isciuliài , vrb: isciuriai,
issuliare,
isuliare,
sciuliai Definitzione
fàere fuire sa musca, is pigiones, is pudhas giagarandhodhos; pesare a bolare / isuliàresi de una cosa = fàgherendhe a mancu, istaresindhe
Sinònimos e contràrios
agegherai,
assuidae,
insaltiare,
isciugare,
isfraitzare,
ispabuciare,
ispajare,
isvalostiare,
salargiare,
sciumiai
Frases
sos puzones in binza, candho intendhent su mere issuliendhe sunt cunvintos chi est a los cramare! ◊ corvos no che ndhe poto isuliare dae sa figu mia…
2.
a s'achicada de sos asprones, sos cadhos sunt tucados a bolu isuliendhe prúere ◊ sa palla nci dh'at isciuliada su bentu
3.
lu cherzo ischire: no mi ndhe poto isuliare!
Tradutziones
Frantzesu
chasser le volatiles
Ingresu
to drive away the birds
Ispagnolu
espantar
Italianu
scacciare via
Tedescu
verscheuchen.
iscuidàda , nf: iscuvidada,
scuidada Definitzione
cropu giau cun su cuidu
Sinònimos e contràrios
incuidada,
iscubidalada
Frases
mi desit un'iscuidada ◊ si no rispondhia a tonu fit un'iscuidada bene dada!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
coup de coude
Ingresu
push with the elbow
Ispagnolu
codazo
Italianu
gomitata
Tedescu
Stoß mit dem Ellbogen.
iscussína , nf, nm: iscussinu Definitzione
ladamíngiu ledreledre, tropu a modhe po iscónciu a bentre
Sinònimos e contràrios
alloina,
atílimu,
cacaredha,
iscurrensa,
labina,
terchinzu
/
cdh. scurrina,
scussina
Frases
sa ua podet fàghere a iscussina
Terminologia iscientìfica
mld
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
diarrhée,
entérite très forte
Ingresu
looseness of the bowels
Ispagnolu
cagalera
Italianu
sciòlta,
enterite acuta
Tedescu
Durchfall,
Enteritis.
isfadhixàre , vrb Definitzione
murigare o mòvere sa braxa, iscutulare is tzitzones po istacare sa braxa
Sinònimos e contràrios
ischicajare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tisonner
Ingresu
to move the embers
Ispagnolu
atizar,
hurgar
Italianu
sbraciare
Tedescu
mit den Armen fuchteln.
ispallatzàda , nf Definitzione
genia de cropighedhu chi si giaet cun sa manu a su codhu, a parte de apalas, in cunfidàntzia
Sinònimos e contràrios
ispaliotada
Frases
candho frades mios murrunzaiant ca nachi fio sa fiza de sa pudha bianca, mamma mi daiat un'ispallatzada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tape sur l'épaule
Ingresu
to slap on the shoulder
Ispagnolu
palmada en la espalda
Italianu
pacca sulle spalle
Tedescu
Klaps auf die Schulter.
ispatàre , vrb: ispatzare 1 Definitzione
illimpiare sa terra segandhondhe totu su matedu po dha prènnere, o fintzes segandhondhe s'erba; illimpiare, frobbire
Sinònimos e contràrios
ammatutzare,
ilbratare,
immatai,
irrascare,
isputzucrare,
matai,
scrachirai
Frases
su terrinu cheret ispatadu ca sa malesa no lassat crèschere àteru ◊ comintzeit a bogare coighina ispatendhe majas de chessa ◊ za mi est costadu ispatendhe rú e tetinosu pro pesare sos ozastros!…◊ tocat de ispatzare sos oros de s'irriu ◊ no mandhant un'operaju po ispatzare s'erba chi ch'est!
2.
ispatare sa corte de sa linna ◊ dàemi su frebbeucu a l'ispatare su nasu a su ninnu!
Tradutziones
Frantzesu
déboiser,
dégarnir un terrain des buissons
Ingresu
to clean,
to clear of the trees (bushes)
Ispagnolu
rozar
Italianu
sbrattare,
disboscare,
decespugliare
Tedescu
abräumen,
abholzen.
ispatónzu , nm: ispatzóngiu Definitzione
su ispatzare, illimpiamentu de una terra
Sinònimos e contràrios
ilmatadura,
innetionzu,
ispatadura,
ispatzinzu,
isputzucronzu,
limpióngiu,
matadura
Frases
in austu faia s'ispatzóngiu e in cabidanni su carríngiu (A.Barra)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
action de dégarnir un terrain des buisson
Ingresu
clearing of the bushes
Ispagnolu
desmonte
Italianu
decespugliaménto
Tedescu
Gestrüppentfernung.
ispilíre, ispilíri , vrb: spiliri Definitzione
tirare, bogare o fintzes pèrdere is pilos; bodhire cosa a tiradura a manu passandho is cambos in mesu de is pódhighes (es. olia, murta, ma si narat fintzes de animales chi tirant a móssigu)
Sinònimos e contràrios
iltzudhare,
ispilicire,
ispilujire,
ispinnicire,
spilissiri
| ctr.
pilire
/
irrampare,
spibitzai
Maneras de nàrrere
csn:
ispilíresi de su dispiaghere, de su disizu = tènnere dispiaghere, disizu mannu azummai de si ndhe dèpere ispilire; i. un'imbriaghera = isfegare, scexiai
Frases
sos pudhos si sunt totu ispilidos a bicadas ◊ si moviat che maca ispilíndhesi e abbanzèndhesi che linu suta de s'àlghida
2.
sas berbeghes si ant ispilidu sa sida ◊ ndhe amus ispilidu un'àrbure de olia ◊ ant ispilidu sas àlvures chei su cucu: no bi ant lassadu una cariasa! ◊ manzanu babbu ti giughet a ispilire olia
3.
eh, ispilindhe si ndh'est de sa gana de triballare!…◊ no mi dias nudha, no mi ndhe so ispilindhe de su disizu! ◊ siscuros, candho bi lis apo nadu, de su dannu, pro unu pagu no si ndhe ispilint!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
peler
Ingresu
to unhair,
to pluck,
to peel,
to tear off the hair (fur)
Ispagnolu
pelar
Italianu
pelare,
spelare,
spelacchiare
Tedescu
ausrupfen.
ispistolàu , pps, agt: spistorau Definitzione
de ispistolare; nau de istrégiu, chi dhi mancat bículu, segau prus che àteru de is oros / èssere ispistoradu a binu (nau de ccn.)= piciuau, imbriagu
Sinònimos e contràrios
irbicadu,
isorighedhadu
Frases
sa trota fiat in d-una sartàina ispistorada
2.
tantu, canno est ispistoradu a binu, za est cosa de dh'arresonare!…(Z.Porcu)
Tradutziones
Frantzesu
ébréché
Ingresu
broken the rim of
Ispagnolu
desportillado
Italianu
sbeccato
Tedescu
abgeschlagen.
isprupadúra , nf: ispurpadura Definitzione
su ispurpare
Sinònimos e contràrios
ispulpinzu,
spulpamentu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
action de décharner
Ingresu
stripping the flesh off
Ispagnolu
el despulpar,
descarnadura
Italianu
spolpaménto
Tedescu
Entfleischung.
isprupàre , vrb: ispulpai,
ispulpare,
ispurpai,
ispurpare,
sprupai Definitzione
segare, istacare sa prupa de is ossos
Sinònimos e contràrios
idossinare,
ispulpuzare
Frases
so ispurpendhe custos ossos ◊ s'intruxu iat isprupau unu crabitedhu ◊ is nais de is matas candu passat fogu parint bratzus isprupaus ◊ sa conca de su procu po dha fàere in casseta si coghet e s'isprupat
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
dépulper
Ingresu
to take the flesh off
Ispagnolu
descarnar
Italianu
spolpare
Tedescu
entfleischen.
isprupàu , pps, agt Definitzione
de isprupare; chi est chentza de prupa, chi che dhi ant segau sa prupa
Sinònimos e contràrios
rosicau
/
scariau,
scarritzinu
| ctr.
purposu
2.
su mere si tzerghiat sa petza e mi daiat sos ossos ispurpatos! ◊ dhi tirat su bestiri e dhi ammostat is ossus ispurpaus
Tradutziones
Frantzesu
dépulpé
Ingresu
stripped of the flesh
Ispagnolu
descarnado
Italianu
spolpato
Tedescu
entfleischt.
ispuntài , vrb: ispuntare,
spuntai Definitzione
segare is puntas, segare o guastare sa punta, tocare su binu nou; bogare cosa posta a punghidura; cumenciare a bogare, a essire sa punta; rfl. nau de is binos, essire aghedos, guastos
Sinònimos e contràrios
ispitare,
scomai
/
essire
/
achedare 1
| ctr.
acuciai
Frases
in binza semus ispuntendhe sa bide ◊ a faedhare male ses avesu: sa limma ti la deves ispuntare! (V.Congias)
3.
in Sardigna no passat dí chi no ispuntit unu frori de una mata
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
épointer
Ingresu
to blunt,
to cut the tip off,
to come up,
to become sour
Ispagnolu
despuntar,
aparecer,
agriarse
Italianu
spuntare
Tedescu
die Spitze abbrechen.
issannàda, issanniàda , nf Definitzione
su issannare; cropu de sanna, fintzes aungada, iscarràfiu / issannada de porcu, de rú
Sinònimos e contràrios
assannigada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
coup de défense
Ingresu
blow with the tusk
Ispagnolu
colmillazo
Italianu
zannata
Tedescu
Hieb mit den Hauern.
istrampàda 1 , nf: istrempada,
istrempiada 1,
istrimpiada Definitzione
ciafu, cropu giau a cara, a trempas, a manu isprata
Sinònimos e contràrios
bofetada,
bussinada,
cabbessu,
ibbatulada,
iscantargiara,
iscavanada,
istuturrone
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gifle
Ingresu
backhander,
box on the ear
Ispagnolu
bofetada
Italianu
ceffóne,
manrovèscio
Tedescu
Ohrfeige.
istuturròne , nm Definitzione
cropu de manu forte a cara, a tuturros de origa
Sinònimos e contràrios
bussinada,
ibbatulada,
iscantargiara,
iscantulada,
iscavanada,
istuturada,
smantulada,
sporsugada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gifle,
taloche
Ingresu
slap (in the face)
Ispagnolu
bofetada
Italianu
ceffóne,
scapaccióne
Tedescu
Kopfnuß.
labredhína , nf Definitzione
su istare a isciolóriu, foedhandho sèmpere, ma nau prus che àteru po su naturale de unu
Sinònimos e contràrios
labrédhia
Frases
est cue a labredhina de un'ora!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faconde,
loquacité
Ingresu
gift of the gab
Ispagnolu
labia
Italianu
parlantina
Tedescu
Zungenfertigkeit.
magiòre, magiòri , agt, nm: majore,
majori,
mazore,
mezore Definitzione
chi est prus mannu, fintzes de prus importu po calecuna cosa; persona manna, prus antziana, genia de autoridade
Sinònimos e contràrios
| ctr.
minore
Maneras de nàrrere
csn:
carrela mazore = arruga maista, s'arruga prus manna de sa bidha, pruscatotu un'arruga de aintru, de mesu; majore de pardu = bàrdia de su cumonale
Frases
in crésia dh'at fatu acostai a s'artari magiori ◊ a sas úndhighi bi est sa missa mazore ◊ is isposos si addorant ananti de s'artare magiore e cumènciat sa missa
2.
a sos mazores usa su rispetu e cun sos cumpanzos tuos no ti brighes!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Maiore, Majore, Mayore
/
prb:
chie dae prudhedu at a èssere trabbucadore mancu a cadhu mazore lassat de trabbucare
Ètimu
ltn.
maiore(m)
Tradutziones
Frantzesu
plus grand,
plus âgé,
aîné,
majeur
Ingresu
major,
senior,
the eldest,
greater
Ispagnolu
mayor
Italianu
maggióre
Tedescu
Adj.: größer (Komp.),
größte (Sup.),
älter (Komp.),
älteste (Sup.),
bedeutendste (Sup.)
malàndra , nf: marandra,
melandra Definitzione
genia de freadura de sa pedhe fata a su friga friga forte cun calecuna cosa, o fintzes de segada / èssere musca e malandra = (nau de duus) èssiri sempri impari
Sinònimos e contràrios
caizone,
costana,
freadura,
gliaga,
iscalabrada,
piticada,
secada
Frases
a sa malandra acudit sa musca
2.
bidetilos, colloitos musca e malandra!
Ètimu
ltn.
malandria
Tradutziones
Frantzesu
plaie,
écorchure
Ingresu
plague caused,
in pack animals,
by the pack-saddle or the saddle
Ispagnolu
matadura
Italianu
guidalésco
Tedescu
Schramme.
manigiàda , nf: manizada Definitzione
su manigiare; sa móvia de sa manu po fàere calecuna cosa, fintzes chentza dha fàere de abberu
Sinònimos e contràrios
ammiada,
ingestu,
mesurada,
movitada,
tramesada
Frases
ti ses che colora ischirchinadu ebbi'ebbia pro sa manizada de duas "capas" e duas "tizetas"
2.
si li fato sa manizada, cussu cane si che fuit ◊ ti bastet sa manizada! ◊ sa gente fut totu a manigiadas e a boghes po su piciochedhu a cuadhu ca fut binchendho
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
signe,
geste de la main
Ingresu
wave (of the hand)
Ispagnolu
ademán,
seña con la mano
Italianu
cénno della mano
Tedescu
Handzeichen.