Abbreviations Legenda | Symbols Legend

ispannài, ispannàre, ispannàri , vrb: spannai Definition apèrrere, ispràghere, nau de su butone de is erbas e matas; nau de àteru, coment'e apèrrere e giare o fàere lughe Synonyms e antonyms abbèrrere, isclarire, ispalaciae / allugare, ilgiarare, illuminai Idioms csn: ispannai is abas = ispàrghere sas alas; ispannare su dolu = passai, allebiai, sciagai su dolori, su disprexeri Sentences un'arrosa est ispannada ◊ is froris funt cumentzendi a ispannai ◊ po no camminai in lentza sa buca tropu ispannas! (Pani) 2. acò s'astru de arghentu ispannendhe dogni nue! ◊ sas fritzas tébias de maltu che ant ispannadu sas aeras ◊ antiga domo mia, abblandhas sa tristia e ispannas su coro a su cuntentu (P.Fae)◊ s'at a ispannare su chelu piús luadu in ispijos de sole ◊ daghi ant ispannadu cussu velu, tandho sa Chéjia los afestat totu sos chi sunt dignos de istare in chelu ◊ su sole ispannat sas umbras ◊ sa luna lucorosa ispannat sas campuras 3. pro t'ispannare su dolu pensa chi t'istimo! Etymon itl. spannare Translations French éclore, se rasséréner English to blossom, to brighten up Spanish abrirse, desabotonarse, despejarse Italian sbocciare, rasserenarsi, illuminare, dissipare, dissòlvere German aufblühen, sich aufheitern, erleuchten, vertreiben.

ispassigiàe, ispassigiàre, ispassigliài , vrb: ispassillai, ispassizare Definition istare a su andhetorra ponendho passos tanti po si mòvere, po ispàssiu; fàere calecuna andhada a unu logu tanti po andhare, fintzes chentza bisóngiu Synonyms e antonyms passigiare* Sentences po candu si essit a ispassillai si at a biri isposus andendi a galopu (Z.Tuveri)◊ sos àteros sunt ispassizanne in su curridoju ◊ su sero annant a ispassizare in sas foraldidhas ◊ dhu spassigliànt a sonu de trumbita e de passu in passu torrànt a dh'aciotai Translations French se promener English to walk Spanish pasear Italian passeggiare German spazierengehen.

isperràche , agt: isperraghe Definition nau de unos cantu frutos, chi sa prupa istacat bene de s'ossu Synonyms e antonyms abbelzinu, abberigiolu, ispitzigaditu, sperradori | ctr. duraghe, rósigu 1 Etymon srd. Translations French qui se détache facilement du noyau English that can be easily opened Spanish fruto que se deshuesa fácilmente Italian spiccàgnolo German leicht vom Kern lösbar.

isperradítu, isperradítzu , agt Definition nau de linna, chi si aperit, chi isperrat po pagu pagu chi si fortzet; nau de frutuàriu cun ossu, chi istacat sa prupa de s'ossu Synonyms e antonyms abberiditu, tzacaditu Etymon srd. Translations French qui se scinde English scissile Spanish hendible Italian scìssile, spaccàbile German spaltbare.

ispiòndiri , vrb: ispròndhere, ispròndiri, isprúndhere, isprúndiri, spòndiri Definition iscúdere, betare, fèrrere atesu (fintzes nàrrere); bogare, bogare prus in fora (fintzes essire), aporrire, giare o fàere a bíere cosa faendhodha, naendhodha e faendhodha connòschere Synonyms e antonyms aggradiare, aporrire, fèrrere, imperiare, impròdere, lampinare, spiondai / espressai Sentences cun d-unu cannedhu sulendi a totu fortza nci ispiondit a celu cudhas birilliedhas ◊ dae cue subra s'ispériat unu paris mannu, a cantu podet ispròndhere s'oju! ◊ mi at ispróndiu una pedra ◊ is sardistas defendint e isprundint s'istória de sa Sardigna ◊ su pulíticu cheriat cundennadu a si manigare sas paràulas ch'isprundhit 2. de ingunis sa rivolutzioni isprundit in totu s'Europa ◊ est tzerriendumí ca mi at ispróndiu cosa de su muru de cortili ◊ su tostoine isprundhiat sa conca dae su covecu ◊ ge si dh'at circara sa serbidora: bai e circa de aundi nd'est isprúndia! Translations French se pencher, dépasser English to stretch, to jut out Spanish arrojar, asomar, extender Italian protèndere, spòrgere German vorstrecken, hinausstrecken.

ispixàre 1 , vrb rfl: ispricare 1, isprigai, isprigare, sprigai Definition castiare, bíere me in s'isprigu Sentences fatuvatu bandat a s'isprigai ◊ sa luna s'ispricat in s'abba 2. los cherzo ispixare in arcos de chelu pro pintare randhas de nue (G.M.Lai) Etymon srd. Translations French se regarder (dans une glace) English to look oneself (in a mirror) Spanish mirarse en el espejo Italian specchiarsi German sich spiegeln.

ispònnere , vrb Definition pèrdere, passare o fàere pèrdere s'abbitúdine, su disígiu, s'idea de calecuna cosa, no ndhe fàere prus contu si no si ndhe tenet, fintzes solu cessare, tratènnere unu pagu; istare a dormire in domo angena / in poesia fintzas isponne; pps. ispostu Synonyms e antonyms disabesare, disacostumai, ibbortare, scotiai, storrai / tasire / aposentae, ospedai | ctr. abbetuare, imbisciare Sentences como mi che so ispostu e su binu no mi rechedit prus ◊ sa fémina a tota prima no ndhe cherfeit s'intesa, de ballare, ma Frantziscu no ndhe isponzeit s'idea ◊ no l'amus audidu, a fàghere cussa, ma mancu ispostu ndhe l'amus ◊ comintza a pagu a pagu a ti ndhe ispònnere, a m'ismentigare! ◊ tres o bàtoro bagadias li aiant torradu su "Chi nono" e isse fit pro ndhe ispònnere s'idea de si cojare ◊ a cudhu amante meu dau li apo su coro: no mi ndhe poto isponne ◊ sa cusséntzia sua non si che cheret ispònnere de sas richesas 2. a punta de mesudie ant ispostu de messare, ma a sero li sunt torrados a intrare ◊ no at ispostu ancora de chigulare! 3. isponzo in domo de su síndhigu 4. de cosas gai ne seo ispostu Etymon ltn. exponere Translations French déshabituer, se résigner English to wean away, to accept Spanish desacostumbrarse, resignarse, hospedar Italian disassuefare, rassegnarsi German abgewöhnen, sich ergeben.

isposài , vrb: isposare, isposari, sposai Definition fàere sa funtzione e sa festa de s'isposóngiu pigandho pobidhu o pobidha Synonyms e antonyms afidare, cogiare, cojubare, desposare Sentences a bos isposarezas impresse sanos e alligros! ◊ deo apo isposadu a tie ◊ cussus duus funt isposus ma no ant isposau ancora ◊ a nois nos at isposadu unu preíderu amigu nostru ◊ e candho isposades? ◊ a su coru fademu un’ofesa si ti emu isposau po dinai 2. Pitzente e Luisa no ant fatu matana a si cumprèndhere e afrontare sas dificurtades chi ant agatadu sendhe isposados Etymon ltn. spo(n)sare Translations French épouser, se marier English to marry Spanish casar Italian sposare German heiraten.

ispúndiri 1 , vrb: spòndiri Definition acostire tropu, essire tropu de un'oru artu, de un'atza Synonyms e antonyms ispiòndiri Sentences issu si est ispúndiu tropu de aundi fut impostau, at postu mali su pei e nc'est arrumbulau Translations French se pencher English to lean out Spanish asomarse Italian spòrgersi German sich vorbeugen.

istelevràre , vrb Definition istare pentzandho e torrandho a pentzare a sa cosa chentza arrennèscere a cumprèndhere o lòmpere a un'arresurtau Synonyms e antonyms immaginai, immelmedhare, istorronare, penciai, scimingiai Sentences no t'istelevres, tantu dai su meu no mi bogas! ◊ comintzeit a istelevrare cun atentzione subra de sa natura de cussu cristianu (M.Bua)◊ candho est ammurrionadu m'istelevro deo pro cuntentare a isse! Etymon spn. descerebrar Translations French se creuser la cervelle English to rack one's brain Spanish comerse el coco Italian lambiccarsi il cervèllo German sich den Kopf zerbrechen.

istelévru , nm Synonyms e antonyms ifraschédhiu, scimíngiu Sentences sa de su catolaju est un'arte de istelevru (P.Casu)◊ comintzei a bisare sonnos dendhe bolu a chentu istelevros (M.Bua)◊ no ischiat si crere a cudhu contu o lu leare pro istelevru de unu betzu rembambidu Etymon srd. Translations French action de se creuser la cervelle English licking Spanish comedura de coco Italian lambiccaménto German Kopfzerbrechen.

istimpidàre , vrb Definition pigare un'istimpida, una cadha, pelea o múngia manna Synonyms e antonyms cansai, fadiae, istracare, peleai, strachedhai | ctr. pasai Etymon srd. Translations French peiner, se fatiguer English to work hard Spanish darse un tute, cansarse Italian fare una sfaticata German sich abschinden.

lantarinàre , vrb Definition abantare, su si crèdere tropu Synonyms e antonyms abantai, bragare, pazesare, spallerai Etymon srd. Translations French tirer vanité (de), se vanter (de) English to boast Spanish vanagloriarse, jactarse Italian vanagloriarsi German prahlen.

lunàtzu , agt Definition nau de unu, chi no si ponet in ammostu, chi est unu pagu coment'e bregungiosu Synonyms e antonyms duritadu, duritosu | ctr. carietadu, ibbregungiau Sentences iscommitis - narat unu passirillanti - a unu lunatzu fundu de sermentu - chini est prus atentu? Translations French qui se dérobe, discret, modeste English shy Spanish esquivo, huraño Italian schivo German spröd, scheu.

mascaràre , vrb: ammascherai, mascherai Definition bistire a màscara, pònnere sa faciola prus che àteru po ispàssiu Synonyms e antonyms carotare, trusare Sentences che sunt mascarendhe, sunt essidos a sos ballos ◊ a bi mascarades ocannu? Etymon srd. Translations French masquer, se masquer, se déguiser en (travestirsi da) English to mask Spanish disfrazarse Italian mascherare German maskieren, verkleidern.

matanài, matanàre , vrb: ammatanai Definition pigare o giare matana, pelea, múngia Synonyms e antonyms afandhare, afauciae, allacanae, assupai, peleai | ctr. asseliare Sentences mentes sàbias bi sunt matanendhe dae annos a s'iscoberta ◊ so sempre matanendhe a caldu e a fritu che isciau ◊ amus matanadu tota note e no amus piscadu nudha ◊ in rimas isolviat dogni tema, sentza bisonzu de si matanare Etymon srd. Translations French affliger, se tourmenter English to trouble, to be tormented Spanish atormentarse Italian travagliare, tormentarsi German quälen (sich).

mediàre , vrb Definition essire o fàere méngius, prus bonu, agiustare, agatare rimédiu, nau fintzes in su sensu de cambiare in méngius su cumportamentu, is maneras de fàere Synonyms e antonyms abboniare, arranzare, megliorai, remediare | ctr. impeorai, pejorare Sentences chin cantu ghetamus apare, tota bida, no mediamus mai! ◊ su bisonzu ch'est andhau: semus mediandhe totus! ◊ pro mediare onzi male sezis pronta meighina ◊ in custa netzessidade no ischimus comente nos mediare! 2. su ditzu antigu narat gai: Mala ratza no médiat mai ◊ si s'errore podio mediare, Columba, de ti tènnere a muzere!…◊ so andhau abbissi la podio mediare Translations French s'améliorer, se corriger English to improve, to correct oneself Spanish mejorar, corregirse Italian migliorare, corrèggersi German verbessern (sich).

mòere , vrb: mòfere, mòghere, mòvere, movi, mòviri Definition cambiare posidura, portare de unu logu o tretu a un'àteru, murigare; fàere cambiamentu, abbiare unu dolore; tzucare, rfl.pònnere in camminu, fàere viàgiu; fàere impresse / ind. pres. 3ˆ p. sing. mofet, moghet; cong. 2ˆ p. pl. moghetzas, movetzas; pps. móvidu, mófitu, mófiu Synonyms e antonyms irmoventare / andai, bènnere, caciare, cambiai, suncai, tocai 1 / coidai | ctr. firmai Idioms csn: mòviri s'istògumu = buluzare, fàghere a gana mala; movirisí po ternura = àere dolu, fàghere làstima; èssere a su moe moe = moindhe, pagu frimmu, candho goi candho gai; moindhe (nau de cosa chi si movit cun fuliesa manna) = frusiendi (bíere "múere") Sentences moe cussa pedra! ◊ sa pudheca est maseredha, mancu si movit candu dha tocas! ◊ su cane est moindhe sa coa ◊ moediche dae cue! ◊ non cherzo andhare in ancas chi mofent pro abbitúdine (L.Loi)◊ boe betzu, isfinidu, fadicadu, no si mofet ◊ a sa cosa prantada li cheret móida sa terra ca creschet de prus ◊ scerada est sempri crocada, non si podit movi, mancu pesai de su letixedhu ◊ no bos moghezas finas chi torro! 2. sa borta chi mi funta móvius is genugus fui abarrada sétzia unas cantu diis ◊ su tempus est móvidu, est moindhe ◊ no lu moent nen diàulos e nen santos candho si che tzacat un'idea in conca! ◊ sas berbeghes cherent móidas a pàschere 3. moe cun megus a cumandhu! ◊ mira ca soi fendi sa lómpia agante de Luiginu, po intendi si cras movit a Castedhu ◊ de meriadorzu movet su masone in paschimenta ◊ arguai a tibe chi ti mogas! 4. zuto una dente a su moe moe: at a èssere menzus chi mi ndhe la feta tirare ◊ ti as a mòere carchi dente manighendhe cussa peta tosta! 5. mòfeti, sinono torrat a rosinare e nos infundhimos! ◊ mòedi, mih, ca no bi at ora! ◊ toca movidindi ca tèngiu fàmini! Etymon ltn. movere, moere Translations French bouger, remuer, déplacer, détourner (dissuadere), se dépêcher English to move, to shift Spanish mover, desplazar, moverse, darse prisa Italian muòvere, movimentare, spostare, smuòvere, sbrigarsi German bewegen, versetzen, umstellen, verrücken, aufbrechen, sich beeilen.

nastalàre , vrb Definition pònnere sa nàstala, pàschere s'orrobba sa nàstala; fàere dannu, distrúere Synonyms e antonyms abbrumai, arnai, imbremigai, infarraciai, pipionire, pubujonare Etymon srd. Translations French se miter English to moth-eaten Spanish apolillar Italian tarmare German von Motten zerfressen werden.

nechidàre , vrb: nichidare, neghidare Definition giare o pigare arrennegu, tzacu, unu pagu prus forte de annicare Synonyms e antonyms abbrodhiare, abbuscinare, alterai, annicare, annozare, inchietae, pirmare | ctr. allegrare, prexai Sentences su babbu at comintzau a si nechidare ca su fizu no cheriat andhare a cullire uliba ◊ mi rispondhet chin pacas perralias, càrchidat e si néchidat che berre (M.Zichi)◊ l’avio istrampau a culu a terra, ma isse intamas de si neghidare si fut postu a ríghere (M.Ladu) 2. no est tirandhe prus aeredha, mancu bentu de susu chi néchidat sas chessas mummuchiandhe in frunzas sos arrastos (L.Loi) Translations French se fâcher English to disturb Spanish irritar Italian inquietare German ärgern, aufregen, sich ärgern.

«« Search again