impompitàre , vrb rfl Definition
cuncordare totu bene, fàere bellu
Synonyms e antonyms
acocorodhare,
addinghillai,
afrinnicai,
allaputzai,
arrepicai 2
Sentences
su paone est allegru, at sos ojos lútzigos, si sisirinat, s'impompitat, est s'animale prus pazosu e cantat, cantat cretendhe de àere boghe bella
Etymon
srd.
Translations
French
se pomponner
English
to dress up
Spanish
acicalar
Italian
agghindarsi,
infronzolare
German
sich putzen.
impomponàre , vrb rfl Synonyms e antonyms
apompai,
impaonare 1,
impompare,
impomporredhare
Etymon
srd.
Translations
French
se pavaner
English
to strut about
Spanish
pavonearse
Italian
invanirsi,
pavoneggiarsi
German
eitel werden.
impostài , vrb: impostare Definition
pònnere cosa in calecunu tretu o de calecuna manera coment’e aprontandho unu trebballu, una faina o àteru; rfl. pònnere o istare firmos in calecunu tretu coment’e cuaos, o própriu cuaos, iscocandho po essire o giare a pitzu a calecuna cosa, o a ccn., mescamente in cassa, in gherra, po idorrobbare a chie passat / impostai is pedinas in su giogu de sa dama, impostai unu trabballu; impostare su telàrgiu = ammanitzare su materiale postu in su telarzu pro tèssere
Synonyms e antonyms
incarrebai
/
apostai
Sentences
dèu bandu cun is bidonis a m'impostai acanta a sa miza ◊ sa linna che cheret impostada in sa ficada de su carru ◊ certus s'impostànt abetendi is màscaras bistias a cerbu po dhas isparai ◊ tocat e si che impostat inue depiat passare cudhu ◊ tue chi ses cun sa màchina, impostamiche in cudhane, za sigo a pè
2.
su cani est impostau po sa cassa ◊ cun vinti armas mi serro sa costera e deo mi che imposto in Su Pedrarzu ◊ dhoi at istudiaus sardus, tzeracus de meri allenu, sèmpiri impostaus po no si lassai fuedhai in sa língua cosa nosta (A.Satta)◊ m'imposto e cun s'arma li acrico sa fusilada! ◊ sa gatu est impostada aspetendi a obèrriri sa porta pro intrai!
Etymon
itl.
Translations
French
établir,
organiser,
guetter,
se poster
English
to formulate,
to ambush
Spanish
preparar,
acechar,
apostar
Italian
impostare,
appostare,
appostarsi
German
anlegen,
auflauern,
sich auf die Lauer legen.
imprumonàre , vrb: impulmonare Definition
giare, pigare o fàere pigare múngia, arrennegu o tzacu meda
Synonyms e antonyms
abbrodhiare,
abbuscinare,
acasidhare,
acubare,
afelonare,
amprudhiare,
annicare,
aprummonare,
pirmare,
strugnai
/
aciopai,
auntzare,
inciulai,
insissiligai,
intzullire,
umprigare
Sentences
si est impulmonada ca no l'amus cumbidada a s'afidu ◊ l'ant impulmonadu contr'a su mastru
Etymon
srd.
Translations
French
se vexer
English
to resent
Spanish
resentirse
Italian
risentirsi
German
sich beleidigt fühlen.
impudàre , vrb: imputare 1 Definition
vrb. chi rechedit su pron. de sa persona sugetu coment'e chi siat cumplementu ma chentza funtzione: sentire dispraxere po calecuna cosa fata (de malu siat o de bonu)
Synonyms e antonyms
abentire,
arrepentire,
penètere,
penentire,
pilicare
Sentences
si penseri no mudas, de custa passione ti ndhe impudas (P.Mereu)◊ no ndhe fetas de aconcadas macas, ca ti ndhe as a impudare! ◊ ti amo e no m'impudo! ◊ si no pensades a mente sussega no istentades a bos ndhe impudare (D.Mele)◊ como pagu mi balet su penetu chi m'impudo de cantu ti apo fatu ◊ no bos impudedas mai de fàghere bene ◊ morte, tropu crudele ses istada cun s'Elicona sardu: daghi l'as mortu, pustis de pag'ora penso chi ti ndhe sias impudada! (Mura)
Etymon
ltn.
imputare
Translations
French
se repentir
English
to repent
Spanish
arrepentirse
Italian
pentirsi
German
bereuen.
impugnàre , vrb: impunnae,
impunnai,
impunnare Definition
andhare (o fintzes fàere andhare) a cara a unu logu, a un'ala, a calecuna cosa (o a ccn.) coment'e cricandhodha, po dha bòllere, o fintzes po che dha bogare o àteru
Synonyms e antonyms
apititai,
imbonai,
petire 1,
punnai,
tirai,
tocai 1
/
incarrebai
Sentences
movet sas alas incogoristida e impugnat sas úngias contr'a mie (P.Pisurzi)◊ soli impunnat a s'ocasu ◊ como est impunnendhe a inoghe! ◊ a cali parti apu a impunnai? ◊ immoi impunnaus a bidha, a domu ◊ si ant atuau su baullu e impunnant conca a crésia ◊ po si vengai, pigat is ferrus de tundi e s'impunnat a Brai disafiendidhu ◊ su pastori impunnat su bestiàmini in sa filada
2.
ma labai a nd'èssi bogau cussu: dèu puru mi seu impunnau a su billetu de centumila! ◊ cussa piciochedha impunnat tropu a su paru sodrau
Etymon
ltn.
in pugnare
Translations
French
aller,
se diriger,
se tourner
English
to go,
to aim
Spanish
andar
Italian
andare,
tèndere,
dirìgere,
vòlgere
German
streben.
incabigliàre , vrb rfl Definition
aferrare a pilos s'unu a s'àteru, tirandho, gherrandho; betare apare is pilos
Synonyms e antonyms
acanciofai,
aciufai 1,
atzuntzudhare,
tipiliare,
tipilire
Etymon
itl.
Translations
French
se crêper le chignon
English
to brawl
Spanish
agarrarse del moño
Italian
accapigliarsi
German
sich raufen.
incaboniscadúra , nf Definition
su s'incaboniscai
Etymon
srd.
Translations
French
action de se rengorger
English
becoming cocky
Spanish
envalentonamiento,
engreimiento
Italian
ringalluzziménto
German
eitel werden.
incalchetàre , vrb: incaschetare Definition
incasciare o pònnere un’idea firma in conca, fintzes chentza de motivu
Synonyms e antonyms
incasciae
Sentences
si che l'at incaschetadu, como, ca depet fàghere gai, e no lu fúrrias prus dae s'idea sua!
Translations
French
se mettre en tête
English
to be fixed
Spanish
obstinarse
Italian
fissarsi,
inculcare
German
eine fixe Idee haben.
incangrenàe, incangrenài, incangrenàre , vrb: ingranghenai Definition
fàere a cancrena, nau de sa carre bia chi giughet infetu
Synonyms e antonyms
aggangrenare,
cangrenai
Sentences
sa camba fiat totu ammaciugada e si est ingranghenada
Etymon
srd.
Translations
French
se gangrener
English
to become gangrenous
Spanish
gangrenarse
Italian
incancrenire
German
brandig werden.
incantzirài , vrb Definition
furriare o fàere a cancru, nau de unu male
Translations
French
se cancériser
English
to make cancerous
Spanish
cancerarse
Italian
incancherire
German
krebsartig werden.
incapitàe, incapitài, incapitàre , vrb Definition
su èssere, imbàtere o agatare in calecunu logu o chistione po cumbinatzione, comente podet arresurtare chentza chi dipendhat de su bòllere de nemos
Synonyms e antonyms
capitai,
incapai 1
/
acontèssere
Sentences
arratza de mulleri chi apu incapitau! ◊ chi iat incapitau a mimi no si fut fuiu, no! ◊ míseru tue chi nche ses incapitandhe in cussa malasorte! ◊ chi incapitat a no nch'èssede zeo, nch'est issa ◊ incàpitat, a boltas, in su note, che unu pitzinnu s'ischidet su bentu (S.Baldino)
Translations
French
avoir lieu,
se passer
English
to come,
to happen
Spanish
acontecer,
ocurrir
Italian
capitare
German
geraten,
geschehen.
incarài, incaràre , vrb rfl: incorare 1 Definition
coment'e bogare sa cara, essire in calecunu logu (es. genna, fentana, muru), andhare a bíere / èssiri a incaracua = a su cua cua, faghíndhesi bídere, incarèndhesi, e torrèndhesi a cuare, apartare
Synonyms e antonyms
acarare,
acerare,
acontrare,
acrarare,
afaciai,
imbraconare,
inciarare,
infaciai,
ingiarare,
iscampiare
| ctr.
cuai
Sentences
caminu caminu totus s'incarant in su portale cun su pratu prenu de trigu po is isposos e augurare vida bella e errichesa ◊ candu passat tzerriendu, totus s'incarant a castiai ◊ unu pilloni si est incarau in su niu ◊ sa spaciada de mammai no mi lassàt incarai mancu in s'oru de s'enna ◊ sa luna si est incarada in su celu ◊ incaraisidhoi a biri ita est cussu chi s'intendit!◊ apo pichiadu e si est incorada a sa ventana
2.
donadhi unu cimingionedhu de pani ammodhiau pagu pagu incarau in su tzúcuru!
4.
Etymon
srd.
Translations
French
se montrer
English
to show oneself
Spanish
asomarse
Italian
affacciarsi
German
sich zeigen.
incheremíre , vrb Definition
andharesindhe a bívere in logu ispérdiu, atesu de gente, fàere vida de soledade
Synonyms e antonyms
afrungiulare
Sentences
pro su disisperu, penso a m'incheremire abbaidendhe a su chelu e mi assamudo (G.M.Cherchi)
Etymon
srd.
Translations
French
se retirer dans un ermitage
English
to retire to one's retreat,
to leave off
Spanish
hacerse eremita
Italian
ritirarsi nell'èremo,
demòrdere
German
zurückgezogen leben,
nachgeben.
inchietàe, inchietài, inchietàre , vrb Definition
pigare o giare arrennegu; segundhu de ite si narat, avolotare
Synonyms e antonyms
abbetiae,
achibberare,
acroconai,
afutare,
airai,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
collobbiare,
inchimerai,
incrabudhire,
infelai
Sentences
is fuedhus dhus eus ammesturaus a itzérrius candu si fiant inchietai ◊ irrocat che pidore e s'inchietat chi est unu cavanile!◊ tzieta s'inchietat narendi: "Mammai, Santu Pedru est su santu de is piscadoris!"◊ ma poita dha fais inchietai a mamma tua?◊ non t'inchietes, fipo brullandhe!
2.
"Maria Cinisu, movidí ca a niscinus istait bèni cussa crapita!", dhi naràt sa bídria po dha fai inchietai!◊ totu cussu chi li aiat contadu cussu pedidore l’aiat inchietadu
3.
fiat una noti sentza de luna chi su mari si fiat inchietau
Etymon
spn.
inquietar
Translations
French
se fâcher,
agacer,
s'indigner
English
to disquiet
Spanish
enfadar,
indignarse
Italian
inquietare,
sdegnarsi
German
ärgern,
sich ärgern.
inchighiridhàre , vrb Definition
artzare sa boghe, arteriare foedhandho
Synonyms e antonyms
achibberare,
achighiristai,
altivai,
incaboniscai,
inchibberare,
inchighiristai
Sentences
s'inchighiridhat chi paret unu pudhitu gherriscu
Etymon
srd.
Translations
French
se mettre en colère
English
to get enraged
Spanish
enfurecerse
Italian
infuriarsi
German
wütend werden.
inchighiristài, inchighiristàre , vrb: incixiristari,
incragaristai,
increghestare Definition
coment'e fàere o artzare sa crogorista, arrennegare, su si crèdere meda, bogare sa conca de su sacu foedhandho cun atza
Synonyms e antonyms
achibberare,
achighiristai,
altivai,
inchibberare,
inchighiridhare
/
abbetiae,
afutare,
airai,
aorcare,
arrabbiai,
arrannegai,
collobbiare,
inchestare,
inchietae,
inchimerai,
incrabudhire,
infelai,
infuterare,
insutzuligai,
intziminire,
renignai
Sentences
at rispostu increghestèndhesi ca sos disisvios fint totu solu pro sos zòvanos ◊ mi furia incragaristada ancora de prus e ia crétiu de passai is dis prus orrorosas de sa vida
Etymon
srd.
Translations
French
se fâcher à mort,
remplir d'orgueil,
lever la crête
English
to fret and fume,
to make proud,
to get cocky
Spanish
alzar el gallo
Italian
adirarsi forteménte,
insuperbire,
alzar la crésta
German
sich erzürnen,
stolz werden,
den Kamm schwellen lassen.
incuculàre , vrb: incugulare Definition
su si pesare o pònnere nues in s'aera; nau in cobertantza de unu, fàere in cara trista, séria, pentzamentosa
Synonyms e antonyms
abbudhonare,
annuai 1,
cuculare,
incumbuxae
| ctr.
isclarire,
ispalaciae
Sentences
isperemas chi no incúculet (G.M.Cabras)◊ gelu, bidhia e chelu incuguladu no tent esístere nemmancu in s'ammentu (S.Casu)
Etymon
itl.
incocollarsi
Translations
French
se couvrir de nuages,
s'assombrir
English
to cloud over
Spanish
nublarse
Italian
rannuvolarsi
German
sich bewölken.
incurài , vrb rfl: incurare 1 Definition
giacurare, su si pigare incuru de una cosa o chistione, su si dha pònnere a coro, faendhondhe contu, pentzandhodhoe cun contivígiu
Synonyms e antonyms
apensamentai,
apinnicare,
contifizare
| ctr.
trascurai
Sentences
iat impromítiu ca si nd'iat a èssi incurau cussu po is campanas ◊ eris parias pro me e oe no ti ndhe incuras! ◊ ghetadí in bratzus mius, no t'incuris de nudha! ◊ immoi no si nd'incuraus prus de totus custus daoris ◊ bene chi deo pacu mi ndhe incuro ◊ de custu dolore no mi ndhe incuro: l'agguanto, za no est forte!
Etymon
srd.
Translations
French
se donner la peine
English
to mind
Spanish
cuidarse
Italian
curarsi,
darsi pensièro
German
sich kümmern.
indisichíre, indisighíre , vrb: intisichire Definition
bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agiummai coment'e consumare o ispaciare de sa tisichesa
Synonyms e antonyms
decaire,
derrúere,
disigare,
ilmarrire,
indisicare
Sentences
si est indisighidu pro sa ruina de sa famíllia
Etymon
itl.
intisichire
Translations
French
se consumer de chagrin,
dépérir
English
to pine away
Spanish
consumirse
Italian
consumarsi dal dolóre,
deperire
German
sich verzehren.