súta , avb, prep: assuta, issuta Definition sa parte de fundhu de una cosa o de unu logu, o fintzes solu a manu de fundhu, prus in bàsciu: coment'e prep. arrechedit aifatu àtera prep. puru (de o a) Synonyms e antonyms | ctr. subra Idioms csn: èssereche s. = àere dépidu; giogare suta a ccn. = zogare in ungras, bènnere a betu, cumbinare de si ndhe pagare; fàghere suta che a sa patata = fàghere a sa muda, leare detzisiones chentza ndhe dare a ischire; cotàresi o cartàresi suta a ccn. = istrumpaidhu a terra ponendidhu asuta po dhu iscúdiri; sere, pasare suta de un'àrbure = acanta, suta de is cambus e nais Sentences cussu babbautzu ch'est dadu suta e l'amus ischitzadu ◊ custa cosa la ponimus suta a modhita ◊ s'isterrimenta si ponet suta 2. como che semus suta, cun s'ira de ispesas chi amus tentu 3. su foghile est suta de sa ziminera ◊ fit acrodhadu suta de s'àlvure de sa pruna limoninca (S.Patatu)◊ sos pitzinnos ant cuatu sas frunnedhas in suta de sas tramatzas ◊ a manu de suta de su poju bi fit s'ortu ◊ tiat èssere a che fulliare a s'ispioca canes mannos e bracutzedhos suta de mesa (A.Cossu)◊ cussas bidhas abbarrant suta su monte, in su peale ◊ própriu in suta nostru vi aviat bàtoro o chimbe tumbas ◊ dae s'artura, suta mia fio bidindhe bestiàmine Etymon ltn. subtus Translations French dessous, sous English down, under, below Spanish debajo Italian sótto German unten, unter.
tipidíu , nm, nf: tipitia, tipitiu Definition pruinedhu chi si faet mescamente manigiandho laore; pruinedhu fine fine chi si faet asuta de is letos, in su cugigone de is busciacas, fintzes ispuntadura de pilu, de lana e cosighedhas deasi Synonyms e antonyms boladia, pilibili, pulina / erenzu, ghilipiu, ghitipiu, pibitza, pilipiu, tilipio, tipidedhu, tipidipi Sentences est nudha su tipidiu chi dhui fiat asuta de su letu!… Translations French balle, duvet tonture English husk, down, polling Spanish cascabillo, pelusa, tundidura Italian lòppa, pula, lanùgine, cimatura German Spreu, Flaum, Schurwolle.
trabentàre , vrb: atrabentare, traventare, treventare Definition betare o cuare o fintzes pigare e pònnere in d-unu trabentu, in d-una péntuma o gruta, in logu chi no dhu potzant o est difícile mannu a dh'agatare; fintzes solu andhare, tzucare a calecunu logu / trabentare fogu = traghedhare fogu, isparare Synonyms e antonyms irborrocare, irrainare, ispantumare, isperrumai, issussiare, trapantare / abbuare, acuae, apatai, aprecolare, cuerrai, impertusare, intuvedhare, intuzare, istugiai, tudai / furai Sentences si ch'est trabentadu in sas badhes ue teniat su bestiàmine ◊ mi mancat su poledhu: cale lampu nche l'at trabentau?! ◊ pro isse fit giómpida s’ora de si traventare e lassare sa bidha ◊ sas fórtighes a ue che las azis traventadas, chi no las agato?! ◊ a su secuestradu si l'ant traventadu aterue ◊ menzus mortu o traventadu, pro li atacare cussos! 2. si fit colau marzane si nche aiat trabentau peri sa gama! ◊ su riu che traventaiat totu candho si leaiat sas campuras 3. pone in motu sa màchina ca traventamus a Orune! 4. sos carabbineris li ant trabentau focu e li ant chimentau su bratzu Etymon srd. Translations French jeter dans un rocher English to throw down Spanish despeñar, precipitar Italian dirupare German abstürzen.
trincài , vrb: atrincai, trincare Definition bufare binu meda, a meda, a s'asuria Synonyms e antonyms abbumbare, acirrai, aciumai, imbreacare, inciumire, inciummare, ingúllere, sorgonare Sentences sunt bufendhe binu e onzunu si ndhe trincat duas pintas ◊ acabbadha de trincai, ca su binu ti fait mali! ◊ trincandhe binu si at fatu s'imbílicu che rosa! ◊ cussu si trincat unu litru de binu Etymon itl. trincare Translations French avaler d'un trait English to gulp down Spanish empinarla Italian tracannare German hinuntergießen.
trodhulàre , vrb: trudholare Definition mòvere, andhare a orrumbuladura, movendhosi coment'e orroda, cosa tundha Synonyms e antonyms arrembulai, cadhinare, codulare, lodhurare, lumburare, rodhulare, torrulare, trodulare Sentences l'ispinghesit a folte e che tumbulesit in sas iscalinas trodhulenne fintzas a funnu Etymon srd. Translations French dégringoler, rouler English to tumble down Spanish rodar Italian ruzzolare German hinunterrollen.
tzèrghere , vrb: atèrghere Definition tzacare in ragas, betare a corpus, papare meda, cun asuria Synonyms e antonyms abbudagare, abbudhescare, atatamacare, atatare, imbrentai, incolvare, istruntzare Sentences fint a dolore de matza pro totu su chi aiant tzérghitu ◊ bonu su porchedhu chi ti as tzérghitu! ◊ totu cudha cosa si l’at tzérghita in d-una ingullita ebbia ◊ tue no as mannicatu: as tzérghitu! Etymon ltn. tergere. Translations French avaler English to gulp down Spanish engullir Italian trangugiare German verschlucken
zòsso, zòssu , avb: giosso* Definition su logu prus in bàsciu (ma a bortas fintzes solu a sa parte de is peis, es. in su letu): si ponet mescamente cun prep. (a, in, de)chi inditat movimentu o su istare Synonyms e antonyms agiossu, bàsciu, imbàsciu | ctr. asuba Idioms csn: colare totu zosso = passai totu in su tretu a sa parti de asuta, in sa parti prus bàscia de unu logu; falare in z. = calai o ispostai a parti de bàsciu, faci a is peis Sentences so falendhe a zosso ◊ issos che sunt a in zosso e bae e ischi candho ant a pigare! ◊ custa cosa est pro zosso, cussa pro subra 2. faladiche prus in zosso pro ti cuguzare sa conca, in su letu! Translations French bas, en bas English down Spanish abajo Italian giù German unten.