Abbreviations Legenda | Symbols Legend

ingeniài , vrb: ingeniare, ingignai, inginnai, inginniai, inzeniare Definition andhare a géniu, èssere a gustu, pràghere; fàere sa cosa faendho a médiu fintzes si no est fàcile, pentzandhodhas totu, imbentandho calecuna cosa noa, diferente (mescamente in forma rfl.), fintzes cuncordare calecuna cosa; fàere s'inginna, s'incàsciu in is doas de is carradas po dhis pònnere is fundhos / i. a unu (nadu mescamente de fizos) = betàresi, tènnere su betu, s'assemizu de sos parentes; èssiri inginnau a… = èssere a zisa de…, fatu a…; inginnai trassas = trassai, ordiminzare carchi cosa a trassa Synonyms e antonyms geniare / abbirtiai, arragnare, imbentai, indeletare, inteltiare / cuncodrai / abbaradhare, abbelare, imbelare, indeosare Sentences a mimi no m'ingéniat: tropu arrústicu est! (A.Garau) 2. at biu s'ómini fracóngiu? at ingeniau a su babbu! ◊ sa fémina mala fait s'ómini trasseri e aici su pobidhu est custrintu a inginnai trassas po pòdiri papai ◊ su chi no tenit cosa de fai nd'inginnat de cosas!… 3. mi so ingeniadu a chircare ◊ cussu s'inzéniat a fàghere de totu, ma chentza fàghere no abbarrat ◊ pro bois m'inzénio a totu su chi poto ◊ cun carilloni e follas de iscraria inginnant una pipia de serbussu (G.Moi)◊ don Masedhu non iat mai ingeniau nudha: su bèni e su mali dh'iat fatu su fradi (I.Lecca)◊ mi depu ingeniai po unu tzichedhu de binu 4. tui ses inginnau a tiàulu! (G.Mura) Surnames and Proverbs prb: chie no s'inzéniat no campat Etymon itl. Translations French plaire, faire un peu de tout, s'arranger English to try hard, to go down well Spanish caer bien, ingeniárse Italian andare a gènio, ingegnarsi, industriarsi German gefallen, sich bemühen.

ingolopíre , vrb: ingulupire Definition papare coment'e chi unu no apat bistu mai alimentos, papare meda Synonyms e antonyms afarcai, allupiri, botzicare, ingollopare, intuviri, iscorporai Sentences si ndhe ant ingulupidu sos ghiraditos de cussa peta ◊ zughiat unu bículu de peta mastighendhesilu pro si l'ingulupire Translations French s'empiffrer English to gulp down Spanish atracarse Italian ingozzarsi German gierig essen.

ingruxàre , vrb Definition abbasciare ccn. cosa a una parte (es. sa conca o àteru); fàere totu trotu Synonyms e antonyms ancrucare, dòrchere, grunare, grusare, imbasciai, incruai, incrunai*, ingrussiare / atuturae, indortigare Sentences s'ingruxant piús de su normale chi azummai si truncant s'ischina ◊ sos chercos los at ingruxados su bentu ◊ che teracos ingruxant sa conca a donzi móvida de su padronu ◊ si ti paret bàscia sa terra pro ti pòdere ingruxare… ◊ a sa losa m'ingruxo cun devotu riguardu ◊ si devet ingruxare de fronte a sos meres Translations French s'incliner, baisser, se courber English to bend down Spanish inclinarse Italian inchinarsi, piegarsi German sich neigen.

ingúrtere, ingúrti , vrb: ingúrtiri Definition fàere calare a s’istògomo su chi si papat o si bufat, suspire comente faet sa terra; nau in cobertantza, iscumpàrrere, fintzes padire calecuna cosa chi no praghet, crèdere calecuna fàula Synonyms e antonyms ingollire 1, ingúllere, traghire / aciupae / manigare / baliare / crèdere 2. gei si dhu at a prandi su bídhiu, tanti gei no ingurtit!… 3. no nci dhu podit ingurti ca Pinúcia dhi at postu cuadhu in faci a sa filla! Etymon ltn. ingluttire Translations French avaler English to gulp down Spanish tragar Italian inghiottire German verschlucken.

ingúrtiu , pps Definition de ingurti, ingúrtiri Synonyms e antonyms ingollidu, ingultu Translations French avalé English gulped down Spanish tragado Italian inghiottito, ingoiato German verschluckt.

intúllu 1 , nm Definition su intullai / bufai a i. = tot'a unu corpu, chentza torrare àlidu, totu a una sulada, a bruncu Synonyms e antonyms ingúlliu, intullada, tirone Sentences a intullu e chen'e tassa dhis praghit a suciai! ◊ est bufendi a intullu de su butiglioni ◊ si ndi benit a domu a iscrucullai, po isciri, si acostat ischenceriosa a s'acajolu e bufat a intullu s'acuardenti ◊ at bufau una tassa de àcua in tres intullus Etymon srd. Translations French régalade (boire à la) English poured down one's throat Spanish beber a gollete Italian garganèlla German in den Mund gießen.

irbarcàre , vrb: isbarcai, isbarcare, sbarcai Definition essire o bogare de sa barca a terra, nau prus che àteru po essire, calare o iscarrigare a terra de sa nave, de s'aeroplanu, a s'acabbada de unu viàgiu Synonyms e antonyms | ctr. imbarcai Sentences sos astronàutas nostros sunt irbarcaos a terra ◊ ita funt abetendi? immoi ge podiant isbarcai puru! Translations French débarquer English to land, to disembark, to put down Spanish desembarcar Italian sbarcare German ausschiffen.

irborrocàre , vrb Definition betare in is borrocus, orrúere a bàsciu de mala manera Synonyms e antonyms atrabentare, ispantumare, isperrumai, issussiare 2. su zocalleri colabat supra de unu cànnabu ghetau tra unu palatu e s'àteru aggarrau a unu fuste longu pro no che irborrocare a zosso Etymon srd. Translations French précipiter English to hurl down Spanish derrocar, derribar Italian dirupare German abstürzen.

irfrebbàre , vrb Definition essire sa frebba, passare sa callentura Synonyms e antonyms isfrebbire Etymon srd. Translations French ne plus avoir de la fièvre English to bring s.o.'s temperature down Spanish bajar la fiebre Italian sfebbrare German fieberfrei werden.

irrainàre , vrb Definition betare, fàere orrúere, orrúere de sa raina, de is orrocas; orrúere, nau de cosas chi no agguantant prus prantadas Synonyms e antonyms irborrocare, iscarvatare, ispantumare, isperrumai, issussiare, trabentare / desmuronai, sciarrocai, smuronai Sentences custu fit unu chi s'est irrainadu Translations French précipiter English to hurl down, to demolish Spanish derrocar Italian dirupare, diroccare German abstürzen, herabstürzen.

iscotzinàre , vrb: iscurtinare, iscurtzinare, iscutinare, iscutzinare Definition mòvere sa cosa a cropos o iscúdere coment'e po che dhi fàere orrúere su chi portat atacau; lassare andhare, fintzes bogare, istesiare calecuna cosa o a ccn.; èssere a úrtimos de calecuna cosa, acabbandho Synonyms e antonyms acinnicai, assucare, innaigai, ischitinare, iscutuai, issucare, sachedhare, sucariare, sutrinnare / caciare, iscabbúllere / acabbae Idioms csn: i. foza = lassare andhare o pèrdere sa foza; i. fiore = lassare rúere su fiore (chi lassat su frutu seberadu); i. olia, landhe = iscúdiri olia, làndiri; iscutinaresindhe sas manos (de carchi cosa o chistione)= acabbai de si nd'interessai, lassai pèrdiri, no nci pentzai prus (itl. lavarsene le mani) Sentences est rutu a terra, si ndhe pesat e si ndhe iscotzinat su prúere ◊ iscútinache sa tiaza fora! ◊ su bentu iscútinat sas àlvures e paret de las chèrrere ispeigare ◊ sas àrbures sunt iscutinendhe fiore, foza ◊ apo iscotzinadu sa chisina 2. nues gràvidas de abba sunt prontas a iscutzinare pro su sidi de sa terra 3. los zuto alliados, cussos malafatores, no mi los poto iscutinare! ◊ si che rues in manos de zustíssia za ti l'as a iscutinare gai! ◊ candho si nche iscutzinabat sas umbras malas dae su cherbedhu, tandho torrabat in sèsi 4. sa figu est iscutinendhe: àteras pagas dies e no che ndhe at prus! Etymon srd. Translations French secouer, gauler, chabler English to beat down, to shake Spanish sacudir, zarandear, varear Italian scuòtere, scrollare, bacchiare German schütteln, rütteln, abschlagen.

iscumpassàre , vrb Definition agiummai coment'e fàere a cumpassu: abbaidare bene a s'atenta Synonyms e antonyms iscodrignare, palmizare Sentences sos pilos canos chi mi apo agatadu mi los apo iscumpassados rie rie Translations French dévisager English to look up and down Spanish examinar Italian squadrare, osservare German mustern, beobachten.

ispantumàre , vrb: ispentimai, ispentumai, ispentumare, spentumai Definition betare o fuliare in calecuna péntuma o iscrébigu, giagarare atesu, fàere fuire; rfl. andhare de unu logu a s'àteru cricandho a sa disisperada, currendho in perígulu de s'iscollare, a cara a giosso Synonyms e antonyms atrabentare, chisterrare, inculungionae, iscarvatare, isperrumai, issussiare / betae Sentences nci dh'ant ispentimau ◊ ancu s'ispéntimit in d-unu carropu!◊ bae, ispantumadiche chi no ti bia prus! 2. isciapant a fughire, cada brincu iscudiant una ruta: ndhe sunt ispentumaos a inoche! ◊ sos trainos falant muindhe ispentumandhe a sa badhe ◊ ispantumamichelu dae nanti! Etymon srd. Translations French précipiter English to hurl down Spanish despeñarse Italian dirupare German abstürzen.

isperrumàdu , pps, agt Definition de isperrumare; chi est totu andhau male, malegontzu, coment'e betau in s'ispérrumu, nau fintzes de cosa Synonyms e antonyms ispérdidu / cadrudhu, scarrabeciau 2. est unu tungu isperrumadu totu pedra ◊ bi at pagas domos rutas, isperrumadas dae unu crastu chi ndh'est faladu rodhulendhe dae sa costera 3. est unu béciu isperrumau Translations French escarpé English hurled down, steep Spanish escarpado Italian dirupato German abschüssig.

isperrumài, isperrumàre , vrb: sperrumai Definition iscollare, orrúere, betare in s'ispérrumu, iscumpàrrere; orruinare, andhare o fàere andhare male meda; nau de sa manera de fàere, de unu, po ccn. iscopu, fai de totu, fàere fintzes sacrifícios mannos Synonyms e antonyms atrabentare, derrúere, iscalabrare, isciarrocai, ispèldere, scabiossai, sderrocai, spentumai Sentences mi est ruta s'acheta e isperrumada si est ◊ sos saludos de sos emigrados, zente isperrumada, los costoimos in su coro ◊ donna Pisódia nci torrat a isperrumai a s'inferru ◊ a como si mi b'at isperrumadu duas bacas ◊ sa morte giàgarat sa zente finas a l'isperrumare ◊ si est isperrumau e no si est vidu prus ◊ una mallora s’est isperrumada in is brecas 2. sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ est de bonugoro: paret chi s'ispérrumat pro azuare sos frades! Translations French tomber, jeter dans un escarpement English to fall down a precipice (throw) Spanish despeñarse, precipitarse Italian cadére, gettare in un dirupo German stürzen.

issucutàre , vrb Definition su chi faet sa giustítzia candho a unu che dhi leat sa cosa chi tenet Synonyms e antonyms aprensionai, escecutare*, imbargai, istajire, preare Sentences apo a tímere chi mi ne issucutet s'arràmene de cogina!… Translations French mettre sous séquestre, chambarder English to seize, to turn upside down Spanish embargar, incautarse Italian sequestrare, méttere a soqquadro German beschlagnahmen, durcheinanderbringen.

isteremàre , vrb: istremare 1 Definition fàere a tèrema, a trèmene, calare sa trema, orrúere sa terra a tretu mannu a bàsciu in logu de costera Synonyms e antonyms desmuronai, immarginare, irribbare, istremenare, smuronai Etymon srd. Translations French s'ébouler English to slide down Spanish desmoronarse Italian smottare, franare German abrutschen.

isterricorjàre , vrb: isterrigolzare, isterrigorzare Definition su si pònnere coment'e crocaos o fuliaos in terra, ma nau prus che àteru cun fortza, cun tzacu, cun arrennegu Synonyms e antonyms aterrai / imbrossinare, isterricrare, isterrighinare, isterrinai, isterrorzare, istragorzare, sterrionai Sentences pesadindhe ca t'imbrutas: mugosu, sempre isterrigorzendhe in terra t'istas! ◊ si iscrafiaiant sa sue in bentre, sa béstia s'isterrigorzaiat in terra Etymon srd. Translations French s'étendre par terre English to lie down Spanish tumbarse, echarse al suelo Italian distèndersi per tèrra German sich niederlegen.

isterricràre , vrb: isterrigai, isterrigare, isterrigiare, isterrigrare, isterrijare, isterrugiare, isterrujare Definition betare, istrumpare a terra, crocare istérrios in terra Synonyms e antonyms aterrai, aterrighinare, imbrortzinare, isterricorjare, isterrighinare, isterrinai, istragorzare, sterrionai Sentences giòvunus mannus… isterrigaus siant! ◊ in Osposidha bido chimbe ómines isterrujados: a balla los ant fertos che sirbones (C.Mura)◊ sa muzere de su zigante, atachendhe cun grandhe fúria sos soldados de su re, ndh'isterrijeit trinta ses ◊ at agatadu sa pobidha isterrigada in terra che àinu, imbriaga ◊ si est isterrigadu in s'erva ◊ candho pensas de isterrujare su male cun sa vindita, ndhe faghes nàschere un'àteru! Etymon srd. Translations French abattre, renverser à terre English to lay out, to pull down Spanish derribar, tumbar Italian abbàttere, stèndere per tèrra German niederwerfen.

istraciài , vrb: (i-stra-ci-a-i) straciai Definition fàere tempus malu meda, istrachia, prus che àteru pròere abba a meda Synonyms e antonyms delluviai, istrangussare Sentences aundi nanca at a bolli andai, chi est istraciendu, proendu a dallúviu! ◊ tempus malu: immui cumentzat a istraciai! Etymon srd. Translations French pleuvoir à verse English to bucket down Spanish diluviar Italian diluviare German gießen.

«« Search again