isciuliài , vrb: isciuriai,
issuliare,
isuliare,
sciuliai Definizione
fàere fuire sa musca, is pigiones, is pudhas giagarandhodhos; pesare a bolare / isuliàresi de una cosa = fàgherendhe a mancu, istaresindhe
Sinonimi e contrari
agegherai,
assuidae,
insaltiare,
isciugare,
isfraitzare,
ispabuciare,
ispajare,
isvalostiare,
salargiare,
sciumiai
Frasi
sos puzones in binza, candho intendhent su mere issuliendhe sunt cunvintos chi est a los cramare! ◊ corvos no che ndhe poto isuliare dae sa figu mia…
2.
a s'achicada de sos asprones, sos cadhos sunt tucados a bolu isuliendhe prúere ◊ sa palla nci dh'at isciuliada su bentu
3.
lu cherzo ischire: no mi ndhe poto isuliare!
Traduzioni
Francese
chasser le volatiles
Inglese
to drive away the birds
Spagnolo
espantar
Italiano
scacciare via
Tedesco
verscheuchen.
iscuidàda , nf: iscuvidada,
scuidada Definizione
cropu giau cun su cuidu
Sinonimi e contrari
incuidada,
iscubidalada
Frasi
mi desit un'iscuidada ◊ si no rispondhia a tonu fit un'iscuidada bene dada!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de coude
Inglese
push with the elbow
Spagnolo
codazo
Italiano
gomitata
Tedesco
Stoß mit dem Ellbogen.
iscussína , nf, nm: iscussinu Definizione
ladamíngiu ledreledre, tropu a modhe po iscónciu a bentre
Sinonimi e contrari
alloina,
atílimu,
cacaredha,
iscurrensa,
labina,
terchinzu
/
cdh. scurrina,
scussina
Frasi
sa ua podet fàghere a iscussina
Terminologia scientifica
mld
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
diarrhée,
entérite très forte
Inglese
looseness of the bowels
Spagnolo
cagalera
Italiano
sciòlta,
enterite acuta
Tedesco
Durchfall,
Enteritis.
isfadhixàre , vrb Definizione
murigare o mòvere sa braxa, iscutulare is tzitzones po istacare sa braxa
Sinonimi e contrari
ischicajare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tisonner
Inglese
to move the embers
Spagnolo
atizar,
hurgar
Italiano
sbraciare
Tedesco
mit den Armen fuchteln.
ispallatzàda , nf Definizione
genia de cropighedhu chi si giaet cun sa manu a su codhu, a parte de apalas, in cunfidàntzia
Sinonimi e contrari
ispaliotada
Frasi
candho frades mios murrunzaiant ca nachi fio sa fiza de sa pudha bianca, mamma mi daiat un'ispallatzada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tape sur l'épaule
Inglese
to slap on the shoulder
Spagnolo
palmada en la espalda
Italiano
pacca sulle spalle
Tedesco
Klaps auf die Schulter.
ispatàre , vrb: ispatzare 1 Definizione
illimpiare sa terra segandhondhe totu su matedu po dha prènnere, o fintzes segandhondhe s'erba; illimpiare, frobbire
Sinonimi e contrari
ammatutzare,
ilbratare,
immatai,
irrascare,
isputzucrare,
matai,
scrachirai
Frasi
su terrinu cheret ispatadu ca sa malesa no lassat crèschere àteru ◊ comintzeit a bogare coighina ispatendhe majas de chessa ◊ za mi est costadu ispatendhe rú e tetinosu pro pesare sos ozastros!…◊ tocat de ispatzare sos oros de s'irriu ◊ no mandhant un'operaju po ispatzare s'erba chi ch'est!
2.
ispatare sa corte de sa linna ◊ dàemi su frebbeucu a l'ispatare su nasu a su ninnu!
Traduzioni
Francese
déboiser,
dégarnir un terrain des buissons
Inglese
to clean,
to clear of the trees (bushes)
Spagnolo
rozar
Italiano
sbrattare,
disboscare,
decespugliare
Tedesco
abräumen,
abholzen.
ispatónzu , nm: ispatzóngiu Definizione
su ispatzare, illimpiamentu de una terra
Sinonimi e contrari
ilmatadura,
innetionzu,
ispatadura,
ispatzinzu,
isputzucronzu,
limpióngiu,
matadura
Frasi
in austu faia s'ispatzóngiu e in cabidanni su carríngiu (A.Barra)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de dégarnir un terrain des buisson
Inglese
clearing of the bushes
Spagnolo
desmonte
Italiano
decespugliaménto
Tedesco
Gestrüppentfernung.
ispilíre, ispilíri , vrb: spiliri Definizione
tirare, bogare o fintzes pèrdere is pilos; bodhire cosa a tiradura a manu passandho is cambos in mesu de is pódhighes (es. olia, murta, ma si narat fintzes de animales chi tirant a móssigu)
Sinonimi e contrari
iltzudhare,
ispilicire,
ispilujire,
ispinnicire,
spilissiri
| ctr.
pilire
/
irrampare,
spibitzai
Modi di dire
csn:
ispilíresi de su dispiaghere, de su disizu = tènnere dispiaghere, disizu mannu azummai de si ndhe dèpere ispilire; i. un'imbriaghera = isfegare, scexiai
Frasi
sos pudhos si sunt totu ispilidos a bicadas ◊ si moviat che maca ispilíndhesi e abbanzèndhesi che linu suta de s'àlghida
2.
sas berbeghes si ant ispilidu sa sida ◊ ndhe amus ispilidu un'àrbure de olia ◊ ant ispilidu sas àlvures chei su cucu: no bi ant lassadu una cariasa! ◊ manzanu babbu ti giughet a ispilire olia
3.
eh, ispilindhe si ndh'est de sa gana de triballare!…◊ no mi dias nudha, no mi ndhe so ispilindhe de su disizu! ◊ siscuros, candho bi lis apo nadu, de su dannu, pro unu pagu no si ndhe ispilint!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
peler
Inglese
to unhair,
to pluck,
to peel,
to tear off the hair (fur)
Spagnolo
pelar
Italiano
pelare,
spelare,
spelacchiare
Tedesco
ausrupfen.
ispistolàu , pps, agt: spistorau Definizione
de ispistolare; nau de istrégiu, chi dhi mancat bículu, segau prus che àteru de is oros / èssere ispistoradu a binu (nau de ccn.)= piciuau, imbriagu
Sinonimi e contrari
irbicadu,
isorighedhadu
Frasi
sa trota fiat in d-una sartàina ispistorada
2.
tantu, canno est ispistoradu a binu, za est cosa de dh'arresonare!…(Z.Porcu)
Traduzioni
Francese
ébréché
Inglese
broken the rim of
Spagnolo
desportillado
Italiano
sbeccato
Tedesco
abgeschlagen.
isprupadúra , nf: ispurpadura Definizione
su ispurpare
Sinonimi e contrari
ispulpinzu,
spulpamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de décharner
Inglese
stripping the flesh off
Spagnolo
el despulpar,
descarnadura
Italiano
spolpaménto
Tedesco
Entfleischung.
isprupàre , vrb: ispulpai,
ispulpare,
ispurpai,
ispurpare,
sprupai Definizione
segare, istacare sa prupa de is ossos
Sinonimi e contrari
idossinare,
ispulpuzare
Frasi
so ispurpendhe custos ossos ◊ s'intruxu iat isprupau unu crabitedhu ◊ is nais de is matas candu passat fogu parint bratzus isprupaus ◊ sa conca de su procu po dha fàere in casseta si coghet e s'isprupat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dépulper
Inglese
to take the flesh off
Spagnolo
descarnar
Italiano
spolpare
Tedesco
entfleischen.
isprupàu , pps, agt Definizione
de isprupare; chi est chentza de prupa, chi che dhi ant segau sa prupa
Sinonimi e contrari
rosicau
/
scariau,
scarritzinu
| ctr.
purposu
2.
su mere si tzerghiat sa petza e mi daiat sos ossos ispurpatos! ◊ dhi tirat su bestiri e dhi ammostat is ossus ispurpaus
Traduzioni
Francese
dépulpé
Inglese
stripped of the flesh
Spagnolo
descarnado
Italiano
spolpato
Tedesco
entfleischt.
ispuntài , vrb: ispuntare,
spuntai Definizione
segare is puntas, segare o guastare sa punta, tocare su binu nou; bogare cosa posta a punghidura; cumenciare a bogare, a essire sa punta; rfl. nau de is binos, essire aghedos, guastos
Sinonimi e contrari
ispitare,
scomai
/
essire
/
achedare 1
| ctr.
acuciai
Frasi
in binza semus ispuntendhe sa bide ◊ a faedhare male ses avesu: sa limma ti la deves ispuntare! (V.Congias)
3.
in Sardigna no passat dí chi no ispuntit unu frori de una mata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
épointer
Inglese
to blunt,
to cut the tip off,
to come up,
to become sour
Spagnolo
despuntar,
aparecer,
agriarse
Italiano
spuntare
Tedesco
die Spitze abbrechen.
issannàda, issanniàda , nf Definizione
su issannare; cropu de sanna, fintzes aungada, iscarràfiu / issannada de porcu, de rú
Sinonimi e contrari
assannigada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de défense
Inglese
blow with the tusk
Spagnolo
colmillazo
Italiano
zannata
Tedesco
Hieb mit den Hauern.
istrampàda 1 , nf: istrempada,
istrempiada 1,
istrimpiada Definizione
ciafu, cropu giau a cara, a trempas, a manu isprata
Sinonimi e contrari
bofetada,
bussinada,
cabbessu,
ibbatulada,
iscantargiara,
iscavanada,
istuturrone
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gifle
Inglese
backhander,
box on the ear
Spagnolo
bofetada
Italiano
ceffóne,
manrovèscio
Tedesco
Ohrfeige.
istuturròne , nm Definizione
cropu de manu forte a cara, a tuturros de origa
Sinonimi e contrari
bussinada,
ibbatulada,
iscantargiara,
iscantulada,
iscavanada,
istuturada,
smantulada,
sporsugada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gifle,
taloche
Inglese
slap (in the face)
Spagnolo
bofetada
Italiano
ceffóne,
scapaccióne
Tedesco
Kopfnuß.
labredhína , nf Definizione
su istare a isciolóriu, foedhandho sèmpere, ma nau prus che àteru po su naturale de unu
Sinonimi e contrari
labrédhia
Frasi
est cue a labredhina de un'ora!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faconde,
loquacité
Inglese
gift of the gab
Spagnolo
labia
Italiano
parlantina
Tedesco
Zungenfertigkeit.
magiòre, magiòri , agt, nm: majore,
majori,
mazore,
mezore Definizione
chi est prus mannu, fintzes de prus importu po calecuna cosa; persona manna, prus antziana, genia de autoridade
Sinonimi e contrari
| ctr.
minore
Modi di dire
csn:
carrela mazore = arruga maista, s'arruga prus manna de sa bidha, pruscatotu un'arruga de aintru, de mesu; majore de pardu = bàrdia de su cumonale
Frasi
in crésia dh'at fatu acostai a s'artari magiori ◊ a sas úndhighi bi est sa missa mazore ◊ is isposos si addorant ananti de s'artare magiore e cumènciat sa missa
2.
a sos mazores usa su rispetu e cun sos cumpanzos tuos no ti brighes!
Cognomi e Proverbi
smb:
Maiore, Majore, Mayore
/
prb:
chie dae prudhedu at a èssere trabbucadore mancu a cadhu mazore lassat de trabbucare
Etimo
ltn.
maiore(m)
Traduzioni
Francese
plus grand,
plus âgé,
aîné,
majeur
Inglese
major,
senior,
the eldest,
greater
Spagnolo
mayor
Italiano
maggióre
Tedesco
Adj.: größer (Komp.),
größte (Sup.),
älter (Komp.),
älteste (Sup.),
bedeutendste (Sup.)
malàndra , nf: marandra,
melandra Definizione
genia de freadura de sa pedhe fata a su friga friga forte cun calecuna cosa, o fintzes de segada / èssere musca e malandra = (nau de duus) èssiri sempri impari
Sinonimi e contrari
caizone,
costana,
freadura,
gliaga,
iscalabrada,
piticada,
secada
Frasi
a sa malandra acudit sa musca
2.
bidetilos, colloitos musca e malandra!
Etimo
ltn.
malandria
Traduzioni
Francese
plaie,
écorchure
Inglese
plague caused,
in pack animals,
by the pack-saddle or the saddle
Spagnolo
matadura
Italiano
guidalésco
Tedesco
Schramme.
manigiàda , nf: manizada Definizione
su manigiare; sa móvia de sa manu po fàere calecuna cosa, fintzes chentza dha fàere de abberu
Sinonimi e contrari
ammiada,
ingestu,
mesurada,
movitada,
tramesada
Frasi
ti ses che colora ischirchinadu ebbi'ebbia pro sa manizada de duas "capas" e duas "tizetas"
2.
si li fato sa manizada, cussu cane si che fuit ◊ ti bastet sa manizada! ◊ sa gente fut totu a manigiadas e a boghes po su piciochedhu a cuadhu ca fut binchendho
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
signe,
geste de la main
Inglese
wave (of the hand)
Spagnolo
ademán,
seña con la mano
Italiano
cénno della mano
Tedesco
Handzeichen.