cantepàre, cantepàri , avb: cantiapari Definizione chi est cantu a s'àteru, chi est s'unu a paris de s'àteru, de su matessi tanti Sinonimi e contrari cabale Frasi custos duos sunt cantepare de carena ◊ funt bellus e artus cantepari ◊ si bos ponent a su pesu pesai cantepare Etimo srd. Traduzioni Francese de même grandeur Inglese of the same size Spagnolo equivalente Italiano della stéssa grandézza, valóre, equivalènte Tedesco derselbe Größe, gleichwertig.

carmieràre , vrb Definizione pònnere su carmieri, regulare is prétzios de is cosas a bèndhere comente faet unu guvernu a manera chi no crescant po aprofitamentu Traduzioni Francese taxer Inglese to control the price of officially Spagnolo establecer el precio político Italiano calmierare Tedesco Höchstpreise amtlich festsetzen.

carregàrre , avb Definizione atacau, própriu tocandhosi carre cun carre Etimo srd. Traduzioni Francese au contact du corps Inglese on contact with the skin Spagnolo piel contra piel Italiano a contatto con la pèlle Tedesco dicht an der Haut.

cartolài , vrb Definizione pònnere su númeru a is pàginas (de unu libbru, de àteru) Traduzioni Francese numéroter Inglese to number the pages Spagnolo numerar las páginas Italiano numerare le pàgine Tedesco die Seiten numerieren.

càsticu , avb: càstigu, càstiu 1 Definizione a c. = po is die de festa / zipone, beste de càstigu, de càstiu = su bonu Sinonimi e contrari | ctr. fitianu Frasi custos pantalones mi los lasso a càstigu ◊ si ponias mente a mie lu tias portare a càstigu in sas dies bagadias, cussu pinzos ◊ su sartu mi tevet leare sas misuras pro unu bestire de càstigu ◊ a su tempus sa peta in sas domos fit a càstigu ◊ ti ses bestiu chin sa beste de càsticu Etimo srd. Traduzioni Francese réservé pour les grandes occasions Inglese reserved for the feasts Spagnolo para las fiestas Italiano riservato per le fèste Tedesco für die Festtage aufbewahrt.

cenadórgiu, cenadróxu , nm, nf: chenadolzu, chenadorju, chenadorza, chenadorzu, chenadroxu, chenatòglia, chenatógliu, chenatòrgia Definizione s'ora candho e su logu inue si chenat; paschimentu chi su bestiàmene faet addenote Modi di dire csn: istedhu de chenadorzu o istedhu chenatógliu (ma fintzas "sa chenadorza")= su primu istedhu chi si podet bídere su sero irmurinendhe (ma est su pianeta Vènere); noti de chenadroxu = note de tempus malu addata pro piscare ambidha in su stàinu Frasi sos pastores inie cun sas bamas a chenadorzu sòlene passare (P.Mossa)◊ sas bamas a chenadorzu essint a pàschere ◊ sa robba a chenadorza s'isprabinaiat in sas palas umbrinas 2. dae donzi cussòglia no si pesant sas robbas pro sa chenatòglia Terminologia scientifica sdi Etimo srd. Traduzioni Francese heure du dîner, lieu du dîner Inglese time and place of the supper Spagnolo la hora y el lugar donde se cena Italiano l'óra e il luògo della céna Tedesco Uhrzeit und Ort des Abendessens.

ciafaràda, ciafaràdu , nf, nm Definizione cropu de manu giau a trempas Sinonimi e contrari bussinada, cabbessu, ciafarotu, ciafu, irbatulada, irbirroncu, iscantargiara, iscaputzone, istuturada, istuturrone Etimo srd. Traduzioni Francese gifle Inglese slap in the face Spagnolo bofetón Italiano ceffóne Tedesco Ohrfeige.

cítu 1 , nm: tzitu 1 Definizione dinare, nau in su sensu de pagu cosa Sinonimi e contrari sodhu, tzentésimu Frasi pro su retore fint sas matanas piús malas, cussas: no li rendhiant mancu unu citu ◊ est capatzu chi s’ómine bochit su frade pro unu citu! ◊ fit un'ómine abbistu in sa siendha, ma unu paghighedhu trupia in s'interessu e no lassaiat cúrrere unu citu pro contu fatu perunu Etimo itl. citto Traduzioni Francese centime, sou Inglese the hundredth part, coin Spagnolo céntimo, (blanca) Italiano centèsimo, monéta Tedesco Centesimo.

codiàna , nf, avb: cogiana, cojana, congiana Definizione s'úrtima parte de una sumana de tempus; sa puda prus bàscia cun prus pagos ogos chi in su fundhu de sa bide depet abbarrare a úrtimu (ctr. cabidiana o carriadòrgia); cotza de linna chi de sa parte de asegus s'intrat in s'incàsciu de s'isteva po mantènnere sidhia sa timona a sa parte de asegus in s'arau / avb. a codiana, in codiana = a úrtimos Frasi codiana de chida, de mese, de annu ◊ a codiana de s'àteru mese in bidha che sunt sos poetas a sa festa ◊ pustis, a codiana de frearzu, t'impigno de ndhe fàghere ispedire sa cantidade chi ti naro 2. s'aradu fit divisu in deghe petzos: sa cogiana, s'isteva, sa entale… Cognomi e Proverbi smb: Cojana, Coiana, Coyana Etimo srd. Traduzioni Francese dernier, derrier, à la fin, enfin Inglese the last part, the back side of a thing Spagnolo cola, fin, última Italiano l'ùltima parte, la parte posterióre di qlcs Tedesco letzter Teil, hinterer Teil.

cóghinu , nm Definizione dispraxere serrau chi faet andhandho e creschendho Etimo srd. Traduzioni Francese grand chagrin, grosse peine Inglese inexplicable increasing sorrow of the soul Spagnolo pesar Italiano dispiacére inspiegàbile che va in crescendo Tedesco unerklärbarer wachsender Gram.

connatzionàle, connatzionali , agt, nm Definizione chi o chie est de sa matessi natzione Traduzioni Francese compatriote Inglese from the same country, compatriot Spagnolo compatriota Italiano connazionale Tedesco aus demselben Lande, Landsmann.

contrasinnàre , vrb Definizione cambiare is sinnos (mescamente de is animales po dhos cunfúndhere, si funt furaos) Traduzioni Francese modifier la marque du bétail pour tromper Inglese to falsify the signs Spagnolo cambiar la marca de las reses Italiano falsare i ségni Tedesco die Zeichen entstellen.

craéri , nm: giaeri Definizione chie tenet s'impreu de chistire e manigiare is craes Sinonimi e contrari craiteri Frasi tue ses s'assolutu de su coro craeri Etimo srd. Traduzioni Francese huissier Inglese guardian, who holds the keys Spagnolo guardia, clavero Italiano custòde, clavìgero Tedesco Wächter.

creadòre, creadòri , nm: crearori, criadore, criatore Definizione chi o chie faet naschire o imbentat una cosa noa; títulu chi si giaet a Deus in cantu at fatu naschire totu is cosas, s'universu Frasi beneditu su nostru Creadore totu sas oras de sa vida mia (S.Lay Deidda)◊ nàdemi, ringrassiendhe sezis cun fide e amore su Divinu Criadore chi bos sustenet bolendhe? Traduzioni Francese créateur Inglese creator, the Creator Spagnolo creador Italiano creatóre Tedesco Schöpfer.

criài , vrb: criare, criari Definizione fàere s'ou, nau de pudhas e pigiones; nau de àteros animales (ma fintzes de féminas), fàere su fedu, su criu; nau de is sèmenes, tzeurrare; po fàere nou, imbentare, fàere de su nudha, si narat puru, ma méngius, creai/creare, fintzes si est craru chi est su matessi vrb. / no cantat e no criat = nadu de unu, chi no narat nudha, chi est acoment'e nisciunus, fatu e lassadu Sinonimi e contrari agnare, illierare / intzeurrai Frasi sas pudhas sunt totugantas criendhe ◊ sa pudha mia dogni die criat in sa de compare: no ndhe la poto isvitzare de peruna manera! ◊ ite arratza de pudha chi det èssere a criare un'ou goi mannu! 2. si mi est criada sa fémina 3. est una fada chi at criadu Deu ◊ su santu chi l'at criadu, si lu tenzo!… 4. a sas primas abbas, in atunzu, comintzat a criare su pàsculu Etimo ltn. creare Traduzioni Francese pondre des œufs Inglese to make the egg Spagnolo poner los huevos Italiano fare l'uòvo Tedesco Eier legen.

croghèdha , nf: crogoedha Definizione crobedha: su cugudhu, sa caciola de su landhe, ue portat su tenaghe, assimbígiat a una crobedha Sinonimi e contrari angudha, càliga, cocotu Terminologia scientifica rbr Etimo srd. Traduzioni Francese cupule du gland Inglese the acorn dome Spagnolo cúpula de la bellota Italiano cupolino della ghianda Tedesco Fruchtbecher.

cumpàgnu , nm, agt: cumpàngiu, cumpantzu, cumpanzu Definizione chie o fintzes cosa chi istat o andhat impare cun calecunu àteru (o àtera cosa) po calecunu motivu, o chi si podet pònnere impare; fintzes chi est oguale o chi assimbígiat a un'àteru Modi di dire csn: avb. èssere a cumpanzos = zenia de sótziu, tènnere bestiàmine o triballu a cumone; èssere o istare a cumpanzinu (nadu de ómine e de fémina) = amigados, paris che maridu e muzere ma chentza cojados; mermos cumpanzos = mermu chi dhoi est a una parti e a s'àtera de su corpus (itl. antímero); zogare a cumpanzos = in su giogu de is cartas, giogai a duus a duus, duus contras a duus àterus (ma sempri, giogai assumancus in duus) Frasi chie no ischit est cumpanzu de su tzegu ◊ custu mermu est cumpagnu de s'àteru ◊ aiat cumbidau a bènnere totu sos cumpanzos de su fizu ◊ tra cumpagnos fora de iscola faedhaiamus su sardu 2. cun tegus semus cumpanzos de triballu, de iscola ◊ non telèfonas a unu cumpantzu de pitzinnia solu ca as de travagliare?! ◊ custas sabbatas no sunt cumpàngias ◊ custa cartzita est sa cumpanza de cussa 3. Fulana nachi si ch’est fuida a cumpanzinu cun Bodale ◊ si tratenet in s'oru de sa ziminera pessendhe a s’incràs, cun su fogu a cumpanzinu ◊ candu is crabaxus furiant a cumpàngius depiant mesurai su lati chi mulliant Cognomi e Proverbi prb: chini tenit cumpàngiu tenit meri Etimo itl. Traduzioni Francese autre (d'une paire), copain, collègue Inglese the same, fellow Spagnolo compañero, colega Italiano compagno, collèga Tedesco Gefährte, gleich.

cumproàre, cumprobài, cumprobàre , vrb: cumprovai Definizione iscumbatare, provare a bíere si una cosa est o coment'est, si est abberu, si arresurtat Sinonimi e contrari controbbare, iscumproare, proare Frasi lu cherzo cumproare a bídere si est abberu su chi narat! ◊ a sa banca bi sunt lómpidos sos cummissàrios pro cumproare sos contos ◊ già chi cumproadu ti apo, est finidu s'istimare! (G.L.Salis)◊ Gesugristu torrendi a biu at cumprobau sa Divinidadi sua Etimo spn., ctl. comprobar, comprovar Traduzioni Francese mettre à l'épreuve Inglese to put s.o. to the test Spagnolo poner a prueba, demostrar Italiano méttere alla pròva, dimostrare Tedesco auf die Probe stellen.

cúpas , nf pl: gupas Definizione unu de is sinnos o mertzas de is cartas de giogare Traduzioni Francese coupes Inglese the suit in italian cards corresponding to hearts (playing) Spagnolo copa Italiano còppe Tedesco Becher.

deragliàre , vrb Definizione essire fora de binàriu Traduzioni Francese dérailler Inglese to go off the rails Spagnolo descarrilar Italiano deragliare Tedesco entgleisen.

«« Cerca di nuovo