Abbreviations Legenda | Symbols Legend

aggrighidhíri , vrb Definition si narat de erbas e matas chi pigant, candho si prantant, e creschent Synonyms e antonyms abbivorare, crèschere, imbènnere, tènnere Translations French s'enraciner, fig. prendre English to sprout Spanish arraigar Italian attecchire German Wurzel fassen.

atechíre , vrb: atichire Definition su pigare a crèschere de una cosa prantada, de un'innestu, de calecuna cosa chi andhat in bonu; nau de su fogu, cumenciare a tènnere, inchèndhere, fàere fràmula Synonyms e antonyms assocai, tènnere 2. su sèmene de su crabuvigu finamentas in sa roca atichit ◊ su fogu no atichiat e a foltza de lu sulare at segadu su sulavogu Translations French s'enraciner, fig. prendre English to sprout Spanish arraigar, prender Italian attecchire German Wurzel fassen.

briòne , nm Definition su cambu nou chi bogat sa linna grussa; candhela de mucu, comente calat a is piciochedhos muconosos Synonyms e antonyms brossa, bullone, froedha, inseurru, irbrossa, pigionatzu / lobedha Sentences sos briones noos, modhes, de s'ispàrau sunt bonos a manigare ◊ su bentu asciutu, isfidiadu, mujat sos briones ch'in s'ànima mi tudhint (A.Porcheddu) 2. unu pisedhu zughiat su mucu falendhe a briones Translations French turion, chandelle English sprout Spanish turión Italian turióne German Turione.

brioníre , vrb Definition bogare pigionatzos, cambos noos, nau de is linnas, de naes segadas in tretu grussu Synonyms e antonyms apillonai, brionare, briorare, broculare, brotai, brundhire, incorumedhai, pigionaciare, puzonire / nàschere Sentences sos bentos malos ti ant irratada, ma deves brionire torra! ◊ inue su sole ispalghet grinas de incantu totu brionit e prendhet a oro che pispiadu de càlighe santu (G.Stara) 2. candho iscumparint sas furas e brionit s'onestade torro a bolare ◊ brionit s'aficu Etymon srd. Translations French bourgeonner, pousser des bourgeons English to sprout Spanish brotar, germinar Italian germogliare German sprossen.

bullòne , nm Definition pigione nou chi bogant is matas, mescamente in su truncu, in is naes grussas pudadas Synonyms e antonyms brione, brossa, cambigiolu, froedha, fruntza, inseurru, irbrossa, pigionatzu Scientific Terminology rbr Etymon itl. pollone Translations French bourgeon English sprout Spanish brote Italian rampóllo German Sproß.

cherchizòne , nm: crechigione Definition matighedha de crecu, comente dhue ndh'at chi abbarrat bascitu, a tupa, mescamente candho essit de s'arraighina de una mata segada Sentences solu su cherchizone bi est creschindhe in sas terras chentza prus aradas Etymon srd. Translations French bourgeon de chêne English oak sprout Spanish chaparra, sardón Italian querciòlo German junge Eiche.

chimíre , vrb Definition nau de erbas, fàere o bogare sa chima o candhelita ue faent su frore Synonyms e antonyms abbrabai, abbrossare, frunzire 1, inchimire, inceurrare, ingrilliri, tidhire / folai, indobiri Sentences beda, tzicória, litos betzos e gai si che chimint comente intrat beranu Etymon srd. Translations French bourgeonner English to sprout Spanish germinar, brotar Italian germogliare, fare il gètto o stèlo di alcune èrbe German sprießen, treiben.

froèdha , nf, nm: froghedha, froighedha, fruedha, fruedhu Definition cambu nou, mescamente su chi essit in su truncu o in sa segada de una pudadura de is matas: si narat fintzes a sa punta de unu prantone; genia de essidura, de guronedhu in sa pedhe Synonyms e antonyms annou 1, brione, brossa, bullone, froa, froe, inseurru, irbrossa, pigionatzu, proedha / brussedha, caigioni, frusca, laturra Sentences de cust'àlvure ndhe paro una froedha ◊ s'àrvore at bocau froedhas noitolas ◊ che cherent segadas sas fruedhas de s'ozastru pro chi crescat sa linna de sas olias 2. printzípiat sa vida a fruedha che una criadura (A.Piu)◊ pacos núrtiles brusant galu froedhas lassàndhennos chena àlinu ◊ mirèndhedi gasie sicu e mortu e sentza froighedhas totu in giru una tumba mi est pàrfidu cuss'ortu (P.Cabras) Etymon ltn. flagellum, flagella Translations French bourgeon English sucker, sprout Spanish vástago Italian pollóne German Sproß.

inseúrru , nm, nf: intzaurru, intzéurra, intzeurru Definition cambu nou chi bogant is sèmenes naschindho Synonyms e antonyms brossa, cirrione, froedha, grillu 1, infeurru, irbrossa, pigionatzu, schésciu, serione, tudhu, tzéurra, tzirriotu Sentences biu tancas frorias e bíngias, biu intzaurrus frorius, sigurus (G.P.Salaris) Etymon srd. Translations French bourgeon English sprout Spanish brote, vástago Italian germòglio German Sproß.

piglionài , vrb: pillonai, apillonai, pixonai, puzonare Definition fàere àteru pigione; bogare sa tzeurra, àteros tudhos o pigionatzos, àteros cambos, nau de s'erba, de su laore, de is matas; aciapare, cassare pigiones; in cobertantza, cricare pillona, cricare ómine / pudha pillonada = chi zughet sos pudhighinedhos, is pigionedhos aifatu Synonyms e antonyms schissurai / acambare, afroghedhare, apuzonare, brionire, brotai, brundhire, pigionaciare, puzonire, rampudhire, tidhire / turdare Sentences cussos mògios bi ant pagu a puzonare ◊ candho si acúrtziat sa die de puzonare, sa reina faghet unu cíulu fine fine e sas àteras abes si ponent in movimentu pro si tucare 2. s'erva est puzonendhe ◊ su trigu at puzonadu in sete e oto cambas ◊ segundu s'erba chi est, mancai ndi dha tiris torrat a pillonai ◊ sa craba distruit sa mata apena pillonendi ◊ a sos frutales sa temporada los danníficat candho sas àrvures sunt fioridas o puzonadas ◊ totus is sèminis pillonant 3. custa est una pudha piglionada 4. chi cuss'amori torrit a pillonai! Etymon srd. Translations French bourgeonner English to sprout Spanish germinar, brotar Italian germogliare German sprießen, sprossen, treiben.

pudhòne 1 , nm: pullone Definition fruedha, pigionatzu, cambu noàdile chi bogant is linnas Synonyms e antonyms brione, froedha, irbrossa, isfraone, pigionatzu, rebudhu 2. chi brotent pudhones de sustàntzia e onestade! Etymon itl. Translations French bourgeon English sprout Spanish chupón, brote Italian pollóne, rampóllo German Schößling, Sproß.

rebúdhu , nm: arrempudhu, rempudhu, rimpudhu Definition cambu nou chi essit in sa linna grussa de is matas, fintzes erba naschindho Synonyms e antonyms brione, brossa, froedha, inseurru, irbrossa, pigionatzu / pumpullu, tzaurra Sentences su fiore chi apo pastinadu at bogadu rebudhedhos dae fundhu ◊ frores chene rempudhu e chene asore (L.Loi)◊ in capidanni su rimpudhu fit cumentzandhe a colorare tancas e ortos Scientific Terminology rbr Etymon ltn. *repullus Translations French bourgeon English sprout Spanish brote, vástago Italian pollóne, rampóllo German Sproß.

rúpere , vrb Definition su naschire, su essire de s'erba intzeurrada, su passare de una parte a s'àtera in logos prenos de linna (cresura, matedu, padente cracu); su pesare de s'arrescotu a pitzu in su cadhàrgiu postu in su fogu; su si apèrrere de una pibisia impostemada (in matéria)/ pps. rúpidu / rúpere in titas = ammadurare in titas, nadu de pitzoca faghindhe a fémina Synonyms e antonyms acarpire, irrúpere, irrutiare, punciai, rupire, scoitai, tidhire Sentences si no proet, s'erba no rupet ◊ duos tudhos d'erba bi at rúpiu ◊ in cussu tretu ifustu su logu est totu rúpidu ◊ aiat próitu meta e a capitanni su terrinu fit rúpitu primitiu 2. passesit rupendhe buscos de ozastros, de chercos, de lidones ◊ rupes sos gianniles, pedendhe ◊ in cussas cresuras no faghet a bi rúpere ◊ no isco comente cussa famíllia de Frantza passendhe in Córsica ndhe rupeit innoghe 3. su soru depet rúpere chentza pesare bullu Surnames and Proverbs prb: bucone partiu no rupet brente Etymon ltn. rumpere Translations French pousser, pénétrer English to sprout, to pass through Spanish brotar, penetrar Italian spuntare dell'èrba, penetrare German hervorsprießen, eindringen.

seriòne , nm: sirione, sirioni, tirione Definition pigione o cambu nou chi bogant is sèmenes naschindho (ma dhu narant fintzes de su chi bogat sa chibudha a conca, s'àgiu, sa patata cumenciandho a naschire), fintzes pigionatzu de is matas; in cobertantza, sa natura de s'ómine Synonyms e antonyms cirrione, grillu 1, inseurru, síriu, tudhu, tzirriotu Sentences ses cari biancu che sirione naschitu suta de preta! ◊ chi unu sirione potat essire dae sa terra chene órdine issoro los ofennet prus de una fusilata, ca su sirione est sinnu de sa vita chi timent (M.Pira)◊ sa chibudha est totu boghendhe su sirione Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French plumule, thalle, bourgeon English embryo, sprout Spanish embrión, plúmula, tallo, brote Italian embrïóne, plùmula, tallo, germòglio German Embryo, Knospe, Thallus, Sproß.

síriu , nm: siru 1, tzíriu Definition sa puntighedha noa chi bogant is sèmenes naschindho, fintzes sa chima o candhelita chi faent unas cantu erbas candho lompent po fàere su frore e su sèmene Synonyms e antonyms serione, tudhu / chima Sentences campos semenados de geniosos sírios Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French thalle, bourgeon, bout, cime English sprout Spanish tallo Italian tallo, cima German Thallus, Sproß.

túdhu , nm: (su t. = sutúdhu) Definition puntighedha noa chi bogant is sèmenes mescamente in terra o in s'úmidu, naschindho, fintzes cosa (erba o àteru) fine e longa a bisura de pilu; pilu grussu mescamente de porcu; genia de essidura in sa carre, a puntighedhas piticas (essida de t. = papavarre)/ pònnere su t. de su fritu, de sa timoria = pònnere sa tzudha, inteterare su pilu in s'oru de s'arraighina Synonyms e antonyms grillu 1, inseurru, limbedha, serione, síriu / tudha Sentences sa chibudha at fatu su tudhu ◊ a fríere si ponet sa chibudha a tudhu, puru ◊ unu tudhu de erba, de pilu ◊ si la giogas cun megus, s'arva cana, a tudhu tudhu tota ti l'ispilo 2. ndhe li tirat su pilu a tudhu a tudhu ◊ nos ndhe ponet pódhighe de tudhu in sa carena ◊ si bos naro sa mia, bos ndhe ponet su tudhu e su fritu Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French bourgeon, brin d'herbe English blade (of grass), sprout Spanish tallo, brote, brizna de hierba Italian tallo, germòglio, filo d'èrba German Thallus, Trieb.

«« Search again