Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

chessòne , nm Definition tupa manna de modhitzi Translations French maquis de lentisque English lentisk brushland Spanish lentiscal Italian macchióne di lentìschio German Niederwald von Mastixbäumen.

cràchi , nm: cràchibi, cràchili, cràchini, cràchiri Definition matedu bàsciu e cracu, tibbiu, logu prenu de linna a cracu, prus che àteru de tupas ma fintzes de matas mannas Synonyms e antonyms bedutzu, cascaràgliu, crachiredhu, craxili, frascarzu, lita, mateda, màtula 1, molalzu, stovina, tèpere 1, tuparzu, tupedu / cdh. tziresa Idioms csn: lassai a unu in campu e in c. = lassare a unu solu, totinduna, a si arranzare, lassare cun trinta e cun baranta, itl. piantare in asso; èssiri totu in campu e in c. = èssere abbertu in campu, totu in abbertu Sentences funt cràchiris mannus cun cerbus, murvonis e sirbonis ◊ seu passau in rocas liscinosas e cràchinis de tiria (A.Casula)◊ depeus andai a cussu crachixedhu a dhu scampiai Scientific Terminology slg Etymon srd. Translations French maquis, bois English ground with branches Spanish hojarasca, espesura Italian frasconàia German Gezweig.

màcra , nf: maga, màgia, magra, maja, marca, marga, maxa Definition matedu bàsciu cun cambos e naes medas chi essint totus impare, a bisura tundha; fintzes marcu de diferente colore de cosa bruta, de pistadura; curpa, mància de atzione mala / una marca de sàmmene, una magra de ozu Synonyms e antonyms busa 1, màcia 2, mata, maúgia, moa 1, molarxa, tupa, tupili / màcia Sentences mérula ladra chi brincas lizera intro maja de chessa, ue ses? ◊ a unu malevadadu a tardighinu l'at feridu in sa maja unu silvone ◊ bi at una màgia de rú 2. at comintzadu a li essire in totu sa carena magras rujas che bràsia ◊ portat una balígia a margas a margas, de unu birdi iscoloriu 3. Tue mi as puliu dae cada macra de pecadu! Etymon ltn. mac(u)la Translations French maquis English stain, bush Spanish espesura, mancha Italian màcchia, cespùglio German Buschwald, Busch.

màta , nf Definition css. linna chi abbarrat bàscia, a cambos medas o a truncu fines, a mola, ma fintzes cussa chi faet arta, manna, a truncu solu e grussu (prus che àteru si precisat: m. de rú, m. de chessa, m. de figu, m. de olia, m. de ílixi)/ min. matixedha, matutzedha / ala de m. = camba, nae manna; fai sa mata = fàghere s'àrbure ritza, pònnere sas manos in terra e caminare cun sos pes in artu Synonyms e antonyms busa 1, macra, maúgia, moa 1, molarxa, tupa / àlbere Sentences su logu est totu matas de rú, no faghet mancu a bi colare 2. is matas fiant afracuadas e abbruxadas ◊ dónnia mata chi no donat frutu bonu at a èssi segada e ghetada a su fogu (Ev)◊ sa foresta oe no est buscosa cun sas matas colossales (I.Casula)◊ cussu si est apicau a sa mata e nd'at iscardancau un'ala ◊ de matas de méndhula e de figu fuint prenos sos ortos 3. calincunu piciochedhu camminat cun is manus, cambas a susu, faendu sa mata Surnames and Proverbs smb: Mata, Matta / prb: a corpu a corpu si ndi segat sa mata Etymon srdn. Translations French maquis, buisson, arbuste, arbrisseau, arbre English bush, tree Spanish mata, árbol Italian màcchia, cespùglio, arbusto, àlbero German Busch, Strauch, Baum.

matàdu , nm Definition logu prenu cracu de tupas, de matighedhas Synonyms e antonyms crachi, lita, matarzu, mateda, separzu, tupedu Sentences su re l'at fatu aciapare e che l'at fatu fulliare in su matadu Etymon srd. Translations French maquis English scrub Spanish matorral Italian luògo ricco di vegetazióne selvàtica German Gehölz.

matàrzu , nm Definition logu totu prenu de tupas, de matighedhas Synonyms e antonyms crachi, lita, matadu, mateda, separzu, tuparzu, tupedu Sentences su boe ch'est presu in d-unu matarzu, apartau Etymon srd. Translations French maquis English shrub Spanish matorral Italian frasconàia German Gehölz.

matèda, matédu , nf, nm Definition arburedu, logu totu matas, su boschile etotu, totu is linnas chi dhue creschent Synonyms e antonyms bedutzu, crachi, lita, frascarzu, matadu, matarzu, tupedu / materi Sentences in matedos e buscos est malu a intrare s'aradu ◊ cue bi at matedos de rú e de prunitza ◊ leaiant a ammanitzare su semenériu, o siet a dolare sas terras de agrile dai su restuju e dai su matedu Translations French maquis, végétation English shrub, vegeteation Spanish matorral Italian frasconàia, vegetazióne German Gehölz, Vegetation.

màtula 1 , nf Definition tupighedhas, matedu meda / m. de lana = pubusone Synonyms e antonyms crachi, lita, tupedu Etymon srd. Translations French maquis English overgrown-with bushes Spanish matorral Italian cespugliàme German Gebüsch.

stovína , nf: istruvina*, struvina Definition padenei de matighedhas, de tupas; logu de malesa, de struvu Synonyms e antonyms bedutzu, crachi, strovilla Sentences fiat terra de struvina, sicorrada chi no torràt a contu a dha trabballai ◊ montis e struvinas e frúminis ◊ andant lassendi arrogus de pedhi in dogna struvina ◊ est unu logu de terras arestis, stovina de mudregu, pramma, gureu, cadilloni Scientific Terminology slg Translations French lande, maquis English moor Spanish páramo, monte, espesura Italian landa, boscàglia German Heide, Gehölz.

tràgia , nf: traja 1 Definition busa o tupa manna de orruo, tetione e cosas deasi Synonyms e antonyms macra, trajone, tupa Sentences inghiriendhe tràgias e funtanas che dei bolta subra de tres bagianas samunendhe in su riu ◊ unu russignolu fit cantendhe intro de una traja de tetinosu ◊ s'utirighinu fit ispinosu e intretzidu cun trajas ◊ che mariani ndhe essesi dae sas trajas ◊ s'intupat in sa traja su puzone Etymon srd. Translations French grand maquis English brushland Spanish espesura Italian macchióne German Wald.

túpa , nf Definition matedu bàsciu, a fundhu largu, a tantos cambos chi essint impare, a cambos a meda totu bàscios: fintzes matas mannas acanta de pare / min. tupichedha, tupita Synonyms e antonyms arraspioni, busa 1, macra, mata, maúgia, moa 1, tele, tupale, tupili, tupíngiu, tuvu 4 Idioms csn: dàresi a sa t. = essire a bandhidare; cada tupichedha zuchet oricredha = bi at sempre ccn. chi ti podet intèndhere, chi podet èssere iscurtendhe; fàghere a t. in pinna = a iscusi Sentences dogna tanti su mòri ndi essiat a calincunu pranu de monti totu prenu de arrocas e tupas de ispina ◊ fit s'ozastredhu ténneru naschidu, ma curpa de no èssere inferchidu est torradu una tupa a berrisone (L.Marteddu)◊ dae sa tupa de s'ortu apo bodhidu una rosa ◊ candu s'arrobba furiat bella límpia dh'ispraxiant in is tupas chi dhoi furiant acanta de s'arriu ◊ una tupa de ficumurisca ◊ in mesu de cussas tupas povinas sirboni agatat trabballosu a dhoi intrai! 2. in sas bentanas bi aiat carchi tupichedha de frores ◊ at postu a sa Santa sa barba sua comente aiat impinnadu in tantos annos chi fit in sa tupa ◊ chie no at s'ànimu límpiu faghet totu a tupa in pinna Etymon srdn. Translations French buisson, maquis English bush Spanish mata, matorral Italian cespúglio, màcchia German Strauch.