Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aggrucàda , nf: aggurcata, aggurgada Definition su aggrucare; una passada, mescamente lestra, coment'e bolendho bíere o fàere totu e impresse mancari no bene Synonyms e antonyms cadrassada, navaciada Sentences un'aggurgada impresse li amus dadu, in binza, nessi pro s'erba prus arta ◊ a cussu líbberu li apo dadu un'aggurgada e prus de una cosa no l'apo lézida ◊ custa no est cosa de dare un'aggurgada, no: cheret fata bene atenta! Etymon srd. Translations French travail bâclé English hasty operation Spanish despachaderas Italian operazióne sbrigativa German schleunige Arbeit.

agiustàda , nf: azustada Definition su agiustare; genia de cuntratu de fàere unu trebballu po unu tanti / fàghere un'a. = comporare a sa russa Synonyms e antonyms adderetada, istagilu, scarada Etymon srd. Translations French travail à la pièce (aux pièces) English job contract Spanish destajo Italian còttimo German Akkordarbeit.

ciaputzería , nf Definition trebballu de ciaputzu, fatu a improdhu, male Synonyms e antonyms abbaunzu, abbunzadura, aciarodhu, afioncu, coredhu, impiastru, inciapudhu, inciorodhu, indróvigu Etymon srd. Translations French travail mal fait English mess Spanish chapuza, chapucería Italian lavóro mal fatto German Pfuscherei.

disabbútu , agt: disabudu Definition chi est chentza trebballu a fàere, chi no est faendho nudha de faina (nau de logu, chi est buidu, abbandhonau); chi at pérdiu s'abbitúdine a calecuna cosa; chi no est pentzandho o no atuat a sa cosa chi est faendho o chi dhi funt naendho / domo disabbuta = chi no b’istat neune, serrada, fintzas líchida, chentza trastes e ne àteru de su chi serbit mescamente a manigare Synonyms e antonyms disimperau, disocupadu, ibbàidu, ibbautu, irberzadu, líchidu 1 / disabesau, disabesu / ammammalucadu, ilfatziennadu, isàbbitu, isagherau | ctr. afainadu, impreadu Sentences sos disabudos chene trabballu sunt medas ◊ a unu pastore che li aiant picau su bestiàmene pínnicu e gai fit restau disabudu ◊ tocat a tentare sos sartos prima chi los allugant, za bi ndhe at de zòbanos disabudos in chirca de zorronada ◊ est a cascos ca sa frente est disabuta! 2. andhade a compidare sa dommo mea ca commo est disabbuta e che at a èssere ruendhe! Etymon srd. Translations French sans travail, désœuvré English unemployed, idle Spanish desempleado, holgazán Italian disoccupato, sfaccendato German müßig.

disimperàu , agt Definition chi est chentza impreu, chentza fàere Synonyms e antonyms disabbutu, ibbautu, ifainadu, ilvioladu Sentences fut torrau a sa pratza e iat biu ca dhu'iat atrus óminis disimperaus Translations French sans travail, en chômage English jobless Spanish desempleado Italian disoccupato German arbeitslos.

faína , nf Definition css. cosa o trebballu chi si faet, abberu o a giogu, in bonu o in malu, pentzau prus coment'e atividade útile, su fàere, bistu fintzes coment'e arresurtau, prodotu, òpera Synonyms e antonyms afainu, afare, afatzendha, berza, fainamentu, impreu, mungíliu, òbera, tarea, trabàgiu | ctr. chistionu, ciarra Idioms csn: f. a ischina de pisci = zenia de triballu fatu de pàrrere un'ischina de pische; donai, intregai f., pònniri in f. = dare triballu, pònnere a triballare, a fàghere; f. de màniga = isterzu de terra cun asas (brocas, frascus, istangiadas, brúnias, còngius); f. oberta = isterzu de terra largu (scifedhas, discus); f. istangiada = isterzu prus bonu, de colore birde, prus che àteru pro bellesa (brocas pintadas); fai fuedhu e f. = sa nada sa fata; maistru de f. fata = bantaxeri chi fait crei cosa sua su trabballu de is àterus Sentences isse traballat s'oro e sa prata e campat dae cussa faina ◊ sa faina tua est a istudiare! ◊ fadei bosatrus, pighedhu, no est faina mia: dèu mi nd'isciacu is manus! ◊ sa faina issoro est s'annúntziu de su regnu de Deus ◊ sos disocupados sunt chentza faina 2. za l'as fata sa faina, a segare cudha broca!… Surnames and Proverbs prb: faina a su noti bregúngia a dedí ◊ faina de pisedhos alzola de catedhos ◊ is ainas faint is fainas Etymon ctl. faina Translations French activité, action, travail English activity, work, action, function Spanish faena, trabajo, tarea, obra Italian attività, azióne, lavorìo, faccènda, funzióne, cómpito, òpera German Tätigkeit, Angelegenheit Funktion, Rolle, Arbeit, Werk.

fatórzu , nm Definition trebballu, su fàere trebballandho; in calecunu logu dhu narant a un'istràciu po frobbire istrégiu Synonyms e antonyms faina, fatoria, impreu, lavoru, trabàgiu Etymon ltn. *factorium Translations French travail English job Spanish trabajo Italian lavóro German Arbeit.

irmercorzàda , nf Definition su irmercorzare, trebballu a tropu, esagerau Synonyms e antonyms arrebbentu, ismunziada, istracatzone, marasada, stragada / cdh. strampita Sentences ndhe at leadu de irmercorzadas, triballendhe totu a sa sola in campu!… Etymon srd. Translations French corvée, travail éreintant English drudgery Spanish reventón Italian sfacchinata German Schinderei.

iscaràda , nf: iscarata, scarada Definition genia de cuntratu po fàere unu trebballu a prétziu firmu, de pagare unu tanti chentza fàere contu de su tempus, a su chi si faet su trebballante: s'impreat agiummai solu coment'e avb. Synonyms e antonyms iscaru Idioms csn: fuedhai a s'i. = de una manera irfatzida; pesai a i. = pesare a ogru; a i. = a bínchidas, a fuliadura, a meda; bèndiri a i. = totu paris, totu sa cosa a una borta (itl. in blòcco); papare a i. = a satzadura a tropu Sentences ndi at messau de trigu a iscarada, cuss'ómini!… 2. mancai istracus, faint a iscarada cantendu ◊ cussus si ant giogau a s'iscarada su mantedhu miu ◊ s'intendiat sa genti cantendu a iscarada ◊ ciocedhu, porcu mannale, papa a s'iscarada già pagas totu a nadale! (G.A.Cossu)◊ sento sos basos chi ti dei a cua, mentres cun àtere ses a s'iscarada maseda e tzega! ◊ custas cosas bosatrus dhas osservais a s’iscarada, ma sena de sintzeridadi 3. ocannu dhoi at ceréxia a iscarada ◊ cun cussa conca isbuida de pobidhu miu chi pigat fogu coment'e un'alluminu, is fillus benint a iscarada! Etymon ctl. escarada Translations French travail à la pièce, effrontément English job contract, cheekily Spanish destajo, descaradamente Italian a gara, còttimo, sfacciataménte German um die Wette, Akkord, frech.

ismunziàda , nf Definition su ismunziare; pelea manna, a meda Synonyms e antonyms cadha, impodha, irmercorzada, istracatzone, marasada, munziada, stragada Etymon srd. Translations French corvée, travail crevant English drudgery Spanish tute (m), reventón Italian sfacchinata German Schinderei.

ispabógliu , nm: ispabolzu, ispaborzu, ispaporju, ispaporzu, ispavolzu, ispobolzu, ispravorzu Definition foedhu chi narant sèmpere in su sensu de cosa peleosa, difícile, chi faet sufrire, istare male, ma chi iat a èssere nau in cobertantza, ca iat a bòllere nàrrere gosu, comodidade, pàusu, asséliu, ispàssiu Synonyms e antonyms ispregolzu Idioms csn: fàghere una cosa a malu i. = a pelea, a inzotu; manigare a s'i. = a meda, fintzas a no bi ndhe istare prus; a i. = cun paga lughe Sentences già l'apo s'ispaborzu cun tegus!…◊ già mi ndh'at dadu de ispaborzu, cussa criadura! Assiat! (G.Ruju)◊ ite ispaborzu sa betzesa!…◊ incomintzat luego s'ispaborzu de sos profumos sos piús rafinados…: sulos púdidos, rutos isfogados che candho manigadu ant in mortorzu (Grolle)◊ in cussa domo da bi l'ant s’ispabógliu, ant postu sos ferros a su fizu! 2. no apo ispabolzu in logu (P.Casu)◊ si aia àpiu una dàlia po s'abbutonadorzu fipo istau s'ispaporzu de sos pitzinnos! (A.Cucca)◊ suta a cumandhu anzenu no mi drommio a bonu ispravorzu 3. semper mi ne so pesadu, mancaris a malu ispobolzu (M.Monterra)◊ at fatu totu a malu ispaborzu, gherrendhe chin prunetza e ruedhu ◊ siscura, est a malu ispravorzu, morindhe e chentza mòrrere! ◊ istant tota die tibbitabba sas feminedhas cun totu ispabolzu, samunendhe ◊ za apo dormiu ma a malu ispaporju Etymon ltn. ex + pauper Translations French sacré travail English hard work Spanish tute, zurra (f) Italian faticàccia German schwere Anstrengung.

istagílu , nm: istàgiu, istàgliu, istallu, istazu Definition una genia de cuntratu: a cótimu, a impresa Synonyms e antonyms agiustada, scarada Etymon spn., ctl. destajo, estall Translations French travail à la pièce English job contract Spanish destajo Italian còttimo German Akkord.

istrípa 1 , nf Definition pelea manna / picare un'i. Synonyms e antonyms antua, cadha, cària, cumbata, impodha, inzotu, istimpida, matana, mugna, pista, pistapone, podha Sentences cuss'afuta e s'istripa chi nos amus picau nos at catzau su sonnu Etymon srd. Translations French sacré travail English bad strain Spanish tute Italian faticàccia German schwere Anstrengung.

manígiu , nm, nf: manixu, maniza, manizu, meixu Definition su manigiare, su faimentu, trebballu o movimentu de manos prus che àteru nau in su sensu de impreare cosa, de dha pònnere a fàere, a si ndhe serbire, o fintzes solu de istare faendho faina, trebballandho cosa; manera de fàere; fintzes cuncordu de calecuna faina pagu onesta, unu pagu a trassa, unu pagu a iscúsiu, a ingannu Synonyms e antonyms contibizu, faina, impreu, maniestu, magoninzu, manucu, trabàgiu / alvatadura, barbatada / transa Idioms csn: tènnere una cosa meda a manizu = pònnerela o impreàrela meda, in cosas de donzi die; cosa, trastu de manígiu (es. tialla, bestimenta) = de pònnere a fitianu, a donzi die, pro donzi bisonzu (ctr. de càstigu); terra de bonu manizu = bona a triballare; manixu, meixu (de sa terra)= aronzu, aradura; àere manizu de una cosa = ischírela leare, èssere pràtigos a si ndhe serbire; su manizu de sa domo = su comente si muntenet e contivizat sa domo, sas cosas de domo; leare, ghiare su carru a manizu de nanti = sétidos a cara a punta, acurtzu a sa forchidha; su cane poltat manígiu = at leadu sa trata de sa fera, est ponindhe ifatu a sa fera Sentences in su cuile istabat petzi a s'ora de su manizu ◊ tziu Berte, fatu su manizu, si sediat ◊ fachendhe carbone, sos ómines che fint in sa coa de su padente, in su manizu ◊ si s'animale no afilat a manu de su mere, peus si bidet manizu de fune anzena! 2. bellu manizu pro bínchere sa tentassione, Elias Portó!…◊ gei dh'apu biu su manígiu, acomenti ispendit su dinai! ◊ cun tzertos manizos sos fizos los guastant ◊ si bi at manizu sa cosa resessit ◊ contivizare e muntènnere sa paghe fit su manizu de babbos e mamas 3. no ti fides a bi andhare: cue bi at manizu! ◊ mi so abbistu chi in cussa béndhua bi at manizu mannu ◊ sos chi votant in sa Giunta istant fatendhe manizu ◊ cussu faghet manizos finas in crésia e peri sos caminos! 4. in domu lassaus isceti su dinai de manígiu: s'àteru in banca ◊ sa tialla bona dh'allogu: de manígiu gei ndi tengu ◊ custu est unu cuadhu de manígiu, cudhu est de istadha ◊ no pongais su servítziu nou a manígiu! ◊ custa est s'àcua de manígiu, cussa po bufai ◊ sas cobertedhas chi zuto a manizu las apo samunadas Etymon itl. Translations French maniement, manipulation, travail, procédé, intrigue English use, manipulation, procedure, intrigue Spanish manejo, procedimiento Italian maneggiaménto, manipolazióne, lavorazióne, manéggio, procediménto, trésca German Handhabung, Methode, Machenschaft.

marasadòre , agt, nm Definition chi o chie trebballat meda, chentza si arresparmiare Synonyms e antonyms trabagliadore, trabagliante | ctr. mandrone, oreri, praitzosu Etymon srd. Translations French bourreau de travail English slogger Spanish trabajador empedernido Italian sgobbóne German Arbeitstier.

òbera , nf: òpera Definition trebballu, mescamente in su sensu de totu su chi abbarrat fatu de pòdere serbire Synonyms e antonyms faina, trabàgiu Idioms csn: òperas mortas = s'intelajadura a ue si fissant sas abberturas, in sas domos; linna de òpera = linna bona pro fàghere mobbília, abberturas Sentences cun cussa manu puru, chi si bollit, si pòdinti fai òperas bonas!…◊ torreit in ànimos bonos e de bon'àschidu a che congruire s'òbera de sa die (A.Canalis)◊ de sas òperas suas sa reina l'at Cumédia solu intitulada (Cubeddu)◊ deo no chirco anzenas fantasias ca mi coronant sas òperas mias! (Tucone)◊ seus seguros ca cust'òpera una die at a bènnere istudiada po is argumentos chi tratat Etymon itl. Translations French œuvre, travail English work Spanish obra, trabajo Italian òpera German Werk.

scaràda , nf: iscarada*, scarara Definition genia de cuntratu po fàere unu trebballu a prétziu firmu; genia de trebballu chi si faet in pischera (si càmbiant noas totu is cannitzadas o prantas) Idioms csn: pigai o donai faina, comparai, bèndiri a s.; fuedhai a s. = faedhare chentza rispetu, chentza birgonza; a s. = (puru) unu ifatu de s'àteru, a meda, a cótimu, a trivas Sentences no ti mortificas pighendi scaradas, pagus giorronadas fais a su mesi ◊ messànt a scarada, po si fai onori ◊ dhoi at genti istenteriada chi est a scarada fendi tontesas ◊ anguidha a scarada!… a scarada anguidha bella!… 2. de sa classi mia ndi tengu unu cun su bràciu bogau, unu cun su brúciu segau, una cun sa manu pista… a scarada! 3. e it'est cussa scarara de "gruppi folk"?! Translations French travail à la pièce (aux pièces) English job contract Spanish destajo Italian còttimo German Akkord, Akkordarbeit.

trabàgiu , nm: trabàgliu, trabbàlgiu, trabàlliu, traballu, trabballu, trabbaxu, travàgliu, travallu, trebballu, tribàgliu triballu, tribbàgliu, tribballu, trivàgliu, trobàgliu Definition dónnia e css. faina, su fàere mescamente coment'e atividade contivigiosa, abbista, istudiada po buscare totu su chi serbit a sa vida, po campare, cambiare de istare, èssere o andhare méngius, bínchere su bisóngiu, bistu coment'e impreu no sèmpere discantzosu (e in custu est ctr. de giogu, de divertera); faina o òpera de fàere, su chi su fàere produet, bogat a pígiu, òpera fata; fintzes postu, impreu a contu de ccn. Synonyms e antonyms faina, fatorzu, impreu, lavoru / òpera / , trivallu cdh. trabàgiu | ctr. divertera, giogu, spàssiu Idioms csn: a trabballu = a inzotu, cun pelea, azigu; betàresi a su traballu chei s'abe = èssere triballantes meda; t. de giustítzia = faina mala, de fàghere male, dannu, furas e gai; èssiri o arrúiri in t. de giustítzia = fàghere carchi faina mala (es. fura, morte e gai); rebbentai de trabballu = triballare a s'airada, a tropu, crebare a triballu; dí de trabballu = die de fatoriu, chi si triballat (ma fintzas zoronada); a logos, "trabàgliu" est sa màchina de ferrare o ferrajola Sentences su triballu chi mi essit mi collo ◊ su trabballu est unu dovere e una fortuna ◊ isse no fritit prus s'ischina a su trivàgliu ◊ fizu meu, istúdia ca su travallu a contu anzenu est pesu mannu! ◊ li andhaiat su trabàgliu che su fumu in ojos ◊ cussu si betat a su traballu che a s'abe de sos casidhos ◊ custus no ndi bollint intendi sa nomanada de trabballu! ◊ su trobàgliu de su pastore est unu bantu pro nois nulvesos ◊ bi ndh'essit de triballu faghindhe cuss'istrada!… 2. fit mirendhe su trivàgliu de s'aradore ◊ in bidha ant abbertu triballos ◊ Minnia s'iscaringiàt a arriri sentza ndi artziai sa conca de su trabballu 3. funt un'esércitu is chi ant pérdiu o non tenint traballu ◊ biviat sa família sena de unu trabballu beru, oi fadendi su manorba, cras marrendi ortus allenus 4. a trabballu pòciu abarrai in pei! ◊ ingunis nci capis a trabballu ◊ chistionat a trabballu ◊ paret chi li costet travallu peri a rispòndhere! Etymon srd. Translations French travail English work Spanish trabajo Italian lavóro, trattaménto German Arbeit, Behandlung.

trabballaméntu , nm Definition su trabballu o manígiu chi si faet a is cosas po chi siant fatas a su puntu giustu Etymon srd. Translations French travail English processing, working Spanish elaboración, producción, manufactura Italian lavorazióne German Bearbeitung.

zoronàda , nf: (sa z. = sazoronàda) gerronada* tzorronata, zorronada, zorronata Definition die de trebballu; su badàngiu, sa paga, su trebballu de una die Idioms csn: conchistare, lucurare, acapidare, pèrdere sa z. = trabballai po cosa, trabballai po debbadas; andhare o èssere a sa z. = no àere unu triballu fetivu, unu postu, triballare a dies; z. anzena = fata a contu de àtere; fàghere z. bona = trabballai, godangiai meda; fàghere z. = totu su triballu chi si podet fàghere in tempus de una zoronada, triballare chentza pèrdere tempus; cumprire sa z. = fàghere z. manna, triballare totu s'ora chi faghet; essire sa z. = àere zoronada, èssere chircados a triballare; collire sa z. = andai a trabballai, si cumbinat de èssiri circaus; chircare o leare a unu a sa z. = a fàghere triballu a zoronadas Sentences mi ndhe andho che operàgiu chi at servidu sa zorronada (A.Casula)◊ su póberu no at àteru aficu si no sa miserina zoronada ◊ acomi tristu a zorronada anzena! ◊ mi fato carchi bruncone de linna candho no mi essit zoronada ◊ collidila, sa zoronada, candho essit! ◊ chircaimus a Fulanu a sa zoronada pro ispilire olia Translations French journée de travail English day Spanish jornada, jornal Italian giornata German Arbeitstag, Tagelohn.