súta , avb, prep: assuta,
issuta Definition
sa parte de fundhu de una cosa o de unu logu, o fintzes solu a manu de fundhu, prus in bàsciu: coment'e prep. arrechedit aifatu àtera prep. puru (de o a)
Synonyms e antonyms
| ctr.
subra
Idioms
csn:
èssereche s. = àere dépidu; giogare suta a ccn. = zogare in ungras, bènnere a betu, cumbinare de si ndhe pagare; fàghere suta che a sa patata = fàghere a sa muda, leare detzisiones chentza ndhe dare a ischire; cotàresi o cartàresi suta a ccn. = istrumpaidhu a terra ponendidhu asuta po dhu iscúdiri; sere, pasare suta de un'àrbure = acanta, suta de is cambus e nais
Sentences
cussu babbautzu ch'est dadu suta e l'amus ischitzadu ◊ custa cosa la ponimus suta a modhita ◊ s'isterrimenta si ponet suta
2.
como che semus suta, cun s'ira de ispesas chi amus tentu
3.
su foghile est suta de sa ziminera ◊ fit acrodhadu suta de s'àlvure de sa pruna limoninca (S.Patatu)◊ sos pitzinnos ant cuatu sas frunnedhas in suta de sas tramatzas ◊ a manu de suta de su poju bi fit s'ortu ◊ tiat èssere a che fulliare a s'ispioca canes mannos e bracutzedhos suta de mesa (A.Cossu)◊ cussas bidhas abbarrant suta su monte, in su peale ◊ própriu in suta nostru vi aviat bàtoro o chimbe tumbas ◊ dae s'artura, suta mia fio bidindhe bestiàmine
Etymon
ltn.
subtus
Translations
French
dessous,
sous
English
down,
under,
below
Spanish
debajo
Italian
sótto
German
unten,
unter.
tipidíu , nm, nf: tipitia,
tipitiu Definition
pruinedhu chi si faet mescamente manigiandho laore; pruinedhu fine fine chi si faet asuta de is letos, in su cugigone de is busciacas, fintzes ispuntadura de pilu, de lana e cosighedhas deasi
Synonyms e antonyms
boladia,
pilibili,
pulina
/
erenzu,
ghilipiu,
ghitipiu,
pibitza,
pilipiu,
tilipio,
tipidedhu,
tipidipi
Sentences
est nudha su tipidiu chi dhui fiat asuta de su letu!…
Translations
French
balle,
duvet tonture
English
husk,
down,
polling
Spanish
cascabillo,
pelusa,
tundidura
Italian
lòppa,
pula,
lanùgine,
cimatura
German
Spreu,
Flaum,
Schurwolle.
trabentàre , vrb: atrabentare,
traventare,
treventare Definition
betare o cuare o fintzes pigare e pònnere in d-unu trabentu, in d-una péntuma o gruta, in logu chi no dhu potzant o est difícile mannu a dh'agatare; fintzes solu andhare, tzucare a calecunu logu / trabentare fogu = traghedhare fogu, isparare
Synonyms e antonyms
irborrocare,
irrainare,
ispantumare,
isperrumai,
issussiare,
trapantare
/
abbuare,
acuae,
apatai,
aprecolare,
cuerrai,
impertusare,
intuvedhare,
intuzare,
istugiai,
tudai
/
furai
Sentences
si ch'est trabentadu in sas badhes ue teniat su bestiàmine ◊ mi mancat su poledhu: cale lampu nche l'at trabentau?! ◊ pro isse fit giómpida s’ora de si traventare e lassare sa bidha ◊ sas fórtighes a ue che las azis traventadas, chi no las agato?! ◊ a su secuestradu si l'ant traventadu aterue ◊ menzus mortu o traventadu, pro li atacare cussos!
2.
si fit colau marzane si nche aiat trabentau peri sa gama! ◊ su riu che traventaiat totu candho si leaiat sas campuras
3.
pone in motu sa màchina ca traventamus a Orune!
4.
sos carabbineris li ant trabentau focu e li ant chimentau su bratzu
Etymon
srd.
Translations
French
jeter dans un rocher
English
to throw down
Spanish
despeñar,
precipitar
Italian
dirupare
German
abstürzen.
trincài , vrb: atrincai,
trincare Definition
bufare binu meda, a meda, a s'asuria
Synonyms e antonyms
abbumbare,
acirrai,
aciumai,
imbreacare,
inciumire,
inciummare,
ingúllere,
sorgonare
Sentences
sunt bufendhe binu e onzunu si ndhe trincat duas pintas ◊ acabbadha de trincai, ca su binu ti fait mali! ◊ trincandhe binu si at fatu s'imbílicu che rosa! ◊ cussu si trincat unu litru de binu
Etymon
itl.
trincare
Translations
French
avaler d'un trait
English
to gulp down
Spanish
empinarla
Italian
tracannare
German
hinuntergießen.
trodhulàre , vrb: trudholare Definition
mòvere, andhare a orrumbuladura, movendhosi coment'e orroda, cosa tundha
Synonyms e antonyms
arrembulai,
cadhinare,
codulare,
lodhurare,
lumburare,
rodhulare,
torrulare,
trodulare
Sentences
l'ispinghesit a folte e che tumbulesit in sas iscalinas trodhulenne fintzas a funnu
Etymon
srd.
Translations
French
dégringoler,
rouler
English
to tumble down
Spanish
rodar
Italian
ruzzolare
German
hinunterrollen.
tzèrghere , vrb: atèrghere Definition
tzacare in ragas, betare a corpus, papare meda, cun asuria
Synonyms e antonyms
abbudagare,
abbudhescare,
atatamacare,
atatare,
imbrentai,
incolvare,
istruntzare
Sentences
fint a dolore de matza pro totu su chi aiant tzérghitu ◊ bonu su porchedhu chi ti as tzérghitu! ◊ totu cudha cosa si l’at tzérghita in d-una ingullita ebbia ◊ tue no as mannicatu: as tzérghitu!
Etymon
ltn.
tergere.
Translations
French
avaler
English
to gulp down
Spanish
engullir
Italian
trangugiare
German
verschlucken
zòsso, zòssu , avb: giosso* Definition
su logu prus in bàsciu (ma a bortas fintzes solu a sa parte de is peis, es. in su letu): si ponet mescamente cun prep. (a, in, de)chi inditat movimentu o su istare
Synonyms e antonyms
agiossu,
bàsciu,
imbàsciu
| ctr.
asuba
Idioms
csn:
colare totu zosso = passai totu in su tretu a sa parti de asuta, in sa parti prus bàscia de unu logu; falare in z. = calai o ispostai a parti de bàsciu, faci a is peis
Sentences
so falendhe a zosso ◊ issos che sunt a in zosso e bae e ischi candho ant a pigare! ◊ custa cosa est pro zosso, cussa pro subra
2.
faladiche prus in zosso pro ti cuguzare sa conca, in su letu!
Translations
French
bas,
en bas
English
down
Spanish
abajo
Italian
giù
German
unten.