa miséria a chie la zuchiat pitzicada a costas Etymon srd. Translations French reprocher, jeter à la figure English to fling in s.o's face (stg) Spanish reprochar Italian rinfacciare German vorhalten.

ifritàda , nf Definition su ifridare Synonyms e antonyms ifriscada | ctr. caentada, imbudhighinada Sentences arratza de ifritada sa chi at fatu de deris a oe!… Etymon srd. Translations French baisse de la température English cooling Spanish baja de temperatura Italian abbassaménto di temperatura German Abkühlen.

ifutíre , vrb: irfutire, sfutiri Definition pigare a befa, leare in giru Synonyms e antonyms cantonare, irfútere*, strochillai Sentences l'ifutiat nèndheli chi tantu no bi resessiat Translations French se payer la tête, se ficher English to pull s.o's leg Spanish tomar el pelo Italian sfóttere German aufziehen.

igumàrras , nm: irgumarras Definition bicru o boe marinu; genia de lampada chentza tronu chi si biet atesu su note Synonyms e antonyms bigumarru*, circumarra, giogumarras, gulumarru, vigumarras 2. bidia su Vesúviu a igumarras e a coloriduras sèmpere divèscias (E.Giordano) Scientific Terminology anar, monachus monachus Translations French phoque moine de la Méditerranée, éclair English monk seal, lightning Spanish foca monje Italian foca mònaca, lampo sécco German Mittelmeer Mönchsrobbe, Blitz.

illabinàre , vrb: illainare, illainari Definition èssere a iscurrentziadura, fàere alloina, ladamíngiu a brodu, portare s’iscurréntzia e indebbilitare Synonyms e antonyms allainare, atilimai, iscacaredhare, iscussurare 1, tirchinare 2. a tui t'illainat su fragu de sa fà Translations French avoir la diarrhée, foirer English to have diarrhoea Spanish tener cagalera, tener diarrea Italian avére la sciòlta, avére la diarrèa German Durchfall bekommen, Durchfall haben.

illegàdu , agt Definition chi no est in sa lei, chi no faet su de sa lei Translations French hors la loi English outlaw Spanish bandido Italian fuòri légge German ungesetzlich.

imbucài, imbucàre, imbucàri , vrb: immucare Definition pònnere in buca; intrare, fàere intrare a unu logu (e fintzes abbojare, atobiare); pigare o cumenciare a fàere calecuna cosa Synonyms e antonyms comentzari, imbrocare, inghitzai, intrae Idioms csn: i. una cosa a unu = prenàrelu, ponnerecheli carchi idea in conca; i. una fàula a unu = contàreli fàulas, fàghereli a crere cosas chi no sunt; imbucaisí dogna cosa = crere totu; no ischire da' ube l'i. = no isciri de aundi cummentzai a fai unu trabballu, o una chistioni; i. una surra a unu = surraidhu; imbucare una lítera = betarechela in sa casseta ue collint sa posta in tuca Sentences zughiat in manu unu cantu de pane e imbucadu si che l'at ◊ imbucadichelu custu bículu de pane! 2. sos boes che cherent imbucados in sa tanca ◊ imbucàdeche sos canes in sa malesa a ndhe suguzare sos porcrabos! ◊ at imbucatu un'amica chi no bidiat dae pitzinnia (G.Farris)◊ atacamos unu dae un'ala e unu dae s'àtera e nos imbucamos a mesu caminu (E.A.Bernardini)◊ segunnu inue che imbucat no torrat a presse!◊ Pilighita no bolit imbucari a criari!◊ immuca, immuca: tira sa coldiola e ispigne sa genna! 3. dhi fut imbucada una grandu timoria ◊ est imbucandumí unu fàmini!…◊ bufit una tassixedha, ca dhi fait imbucai apititu! ◊ imbuchit, bengat aintru! ◊ si su dinai nc'est essiu, bolit nai ca est peri imbucau! ◊ lasso sa bidha e imbuco in su caminu ◊ no funtzionat bèni ca dhui at imbucau abba in mesu de is orrollianas 4. at imbucau a castiare, a pròere, a prànghere, a ríere, a chistionare ◊ l'imbucas a bufare dae manzanu: a candho a sero pares un'istratzu! (Tz.Muredda) Translations French nourrir à la petite cuillère English to feed, to prompt, to enter, to begin Spanish alimentar, embocar Italian imboccare German in den Mund stecken, einbiegen.

impannàe, impannài, impannàre , vrb Definition pònnere impannu, coment'e leare sa vista cun calecuna cosa chi no lassat bíere bene (es. fumu), pònnere in ogos una genia de velu; leare o annapare sa vista cun sa lughe a tropu; a logos, fascare (mescamente nau po pipios piticos) e fintzes carragiare, ammontare, pònnere s'aforru Synonyms e antonyms afuscai, annapai, imbelare, inchelare, infuscai, intelai / alluinai, illughinare / fascai / carragiai / forrare Sentences una nue trista impannadu mi at sa vista (Grolle)◊ sos ojos mios si sunt impannados, sas manos si sunt fatas tremuleas ◊ de néula lu bides impannadu ◊ cussos ammentos li vatuant tristura a su coro impannànneli sos ocros 2. su sole m'impannat ◊ si ant postu sas manos in cara pro no los impannare su sole 3. s’àcua aviendi de sa diga nd’impannat totu su sartu bonu de sa forada de monti ◊ su sartu fut impannau de bestiàmini ◊ su celu fut impannendusì e si fut serrau in totu de s'annúelu Etymon spn. Translations French brouiller la vue English to mist (up) Spanish empañar Italian appannare German verschleiern.

imperaulàre , vrb Definition foedhare tempus innanti cun ccn. po àere calecuna cosa e giare su foedhu, impromítere Synonyms e antonyms aparagulare 2. chie fit già imperaulada, chie deviat atèndhere in domo, chie si deviat fàghere monza e neune lu cheriat ◊ sa robba mi l'ant chircada in medas e so imperauladu cun paritzos Etymon srd. Translations French prendre la parole, passer la parole à qqn English to reserve Spanish apalabrar, reservar Italian prenotare German vorbestellen.

impressàdu , pps, agt Definition de impressare; chi tenet presse / avb. a s'impressada = impresse Synonyms e antonyms acodiu, allestridu, impressaridu, impressidu / ttrs. imprissadu | ctr. adasiau, immajonadu 2. sigo, timendhe de mi perdire in buturinos caminendhe impressadu ◊ impressados sezis? tratenide! 3. a s'impressada onzi isperànscia ti che ses gitendhe Etymon srd. Translations French qui a de la hâte English hurried Spanish presuroso, apresurado Italian frettolóso German eilig.

«« Search again