Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

agiòne , nf: ajona, ajone, ajoni Definition genia de lóriga de corria o de pedhe crua chi si ponet a su giuale, in mesu in mesu, po dhue fàere intrare e arrèschere sa punta de sa timona de su carru o de s'arau / furriaisí a un'ajoni = fàgheresi a unu gantzu Synonyms e antonyms alasoni, bagione 1, cajone 1, fatzolu 1, giussòrgia, sesúgia Sentences nosu festis is ajonis cun pedhi de marxani 2. s'espi si fúrriat a un'ajoni candu cracat, ca pungit e mússiat Translations French anneau d'un joug English strip of leather joining the top flail to the handle Spanish mediana, barzón Italian gombina German Lederriemen im Pflugbaum.

arràre , vrb Definition segai arra, sida; fàere moida de sida Synonyms e antonyms assidare, scirrai / bacanare, istripitare, sciumbullai, tzacai Etymon srd. Translations French déboiser English to strip of leaves Spanish retazar, rozar Italian sfrascare German lichten.

dòa , nf: doba, doga, dova Definition orrugu longu de linna unu pagu largu, ma prus istrintu in is duas puntas, grussu unos duos centímetros, segau apostadamente po fàere carradas o àteros istrègios deasi; corria de terra, ororu de làcana, illimpiada po no intrare fogos fuios a unu terrenu / fàgheresi a doas = irdoàresi, fàgheresi a cantos, a pimpiridas Synonyms e antonyms addóidu, dovatu Sentences doas de cubas ndhe faghent de linna de castanza e de chercu ◊ si ndhe li ruent sos chíscios, a sa cuba, si abberint sas doas ◊ sa carrada si ponit cun àcua po istríngiri is dobas 2. bi ses passadu tue a falche in manu e as fatu doa ◊ a su cunzadu innantis de intrare s'istiu li cheret fatu sa doa ◊ agiummai lis fuet su fogu a su laore fatendhe doas 3. si ruet, currindhe gai, si faghet a doas! ◊ pro chi t'ischitzes e fales a doas, no bi ndhe faghes, cun megus, de proas! (Pirastru) Surnames and Proverbs smb: Doa Etymon itl., ltn. Translations French douve English stave, antifire strip Spanish duela Italian dóga, fàscia antincèndio German Daube, Feuerschutzstreifen.

frísu , nm Definition sisia po acapiare s'imbustu a sa parte de ananti; tirighedha de cosa, de orrobba, de làuna Synonyms e antonyms beta 1, bita 1 Etymon itl.p fris Translations French ruban, bribe, fragment English ribbon, strip Spanish cinta, banda, tira Italian nastrino, bindèllo German Bändchen, Metalltrennband an Konservendosen.

innudàre , vrb: isnuare Definition bogare totu su bestimentu, fàere o lassare nudu a unu, leare s'ammontu o àteru chi serbit a carragiare; fintzes brivare de sa cosa, leare a unu su chi tenet, pèrdere totu o abbarrare cun tropu pagu Synonyms e antonyms nudai, ispollincare / iscucuzare | ctr. bestire Sentences bos innudades e si bidides s'erighina non bos ndhe la catzedas a istratzadura ◊ a su malevadadu l’aiant assachiadu e inzurzadu, che l’aiant bogadu a fora dae sa sita e innudadu 2. paja de pudhas aiant prenatu sa corte, carcarianne, chin sas alas innudatas che funnos ispozatos Etymon srd. Translations French dénuder English to strip Spanish desnudar Italian denudare German entblößen.

irbrossàre , vrb Definition segare sa brossa, is pillonatzos de una mata, pruschetotu de su truncu Synonyms e antonyms brossare, immodhitare, irfroghedhare, ischesciai, ispudhonare | ctr. imbrossai Etymon srd. Translations French ébourgeonner English to strip of leaves Spanish deschuponar Italian scacchiare German ausgeizen.

irfozàre , vrb: isfogiare, isfozare, sciollai Definition betare, segare o pèrdere sa fògia, nau de su matedu Synonyms e antonyms irfozire | ctr. infollai Sentences in tempus de sicore meda sas àlvures s'isfozant ◊ totu acurtzu a sos budrones semus irfozendhe sos fundhos de sa bide Etymon srd. Translations French effeuiller English to strip the leaves Spanish deshojar Italian sfogliare German entblättern.

irgomàre , vrb: iscomare, scomai Definition ischimare, segare is cambigiolos de is naes, is puntas de is matas Synonyms e antonyms iscarvare, ischimare, ischimizonare, isfrongiare Sentences faghent iscomare s'ílighe mannu pro fàghere unu letu de sida Etymon srd. Translations French effeuiller English to strip of leaves Spanish escamondar Italian sfrondare German entlauben.

iscarríre , vrb Definition segare sa carre, sa prupa de s'ossu, orrunchinare; pèrdere sa prupa comente unu illàngiat Synonyms e antonyms irromasire, isprupare, ispurpire Sentences de cudhu teracu mumudinu sos porcos acorrados si ant iscarridu finas sos ossos Etymon srd. Translations French décharner, maigrir English to strip the flesh, to thin Spanish descarnar Italian scarnire, dimagrire German entfleischen, abnehmen.

isfrongiàre , vrb: sfrongiai Definition segare is puntas, is cambos prus fines de is matas, de sa linna Synonyms e antonyms irgomare, iscarvare, ischimare, ischimizonare Translations French élaguer English to strip of leaves Spanish escamondar Italian sfrondare German entlauben.

ispampinadúra , nf Definition su ispampinare Synonyms e antonyms scirrada Etymon srd. Translations French épamprage English strip (of a vine) Spanish despampanadura Italian spampanatura German Ablaubung.

ispampinàre , vrb: spampinai Definition segare sa fògia (pàmpinu) de sa pértiga noa de sa bide po chi s'àghina pighet prus sole e ària Synonyms e antonyms immamare, irfozare, scirrai Etymon srd. Translations French épamprer English to strip of its leaves (a vine) Spanish despampanar Italian spampanare German ablauben.

ispanàre , vrb Definition nau prus che àteru de vites o cosas deasi, papare o consumare sa filetadura de no intrare prus sidhada e de no poderare ca no istringhet; pps coment’e agt., chi girat chentza istrínghere Translations French foirer English to strip Spanish pasarse de rosca Italian spanare German überdrehen, ausleiern.

ispogiàre , vrb: ispollai, ispotzare, ispozare, spogiai Definition bogare una parte de su bistimentu chi si portat bestiu (sinono si narat ispollai nudu, innudare); nau de is matas, pèrdere sa fògia; in cobertantza, isfrutare s’àteru, pigandhondhedhi su chi tenet / ispollai unu frori = irfozare unu fiore nendhe sas peràulas m'istimat, mi gelat pro ischire de calicunu o calicuna… Synonyms e antonyms ischígnere, ispannuliare, spollincai, spollitai | ctr. bestire, chígnere Sentences sa mama, irghilinada, imbratada de sàmbene, ispozat sa pitzinna pro nanchi li firmare su sàmbene ◊ incomintzant a s'ispotzare, unu pintzu ifatu de s'àteru, fintzas a restare nudas de su totu ◊ si fiant agataus ispollaus nudus ◊ si acostat, si nd’ispollat su bonetu e at saludau 2. s'ischiavu modernu l'ispozat e lu vendhet su guvernu ◊ sas àrvules s'ispozant, si vestint de nie e tristos sos puzones isetant su veranu Etymon ltn. spoliare Translations French déshabiller English to strip Spanish desvestir Italian spogliare, svestire German ausziehen.

sciollài , vrb: irfozare*, isciollai, sfollai Definition istacare o pèrdere sa fògia; nau de is metallos abbrigaos, bogare ischerdas, ischintídhias / s. s'àxina = ispollaidha de su pàmpinu Synonyms e antonyms irfozire, sfollitai Translations French effeuiller English to strip the leaves off Spanish deshojar Italian sfogliare, defoliare German entblättern.

scirrài , vrb: iscirrare Definition segare is puntas de sa bide, de sa cosa chi creschet in is cresuras, e àteru: nau de sa bide in ierru, bogare in croba, segàreche is pértigas chi no si lassant po bogare frutu o fàere linna Synonyms e antonyms isbitare, ischirrare, iscoromedhai, ispampinare, ispatare, scimai Idioms csn: scirrai s'ollu = sceberai o chirriare s'ozu dae s'abbagrasta; s. sa porta = iscancarare sa zanna Sentences in austu si scirrat sa bíngia ◊ tocat a scirrai sa cresuri ca est pighendi tropu logu 2. portat su bistiri scirrau, po fai biri ca est créscia 3. mi dh'aberis, cussa genna, o bolis a ndi dha scirrai?! Etymon srd. Translations French épamprer, écimer, éclaircir English to strip of its leaves (a vine), to prune Spanish despampanar Italian spampanare, cimare, sfoltire German abblatten, stutzen, lichten.

sesúgia, sesúja , nf, nm: sisuja, sisuju, susúgia, susuja, susuza Definition est una genia de lóriga de loru o pedhe crua chi si ponet a su giuale, in mesu in mesu, po dhue intrare sa punta de sa timona de su carru o sa canna de s'arau / pinnicare o fortzicare sa cosa, sa zente che susuja = fàere a unu gànciu, atrotigare, acancarronare Synonyms e antonyms agione, alasoni, bagione 1, cajone 1, fatzolu 1, giussòrgia Scientific Terminology msg Etymon ltn. subjugia (lora) Translations French anneau d'un joug English strip of leather joining the top flail to the handle Spanish barzón Italian gombina German Lederriemen im Pflugbaum.

spetzài, spetzàri , vrb Definition segare, istacare sa petza de s'ossu (spetzari = segare, fàere a orrugos linna o àteru) Synonyms e antonyms isprupare Etymon srd. Translations French écharner English to strip the flesh off Spanish descarnar Italian scarnare German entfleischen.

tíra , nf, nm: tiru 2 Definition crantu, orrugu longu e istrintu de calecuna cosa, pruschetotu de cosa lada (orrobba, pedhe e àteru), nau fintzes de tretu de terrenu istrintu e longu; fintzes errigas de colore diferente in s'orrobba / min. tiredha, tiriedha, tirighedha, tirinedha, tirixedha Synonyms e antonyms loria, tirete, zira Idioms csn: faindi tiras, de unu = bogare a corriolos, fàgherelu a bisera; segai a tiras = a tizas longas Sentences nemus cosit una tira de arrobba noa a unu bestiri béciu ◊ portàt is peis e is manus trogaus a tiras de linu ◊ at segau su lentzolu a tiras a tiras ◊ cun sas frófighes at segadu sa velina a tirighedhas ◊ de bestiolus nci nd'at a màncias e a tiras 2. a s'orbescidroxu iat bistu una tira de terra: fiat un'ísula ◊ tengu una tira de terra chi no balit nudha Etymon ctl., spn. Translations French bande, lange English strip, band Spanish tira, raya Italian strìscia, banda, fàscia German Streifen.

zíra , nf Definition tira de css. cosa (orrobba, làuna o àteru), ma fintzes terrenu istrintu e longhitu Synonyms e antonyms tira Sentences connosco su fele trummentosu chi s'ànimu a ziras mi riduet (M.Meridda)◊ cuaiant carres e birgonzas sas ziras mias fatas a latranga 2. sa terra nostra sica e nuda si bestat de birdura in dogni zira! ◊ su sole est nadu e subra ’e sas giaras terras aradas, cun alas lezeras, ruet sa lughe in coloradas ziras (P.Casu) Etymon spn. jira Translations French bande English strip Spanish tira Italian strìscia German Streifen.