Abbreviations Legenda | Symbols Legend

achína , nf: anchina 1, china Definition genia de mata; sa droga chi si faet de su corgiolu, impreada po meighina a curare sa malària, a passare sa callentura Synonyms e antonyms chenina Sentences su dotori dh'at nau a pigai s'achina ◊ maladia de amori no dha curat cun s'achina! ◊ su meli de s'olioni est marigosu meda: est achina, lampu! Scientific Terminology mtm, Cinchona officinalis Etymon srd. Translations French cinchona, quinine English chinaroot tree, quinine Spanish quino, quinina Italian àlbero della china, chinino German Chinarindebaum, Chinin.

ailànti, ailàntu , nm Definition linna furistera, forte e tostada, genia de mata de s'Austràlia o de s'Àsia Synonyms e antonyms nuxivuristera, olanda Scientific Terminology mtm, Ailanthus altissima Translations French ailante English tree of heaven Spanish ailanto Italian ailanto German Ailanthusbaum.

àlbere , nm, nf: àlbore, àlbori, àlbure, àlvere, àlvure, àrbere, àrbore, àrbule, àrbure, àrburi, àrvere 1, àrvore, àrvule, àrvure, àvure Definition mata, matedu chi faet mannu meda e linna grussa / a s'àrbure si dhi podent distínghere custas partes: s’arraighina, sa cotzina o fundhale, su truncu, rughes o ingruxadura, is cambos, is naes, is cambigiolos (coma o chimas), su corgiolu, is ogos, sa fògia, su frore, su frutu Synonyms e antonyms mata, unnu Idioms csn: prantai, pudai, inferri, segai, iscomai un'à.; su chi podet fàghere un'à.: nàschere, tènnere, crèschere, èssere in abbas, ogrire, isparare, batire, iscutinare foza, imbegrare, sicare; sere, pasare suta de un'àrbure = acanta, suta de is cambus e nais; s'àrburi si pesat dereta = tirat meda a in artu, creschet meda de artària; àrburi genealógicu = s'arereu, sos de una famíllia gai comente benint unu ifatu de s'àteru cussiderados in tempos longos, de generatzione in generatzione; fàghere s'àrbure ritza, o àrbure arta = fai s'àrburi de s'arenada, o de sa nai, fàghere su palone, pesàresi ritzu ponindhe sas manos (sa conca puru) in terra e sos pes in artu Sentences àlvure amigu meu, càrrigu de música suta de sas manos de su bentu (S.Baldino)◊ s'abe giughet su pódhine de un'àrvure a s'àteru ◊ su fogu s'est inchessau a sas àrvules mannas ◊ cust'àrvore ch'est artu meda ◊ su logu fit totu àrbures mannas ínnidas chi no aiant proadu mai bistrale Etymon ltn. arbore(m) Translations French arbre English tree Spanish árbol Italian àlbero German Baum.

aràllia , nf Definition genia de frore (in Sardigna ch'est batiu de fora)/ aràllia a folla strinta = Dizygotheca elegantissima Scientific Terminology frs, Fatsia japonica Translations French aralia, aralie English angelica tree Spanish aralia japonica Italian aràlia German Aralie.

cagadía , nf: cogodia Definition fodhe, frutu aortitzu de sa pruna, chi no ammadurat s'ossu e chi no dhu sèberat de sa prupa: abbarrat coment'e teghighedha, buida in mesu, ladita, modhe, in colore tra birde e biancu, bona a papare, de sabore marigosu, e apustis si sicat deunudotu Synonyms e antonyms tacatia 2. s'amistade issoro ch'est finida in cogodia e no si sunt mancu piús faedhados! Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French fruit rabougri de la ronce English withered fruit of the plum tree Spanish fruto apestado del endrino Italian frutto imbozzacchito del pruno German eingeschrumpfter Frucht des Pflaumenbaums.

coltína , nf: cortina, cultina Definition sa pratza asuta de una mata, totu a inghíriu de su truncu inue orruet su frutu; s'umbra chi faent is matas, asuta; su frutu chi dhue orruet asuta de sa mata Synonyms e antonyms paltza, prassàrgia, pratzada Idioms csn: fàghere sa c. a sas àrbures = limpiai asuta de is matas; èssere a cortina (nadu de unu frutu) = a meda, in terra Sentences est abbaidendhe sas fozas sicas e mortas suta de sa coltina ◊ sa pira ruet in sa cortina ◊ sa cortina no si collit comintzendhe dae mesu, ma dae alas de fora, a s'atenta 2. sos àrbores fachent cortina ◊ in istiu cherent fatas sas cortinas pro agatare su logu netu a ndhe collire s'olia 3. ndhe apo collidu una cortina de olia ◊ sa nughe bi est a cortina, in terra Surnames and Proverbs smb: Cortina / prb: sa landhe falat a sa cortina Etymon srd. Translations French le couvert d'un arbre English Space under a tree Spanish lugar debajo de un árbol Italian lo spàzio sótto una pianta German Schatten eines Baumes.

lazaròla , nf Definition genia de matighedha chi assimbígiat a su calàvrighe / l. de monte = (Sorbus aria), zenia de àrbure chi assemizat a sa superba (e a sa lazarola) e faghet una linna tosta meda Synonyms e antonyms zarola Scientific Terminology mt, Crataegus azarolus Translations French azerolier English azarola tree Spanish acerolo Italian lazzeruòlo German Azarole.

marmaríscu , nm Definition genia de narba chi faet manna, arta, a cambu linnosu (fintzes bastoni de santu Giusepi) Synonyms e antonyms narbaónia Scientific Terminology rba, Malva olbia Etymon srd. Translations French lavatère English tree mallow Spanish malvavisco rizado Italian lavatèra German Angehörige einer Gattung der Malvengewächse.

màta , nf Definition css. linna chi abbarrat bàscia, a cambos medas o a truncu fines, a mola, ma fintzes cussa chi faet arta, manna, a truncu solu e grussu (prus che àteru si precisat: m. de rú, m. de chessa, m. de figu, m. de olia, m. de ílixi)/ min. matixedha, matutzedha / ala de m. = camba, nae manna; fai sa mata = fàghere s'àrbure ritza, pònnere sas manos in terra e caminare cun sos pes in artu Synonyms e antonyms busa 1, macra, maúgia, moa 1, molarxa, tupa / àlbere Sentences su logu est totu matas de rú, no faghet mancu a bi colare 2. is matas fiant afracuadas e abbruxadas ◊ dónnia mata chi no donat frutu bonu at a èssi segada e ghetada a su fogu (Ev)◊ sa foresta oe no est buscosa cun sas matas colossales (I.Casula)◊ cussu si est apicau a sa mata e nd'at iscardancau un'ala ◊ de matas de méndhula e de figu fuint prenos sos ortos 3. calincunu piciochedhu camminat cun is manus, cambas a susu, faendu sa mata Surnames and Proverbs smb: Mata, Matta / prb: a corpu a corpu si ndi segat sa mata Etymon srdn. Translations French maquis, buisson, arbuste, arbrisseau, arbre English bush, tree Spanish mata, árbol Italian màcchia, cespùglio, arbusto, àlbero German Busch, Strauch, Baum.

matixèdha , nf Definition min. de mata, mata pitica Synonyms e antonyms arvuritu, matutzedha, piantone 1 Translations French petite plante English little tree Spanish planta pequeña Italian piantina German Pflänzchen

mòa 1 , nf: mola 1, molla, mora 1 Definition cosa chi creschet cun cambos medas totu de fundhu, agiummai totus impare e a bisura tundha, ma si narat fintzes in su sensu de mata, de truncu, cosa grussa e tundhatza Synonyms e antonyms busa 1, fundhu, macra, mata, moíngiu, molarxa, tele, tupa / cdh. sgridhoni Idioms csn: una m. de murdegu, de modhitzi, de orrú, de olia, de patata, de ardureu, de túnniu, de codrobinu; sa mola de su tuju = su tzugu; m. de tita = sa tita; m. de culu = su culu, su paneri; m. de terra = bàrdula, lea, fintzas terrinu pagu; m. de réxinis = sas raighinas de s'àrbure bidas o leadas totu paris; zúghere sa mola = zúghere su sarragu de sa morte, èssere morindhe; arrogaisí sa mola de su tzugu = iscollàresi, nadu fintzas a frastimu Sentences unu lèpiri de giudu, impinnaciau de coa, pomposu e mustatzudu, nd'istupat de sa moa ◊ in logos tuos bi aiat chercos e molas de mata ◊ su pitzinnu curriat sartiendhe muros e molighedhas ◊ bi aiat molas de mudhitza, de tiria, de ozastru, de arrú ◊ sunt ammaniandhe su tusinzu suta de sa mola de unu chercu 2. nau ca est grassa: mobixedha de fémina!…◊ cussa puntura de babbautzu mi at fatu a mola Translations French buisson, souche, chicot English bush, tree stump Spanish mata, tocón Italian cespùglio, ceppàia, barbicàia German Busch, Strauch, Baumstumpf.

modhitzièra , nf Definition modhitzi vera o chessa de monte, genia de linna chi faet a matighedha e faet a infèrrere a pistàciu Synonyms e antonyms acodro, chessabera, còdora, operi, soperi Scientific Terminology mt, Pistacia terebinthus Etymon srd. Translations French térébinthe, mollé English turpentine tree Spanish terebinto Italian terebinto German Terebinthe.

piantòne 1, piantòni , nm: plantoni, prantone, prantoni Definition matighedha de prantare o prantada ma ancora pitica Synonyms e antonyms arvuritu, matixedha, matutzedha Sentences sos campos fint fatos a binzas e a ortos de prantones de frútora ◊ su procu ndi at bogau su mellus prantoni ◊ si che segas su prantone no faet prus sa mata! ◊ resurtadu metzanu, ca tue ses che prantone tropu abbadu!◊ su prantone est a dh'adderetzari a piticu! Etymon srd. Translations French arbrisseau English small tree Spanish árbol pequeño Italian alberèllo German Bäumchen.

preustínu , nm Definition mata manna ma giòvona, bella e dereta, chi nemos dhi at betau manu a ndhe segare cambos, mai tocada, ínnida Synonyms e antonyms fraustinu Sentences s'àrbure piús nébida e fozida as truncadu in netu ancora preustinu ◊ preustinos ínnidos podiant contare àteros contos cun raighinas tuas seculares! ◊ mastru Tilipu faghiat iscalas de carru dae preustinos tènneros che sa chera Translations French fût lisse English stem, young tree Spanish árbol, planta joven Italian fusto, pianta gióvane German Stamm, junger Baum.

prunigèdha , nf, nm: pruniscedha, prunischedha, prunischedhu, prunisedha, prunissedha, prunixedha, prunixedhu Definition (mata e frutu) genia de pruna areste, chi faet a tupighedhas a crispione, arrasposas, totu ispina longa e bogat una genia de pruna pitichedhedha, a pibionedhu, de colore asulu càrrigu candho est cota Synonyms e antonyms annàgiu, priuschedha, prunatzonca, pronitza / ttrs. prunitzedha Sentences immoi no seus fuedhendu de prunixedha e ni de corastidha ◊ s'àinu che passat friga friga de molas de prunischedha ◊ sunt matas bàscias sa murta, su prunixedhu, su murdegu ◊ prunixedha e piricocu dhoi at in bidha mia Scientific Terminology mt, Prunus spinosa Etymon srd. Translations French prunellier English wild plum tree Spanish endrino Italian prugno selvàtico German Schlehbusch.

sopéri , nm Definition modhitzi o chessa de monte, genia de linna chi faet a matighedha e faet a innestare a pistàciu Synonyms e antonyms acodro, chessabera, còdora, modhitziera, operi Scientific Terminology mt, Pistacia terebinthus Etymon srd. Translations French térébinthe English turpentine tree Spanish terebinto Italian terebinto German Terebinthe.

tilimbavuristèra , nf Definition genia de matighedha chi ponent po bellesa: innanti de isparare, acabbandho s'ierru, si càrrigat de frore in colore de orrosa e apustis faet una teghighedha cun su sèmene: sa fògia est larga, matuca, agiummai tundha Synonyms e antonyms pudhedhu Scientific Terminology mt, Cercis siliquastrum Translations French arbre de judas English judas tree Spanish ciclamor Italian àlbero di Giuda German Judasbaum.

«« Search again