Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

isciuliài , vrb: isciuriai, issuliare, isuliare, sciuliai Definition fàere fuire sa musca, is pigiones, is pudhas giagarandhodhos; pesare a bolare / isuliàresi de una cosa = fàgherendhe a mancu, istaresindhe Synonyms e antonyms agegherai, assuidae, insaltiare, isciugare, isfraitzare, ispabuciare, ispajare, isvalostiare, salargiare, sciumiai Sentences sos puzones in binza, candho intendhent su mere issuliendhe sunt cunvintos chi est a los cramare! ◊ corvos no che ndhe poto isuliare dae sa figu mia… 2. a s'achicada de sos asprones, sos cadhos sunt tucados a bolu isuliendhe prúere ◊ sa palla nci dh'at isciuliada su bentu 3. lu cherzo ischire: no mi ndhe poto isuliare! Translations French chasser le volatiles English to drive away the birds Spanish espantar Italian scacciare via German verscheuchen.

iscuidàda , nf: iscuvidada, scuidada Definition cropu giau cun su cuidu Synonyms e antonyms incuidada, iscubidalada Sentences mi desit un'iscuidada ◊ si no rispondhia a tonu fit un'iscuidada bene dada! Etymon srd. Translations French coup de coude English push with the elbow Spanish codazo Italian gomitata German Stoß mit dem Ellbogen.

iscussína , nf, nm: iscussinu Definition ladamíngiu ledreledre, tropu a modhe po iscónciu a bentre Synonyms e antonyms alloina, atílimu, cacaredha, iscurrensa, labina, terchinzu / cdh. scurrina, scussina Sentences sa ua podet fàghere a iscussina Scientific Terminology mld Etymon srd. Translations French diarrhée, entérite très forte English looseness of the bowels Spanish cagalera Italian sciòlta, enterite acuta German Durchfall, Enteritis.

isfadhixàre , vrb Definition murigare o mòvere sa braxa, iscutulare is tzitzones po istacare sa braxa Synonyms e antonyms ischicajare Etymon srd. Translations French tisonner English to move the embers Spanish atizar, hurgar Italian sbraciare German mit den Armen fuchteln.

ispallatzàda , nf Definition genia de cropighedhu chi si giaet cun sa manu a su codhu, a parte de apalas, in cunfidàntzia Synonyms e antonyms ispaliotada Sentences candho frades mios murrunzaiant ca nachi fio sa fiza de sa pudha bianca, mamma mi daiat un'ispallatzada Etymon srd. Translations French tape sur l'épaule English to slap on the shoulder Spanish palmada en la espalda Italian pacca sulle spalle German Klaps auf die Schulter.

ispatàre , vrb: ispatzare 1 Definition illimpiare sa terra segandhondhe totu su matedu po dha prènnere, o fintzes segandhondhe s'erba; illimpiare, frobbire Synonyms e antonyms ammatutzare, ilbratare, immatai, irrascare, isputzucrare, matai, scrachirai Sentences su terrinu cheret ispatadu ca sa malesa no lassat crèschere àteru ◊ comintzeit a bogare coighina ispatendhe majas de chessa ◊ za mi est costadu ispatendhe rú e tetinosu pro pesare sos ozastros!…◊ tocat de ispatzare sos oros de s'irriu ◊ no mandhant un'operaju po ispatzare s'erba chi ch'est! 2. ispatare sa corte de sa linna ◊ dàemi su frebbeucu a l'ispatare su nasu a su ninnu! Translations French déboiser, dégarnir un terrain des buissons English to clean, to clear of the trees (bushes) Spanish rozar Italian sbrattare, disboscare, decespugliare German abräumen, abholzen.

ispatónzu , nm: ispatzóngiu Definition su ispatzare, illimpiamentu de una terra Synonyms e antonyms ilmatadura, innetionzu, ispatadura, ispatzinzu, isputzucronzu, limpióngiu, matadura Sentences in austu faia s'ispatzóngiu e in cabidanni su carríngiu (A.Barra) Etymon srd. Translations French action de dégarnir un terrain des buisson English clearing of the bushes Spanish desmonte Italian decespugliaménto German Gestrüppentfernung.

ispilíre, ispilíri , vrb: spiliri Definition tirare, bogare o fintzes pèrdere is pilos; bodhire cosa a tiradura a manu passandho is cambos in mesu de is pódhighes (es. olia, murta, ma si narat fintzes de animales chi tirant a móssigu) Synonyms e antonyms iltzudhare, ispilicire, ispilujire, ispinnicire, spilissiri | ctr. pilire / irrampare, spibitzai Idioms csn: ispilíresi de su dispiaghere, de su disizu = tènnere dispiaghere, disizu mannu azummai de si ndhe dèpere ispilire; i. un'imbriaghera = isfegare, scexiai Sentences sos pudhos si sunt totu ispilidos a bicadas ◊ si moviat che maca ispilíndhesi e abbanzèndhesi che linu suta de s'àlghida 2. sas berbeghes si ant ispilidu sa sida ◊ ndhe amus ispilidu un'àrbure de olia ◊ ant ispilidu sas àlvures chei su cucu: no bi ant lassadu una cariasa! ◊ manzanu babbu ti giughet a ispilire olia 3. eh, ispilindhe si ndh'est de sa gana de triballare!…◊ no mi dias nudha, no mi ndhe so ispilindhe de su disizu! ◊ siscuros, candho bi lis apo nadu, de su dannu, pro unu pagu no si ndhe ispilint! Etymon srd. Translations French peler English to unhair, to pluck, to peel, to tear off the hair (fur) Spanish pelar Italian pelare, spelare, spelacchiare German ausrupfen.

ispistolàu , pps, agt: spistorau Definition de ispistolare; nau de istrégiu, chi dhi mancat bículu, segau prus che àteru de is oros / èssere ispistoradu a binu (nau de ccn.)= piciuau, imbriagu Synonyms e antonyms irbicadu, isorighedhadu Sentences sa trota fiat in d-una sartàina ispistorada 2. tantu, canno est ispistoradu a binu, za est cosa de dh'arresonare!…(Z.Porcu) Translations French ébréché English broken the rim of Spanish desportillado Italian sbeccato German abgeschlagen.

isprupadúra , nf: ispurpadura Definition su ispurpare Synonyms e antonyms ispulpinzu, spulpamentu Etymon srd. Translations French action de décharner English stripping the flesh off Spanish el despulpar, descarnadura Italian spolpaménto German Entfleischung.

isprupàre , vrb: ispulpai, ispulpare, ispurpai, ispurpare, sprupai Definition segare, istacare sa prupa de is ossos Synonyms e antonyms idossinare, ispulpuzare Sentences so ispurpendhe custos ossos ◊ s'intruxu iat isprupau unu crabitedhu ◊ is nais de is matas candu passat fogu parint bratzus isprupaus ◊ sa conca de su procu po dha fàere in casseta si coghet e s'isprupat Etymon srd. Translations French dépulper English to take the flesh off Spanish descarnar Italian spolpare German entfleischen.

isprupàu , pps, agt Definition de isprupare; chi est chentza de prupa, chi che dhi ant segau sa prupa Synonyms e antonyms rosicau / scariau, scarritzinu | ctr. purposu 2. su mere si tzerghiat sa petza e mi daiat sos ossos ispurpatos! ◊ dhi tirat su bestiri e dhi ammostat is ossus ispurpaus Translations French dépulpé English stripped of the flesh Spanish descarnado Italian spolpato German entfleischt.

ispuntài , vrb: ispuntare, spuntai Definition segare is puntas, segare o guastare sa punta, tocare su binu nou; bogare cosa posta a punghidura; cumenciare a bogare, a essire sa punta; rfl. nau de is binos, essire aghedos, guastos Synonyms e antonyms ispitare, scomai / essire / achedare 1 | ctr. acuciai Sentences in binza semus ispuntendhe sa bide ◊ a faedhare male ses avesu: sa limma ti la deves ispuntare! (V.Congias) 3. in Sardigna no passat dí chi no ispuntit unu frori de una mata Etymon srd. Translations French épointer English to blunt, to cut the tip off, to come up, to become sour Spanish despuntar, aparecer, agriarse Italian spuntare German die Spitze abbrechen.

issannàda, issanniàda , nf Definition su issannare; cropu de sanna, fintzes aungada, iscarràfiu / issannada de porcu, de rú Synonyms e antonyms assannigada Etymon srd. Translations French coup de défense English blow with the tusk Spanish colmillazo Italian zannata German Hieb mit den Hauern.

istrampàda 1 , nf: istrempada, istrempiada 1, istrimpiada Definition ciafu, cropu giau a cara, a trempas, a manu isprata Synonyms e antonyms bofetada, bussinada, cabbessu, ibbatulada, iscantargiara, iscavanada, istuturrone Etymon srd. Translations French gifle English backhander, box on the ear Spanish bofetada Italian ceffóne, manrovèscio German Ohrfeige.

istuturròne , nm Definition cropu de manu forte a cara, a tuturros de origa Synonyms e antonyms bussinada, ibbatulada, iscantargiara, iscantulada, iscavanada, istuturada, smantulada, sporsugada Etymon srd. Translations French gifle, taloche English slap (in the face) Spanish bofetada Italian ceffóne, scapaccióne German Kopfnuß.

labredhína , nf Definition su istare a isciolóriu, foedhandho sèmpere, ma nau prus che àteru po su naturale de unu Synonyms e antonyms labrédhia Sentences est cue a labredhina de un'ora! Etymon srd. Translations French faconde, loquacité English gift of the gab Spanish labia Italian parlantina German Zungenfertigkeit.

magiòre, magiòri , agt, nm: majore, majori, mazore, mezore Definition chi est prus mannu, fintzes de prus importu po calecuna cosa; persona manna, prus antziana, genia de autoridade Synonyms e antonyms | ctr. minore Idioms csn: carrela mazore = arruga maista, s'arruga prus manna de sa bidha, pruscatotu un'arruga de aintru, de mesu; majore de pardu = bàrdia de su cumonale Sentences in crésia dh'at fatu acostai a s'artari magiori ◊ a sas úndhighi bi est sa missa mazore ◊ is isposos si addorant ananti de s'artare magiore e cumènciat sa missa 2. a sos mazores usa su rispetu e cun sos cumpanzos tuos no ti brighes! Surnames and Proverbs smb: Maiore, Majore, Mayore / prb: chie dae prudhedu at a èssere trabbucadore mancu a cadhu mazore lassat de trabbucare Etymon ltn. maiore(m) Translations French plus grand, plus âgé, aîné, majeur English major, senior, the eldest, greater Spanish mayor Italian maggióre German Adj.: größer (Komp.), größte (Sup.), älter (Komp.), älteste (Sup.), bedeutendste (Sup.)

malàndra , nf: marandra, melandra Definition genia de freadura de sa pedhe fata a su friga friga forte cun calecuna cosa, o fintzes de segada / èssere musca e malandra = (nau de duus) èssiri sempri impari Synonyms e antonyms caizone, costana, freadura, gliaga, iscalabrada, piticada, secada Sentences a sa malandra acudit sa musca 2. bidetilos, colloitos musca e malandra! Etymon ltn. malandria Translations French plaie, écorchure English plague caused, in pack animals, by the pack-saddle or the saddle Spanish matadura Italian guidalésco German Schramme.

manigiàda , nf: manizada Definition su manigiare; sa móvia de sa manu po fàere calecuna cosa, fintzes chentza dha fàere de abberu Synonyms e antonyms ammiada, ingestu, mesurada, movitada, tramesada Sentences ti ses che colora ischirchinadu ebbi'ebbia pro sa manizada de duas "capas" e duas "tizetas" 2. si li fato sa manizada, cussu cane si che fuit ◊ ti bastet sa manizada! ◊ sa gente fut totu a manigiadas e a boghes po su piciochedhu a cuadhu ca fut binchendho Etymon srd. Translations French signe, geste de la main English wave (of the hand) Spanish ademán, seña con la mano Italian cénno della mano German Handzeichen.