marrósu , agt Definizione chi portat dentímine bellu, dentes bellas, bonas / gatu m. = batu areste; tilipirche m. = genia de pibitziri mannu chi portat is cambas longas a serracu Frasi beni, mucitu marrosu, e papadindhedhu! Cognomi e Proverbi smb: Marrosu Etimo srd. Traduzioni Francese qui a une belle denture Inglese the one who has good teeth Spagnolo que tiene una buena dentadura Italiano che ha dentatura buòna Tedesco ein gesundes schönes Gebiß besitzend.

mediàgu , nm: ammeriagu, meliagru, meraju, mereacru, meriacru, meriaghe, meriagru, meriagu, meriaju, meriarzu, meriaxu, miliacru, miriàciu, miriacru, miriagu, moliagru Definizione s'umbra de mesudie, logu e umbra (mescamente de matas mannas) inue su bestiàmene passat is oras de sole prus forte, in istade / fàghere meriaghe = meriare in s'umbra Sinonimi e contrari camadroxu, meriadórgiu, umbraghe Frasi sos masones sunt acuilados in su meraju ◊ sa domo fit unu meraju finas a sero ◊ a oras de sole forte, in istiu, su bestiàmine istat in su meliagru ◊ custos sunt masones fatendhe meriaghe ◊ saludi e bacas in su meriagu, e trigu meda, ma dinai pagu!(A.Mandis)◊ nonnu naraiat "moliagru" e no "meliagru" Terminologia scientifica pst Etimo srd. Traduzioni Francese ombrage Inglese nook where the flock tooks shelter from the sun Spagnolo sesteadero Italiano sito ombróso dóve si ripara il grégge dal sóle Tedesco Ort im Schatten, wo die Schafe Mittagsruhe halten.

mediài , vrb: ammediai 1, mediare 1, meriai, meriare, merijare, miriare Definizione nau mescamente de su bestiàmene, passare is oras de sole prus forte, in istade, in su meriagru, istare in s'umbra Sinonimi e contrari acamai, meliagrare Frasi sas berbeghes fint meriendhe suta de sa nughe ◊ candho sa robba comintzat a meriare, comente imbudhighinat sole, che la trubbas a sa sedha, a suta de sos chercos ◊ una piga est mediandhe in d-unu ratu ◊ in s’ora prus cajente de sa die issu est merijandhe Terminologia scientifica pst Etimo ltn. meridiare Traduzioni Francese faire la méridienne, faire la sieste Inglese to have a siesta, to stay in the shade Spagnolo sestear Italiano meriggiare, stare all'ómbra Tedesco im Schatten Mittagsruhe halten.

meliagràre , vrb: ammeriagare, meriaciare, meriacrare, meriagare, miliacrare, miliagrare, miriaciare, miriacrare, miriagare, miriagrare Definizione nau mescamente de su bestiàmene, passare is oras de basca, de sole prus forte, in istade, in su meriagru, istare in s'umbra Sinonimi e contrari ammediai 1, merajare Frasi sos pastores controllant donzi tantu sos masones chi sunt meliagrendhe ◊ in cudhu padentinu de sabucos li piachiat a meriacrare ◊ in custu logu no che at umbras bonas pro miriagrare ◊ s'alveghe miliagrat, baca e bígiu cun sa coa si catzant sa musca Etimo srd. Traduzioni Francese faire la méridienne, faire la sieste Inglese to have a siesta, to stay in the shade Spagnolo sestear Italiano meriggiare, stare all'ómbra Tedesco im Schatten Mittagsruhe halten.

mofàda , nf: mufada Definizione cropu giau cun sa manu a trempas / papai a mufadas = coment'e a bufadura, a s'airada, cun allurpidura, a meda Sinonimi e contrari bussinada, ciafu, iscantargiara, iscavanada, istuturada, smantulada, sporsugada 2. dh'at puntu un'espi a sa língua comenti fiat papendi unu troni de àxina a mufadas Etimo srd. Traduzioni Francese gifle, tarte Inglese slap in the face Spagnolo bofetada Italiano sbèrla, ceffóne Tedesco Ohrfeige, Maulschelle.

nignighédhu , nm: ninichedhu, ninnichedhu, ninnixedhu Definizione pipiu pitichedhu / su Ninnichedhu = su Bambinu Sinonimi e contrari nignu, ninnedhu, pipiu Frasi in sa butega de su mastruàscia s'intendhent pagos colpos de martedhu: unu bratzolu pro su nignighedhu e pro te, truncu immóbbile, una càscia Traduzioni Francese bambin, l'Enfant Jésus Inglese the infant Jesus Spagnolo niño Italiano bambinèllo Tedesco kleines Kind.

nuraghésu , agt Definizione de is nuraghes, chi pertocat is nuraghes, su tempus e sa civiltade de is Sardos chi dhos ant progetaos e fatos Sinonimi e contrari nuraghinu Etimo srd. Traduzioni Francese nuragique Inglese of the nuraghi Spagnolo nurágico Italiano nuràgico Tedesco nuragisch.

obèschere , vrb: ovèschere Definizione arrèschere in su gúturu, nau de sa cosa de papare chi no andhat a bia dereta e faet a tussire o chi s'ingurtit a trebballu / mi so obéschiu = m'est postu su mossu in bula, femu allupendimí Sinonimi e contrari abèschere, ammadèschere, arrancare, arrèghere, arrèschere, iscaussire / arròsciri Frasi si mi obeschet su pane de chiarju in s'obu de sa gorgobena (G.Delogu)◊ cudhu binu nche l'at ghetau a imboladura e azomai s'est obéschiu! 2. ma proite mi sichis a ingromorare, a obèschere solu a ti bíere acoconau, incolonconiu, barrosu? Traduzioni Francese avaler de travers Inglese to go the wrong way Spagnolo atragantarse Italiano andare di travèrso (détto di cibo) Tedesco sich verschlucken, in die Falsche Kehle geraten.

obretàre , vrb: orbetai, orovetai, orvetai, ovretare Definizione istare a oretu, a iscoca, fàere sa posta a una cosa o a ccn. po bíere ite faet, a ue andhat o àteru; orivetai est fintzes fàere s'orivetu, s'órulu de unu bestimentu Sinonimi e contrari aorutai, iscocai, oretare, punterare, selentare, selvare / orulare 1 Frasi s'astore est obretandhe carchi terpe ◊ ant orbetau su corou fintzas a candu est essiu ◊ est irfadau de ovretare ◊ luegu mi ant orivetau, cussus 2. portàt unu mantu de orbaci arrúbiu orovetau de birdi Etimo srd. Traduzioni Francese être en vedette, guetter, suivre Inglese to be on the lookout, to spy, to tail Spagnolo atalayar, acechar Italiano stare in vedétta, spiare, pedinare Tedesco Posten stehen, ausspionieren, bespitzeln.

oliài, oliàre , vrb Definizione giare o pònnere is ògios santos a su malàidu, mescamente a su grave morindhosi; fintzes cundhire cun ógiu; rfl. in cobertantza, arrennegare meda Sinonimi e contrari estremuntziai, ozusantare, pernuliai Frasi su preíderu fit oliendhe unu betzu in letu ◊ príderu Nurra, curzat ca mi óliat sa fémina ca est morzendhe! ◊ cuss'ómini est morendisí, dh'ant oliau puru!◊ mi seo immalaidada meda e s'arretore mi at oliau Etimo ctl. oliar Traduzioni Francese donner l'extrème-onction Inglese to give the extreme unction Spagnolo olear Italiano dare l'estrèma unzióne Tedesco die letzte Ölung geben.

oríre , vrb Definizione fàere is oros; segare de su cumossu is panes a tèndhere, sestare su pane, cumenciare a dhu fàere Sinonimi e contrari orivetai, orizare, orulare 1 / abbessiare | ctr. isorulare 3. sos isterzos no cherent oridos ca che ndhe ruet a terra betendhe Etimo srd. Traduzioni Francese ébaucher du pain Inglese to sketch the bread Spagnolo orillar, cortar un trozo de masa del amasijo para hacer el pan Italiano abbozzare il pane Tedesco mit der Brotvorbereitung beginnen.

oróru , avb: aroru Definizione acanta a s'oru, in totu su tretu de is oros Frasi fiu cichendi isparau ororu de cresura ◊ su fogu fuidu s'est frimmu totu ororu de istrada ◊ so andhadu ororu de riu ◊ in cue sas piantas sunt créschidas ororu de sa trempa Etimo srd. Traduzioni Francese tout le long de… Inglese along the edge Spagnolo a lo largo Italiano lungo i màrgini Tedesco die Ränder entlang.

ozusantàre , vrb Definizione pònnere, giare is ogiossantos a unu malàdiu Sinonimi e contrari oliai, pernuliai Frasi deviat mòrrere dai como a posca, l'aiant fintzamentras ozusantadu e cuminigadu… epuru torresit sanu che pische! Etimo srd. Traduzioni Francese donner l'extrême- onction Inglese to give the extreme unction Spagnolo olear Italiano dare l'estrèma unzióne Tedesco die letzte Ölung geben, die Krankensalbung geben.

pabarúncula , nf: paburúncula Definizione fruschedha pitica, essidura; genia de cosa bianca, grassu, chi si arregollet in is gràndhulas de sa pedhe; fintzes orrughedhu de calecuna cosa segada, farinedhu Sinonimi e contrari brúgula, buizola / cífrinu, fanialla, palfaruza Frasi li at essidu una pabarúncula in buca Etimo srd. Traduzioni Francese pustule, bouton d'acné Inglese small red pimple in the face Spagnolo pústula, grano Italiano pustolétta Tedesco Pickel.

pànnu , nm Definizione orrobba téssia, grussita, siat po fàere a bestimentu e siat po àteru; prémiu chi si giaet coment'e orrobba de prammu (longa fintzes deghinas de metros) a is cuadhos curridores, símbulu de bínchida (fintzes po àteru) Sinonimi e contrari robba / pàdhiu, palu 1, prémiu / sàbanu Modi di dire csn: pannos de suta = bestimenta de fundhu (mudandhas, franella, canotiera); p. de pane, de còghere = fascas de pani, sàbanu, zenia de telu de carchi mesu metro de largúria ma longu de metros pro pònnere a pizos su panevresa tesu fintzas a lu còghere; p. de carri = zenia de tessinzu pro trastes de pònnere in dossu, a fundhu; frigai pannus = samunare robba; cúrrere o bínchere su p. = bínchere sa bandhera, currindhe a cadhu; p. de incordedhai = petígliu, zenia de pannitzu chi sas féminas si ponent in petorras, muntesu cun cordedhas; p. pro asciugai sa faci, p. de manos = abbammanu; maistu de p. = traperi, festadore; passare su p. pintu = fàghere carchi cosa de bonu in chirca de campaniare s'ofesa chi unu at fatu innantis; istare o abbarrare donzunu in pannos suos = in càncaros suos, sentza de donai istrobbu a is àterus; non càpiri in pannus = bragare meda; p. de cera = follu de chera comente si ponet in sos casidhos modernos Frasi candho babbai andhat a Núoro ti at a portare pannu ruju de seda…(S.Lay Deidda)◊ sa fémina est samunendhe sos pannos ◊ tesset pannu froridu e pannu lisu 2. acabbadha, chi tanti no ndi pigas de pannu! ◊ sunt cadhos avesados a su pannu ◊ ant dadu su primu pannu a Fulanu pro sa poesia rimada 3. Lica no capiat in pannus, ca fut isposa cun su prus arricu de bidha! Etimo ltn. pannus Traduzioni Francese drap, trophée, «palio» Inglese cloth, palio (silk banner awarded to the winner of the 'palio') Spagnolo paño, trofeo, palio Italiano panno, trofèo, pàlio Tedesco Stoff, kostbares Tuch als Siegespreis.

pizólu 1 , nm Definizione fossighedhu chi si faet in calecuna cosa (es. tidale, bardúfola) Sinonimi e contrari ciarolu, cocone 1, fítulu, isgabbu, majodha Traduzioni Francese marque (de la variole) Inglese cowherd of the maremma Spagnolo agujerito Italiano bùttero Tedesco Pockennarbe.

postigràs , avb: pusticràs, pustigràs Definizione sa die chi benit aifatu de cras, duas dies apustis de oe Sinonimi e contrari impusticràs, postis Frasi oi est su 23, cras su 24 e pustigràs est Paschixedha! ◊ oje in iscola chèglio imparare deretu a lèghere, cras imparo a iscríere e pusticràs sos lúmeros Terminologia scientifica tpc Etimo ltn. post cras Traduzioni Francese après demain Inglese the day after tomorrow Spagnolo pasado mañana Italiano dopodomani Tedesco übermorgen.

pubàda , nf Definizione chirrione de lana chi si ponet in sa cannuga po dha filare; nuighedha de fumu / falàrendhe sa p. = filare sa lana o su linu de una cannugada, filai sa cannugada Sinonimi e contrari cannugada, cherrione, cherritzu, cugusta Frasi sa betzighedha filaiat pubadas mannas de istupa e lana 2. sa pubada de su fumu chi faghet su pipadore ◊ ndhe lassaiant de pubadas de fumu, sos trenos de unu tempus, candho fint a vapore!… Etimo ltn. pupa Traduzioni Francese quenouillée Inglese wool on the distaff Spagnolo copo, husada Italiano roccata, pennécchio Tedesco Spinnrocken.

rundài , vrb: arrundai, orrundai, rundhare, runnare Definizione essire, andhare a rundha, andhare peri su logu; istare in giru chentza impreu Sinonimi e contrari bagamundai, barrantzellare, cilindronare, faghinerare, inghirintinare, meriolare, zirare Frasi so rundhendhe tota chida pro no istare sa zente chensciosa 2. ite bi sezis rundhendhe in cue, ca no cheret su mere a bi colare?! ◊ rundhabat in sas tancas a die e a note ◊ sas feras istant rundhendhe in su buscu 3. petzi ses bonu a rundhare introidha chentza contu e chentza cabu! ◊ una note fit rundhendhe in tzitade Etimo spn. rondar Traduzioni Francese faire la ronde Inglese to do the rounds Spagnolo rondar Italiano far la rónda Tedesco die Runde machen.

ruzàre , vrb Definizione marrare cun is peis, comente faent unos cantu animales Sinonimi e contrari marragiadai, pateare Traduzioni Francese piaffer Inglese to paw the ground Spagnolo piafar Italiano zampare Tedesco mit den Füssen stampfen.

«« Cerca di nuovo