catedhína , nf Definition
catzedhos medas; nau in cobertantza de su feduliu puru, de is iscolanos e àteros piticos
Synonyms e antonyms
catedhàmine
Sentences
cussa essit a ziru sempre cun sa catedhina de sos fizos ifatu ◊ su mastru fit cun sa catedhina de sos iscolanos
Etymon
srd.
Translations
French
troupe de petits chiens,
groupe de gens
English
a group of little dogs,
sequence of people staying behind like dogs
Spanish
banda de cachorros
Italian
insième di cagnolini,
codazzo di persóne
German
Gruppe von Hündchen,
Schwarm.
catífa , nf Definition
su tapeto chi si ponet in s'artare, in crésia
Scientific Terminology
prdc
Etymon
ctl.
catifa
Translations
French
tapis d'autel
English
altar carpet
Spanish
sabanilla de altar (catifa)
Italian
tappéto dell'altare
German
Altardecke.
catòne , nm Definition
druche fatu cun méndhula e mele cotos impare a múrigu a múrigu, tostau àrridu candho est fridu
Synonyms e antonyms
gató
Scientific Terminology
drc
Etymon
itl.
gató
Translations
French
gâteau aux amandes
English
sweet made of honey and almonds
Spanish
dulce de almendras
Italian
croccante (alle màndorle,
alle nocciòle)
German
Krokant.
caulàtzu , nm Definition
una genia de erba chi faet in mare (àliga a fògia larga); a logos, chima modhe de erbas
Synonyms e antonyms
latiamarini,
luponi
Scientific Terminology
rba, Ulva lactuca
Etymon
srd.
Translations
French
algue marine qui ressemble à la laitue
English
sea lettuce
Spanish
lechuga de mar
Italian
lattuga marina
German
Meerlettich.
cavallizéri , nm Definition
sordau, a cuadhu, armau cun armas ligeras
Translations
French
chasseur à cheval
English
cavalryman
Spanish
soldado de caballería
Italian
cavalleggièro
German
leichter Ritter.
cèpa , nf: cepra,
gepa Definition
cocoroni o preta de sàmbene, orrugu de sàmbene cagiau; linna a tauledhas fines / intèndiri arrancu de cepa = sapíresi in perígulu
Synonyms e antonyms
drúlluru
2.
sa cepa pigosa de s'anima si tiat solovrare
3.
su baulu de su mortu fut fatu a tàula cepa
Etymon
chd.
gjeppa
Translations
French
caillot de sang
English
blood clot
Spanish
coágulo,
grumo de sangre
Italian
coàgulo,
grumo di sàngue
German
Blutgerinnsel.
ceresiadàma , nf Definition
genia de mata po bellesa, nada deosi po su frutighedhu orrúbiu cotu ma toscosu chi faet
Synonyms e antonyms
belladonna 1
Scientific Terminology
frs, Solanum pseudocapsicum
Translations
French
pommier d'amour
English
Jerusalem cherry
Spanish
cerezo de Jerusalen
Italian
pómi d'amóre
German
Korallenstrauch.
che , avb: chei,
chi 3,
nce Definition
avb. de logu indefiniu, no sèmpere reale (pentzandho a unu innanti e a unu apustis de su èssere de una cosa): prus che àteru inditat istesiamentu de ue unu est (o si narat pentzandho a logu atesu de ue unu est), ma fintzes logu inue unu est: postu apustis de unu vrb. in impr. e totu a unu chentza àteru elementu (es. prn.) si fúrriat in chei e inditat sèmpere logu apresu a chie est foedhandho e a bortas si ponet totu a unu fintzes cun àteru avb. de logu (es. cudhàeche); a logos, si portat aifatu su pron. pl. lis, narant chis: candho che agabbat de múrghere che acósiat sos mojos e bi chis betat sas pedras (C.Frau)◊ semus andhaos paris a bi chis leare s’immurzu (che lis = bi chis)/ a./c.: sa /c/ de cuménciu de custu che no càmbiat mai sonu agatandhosi apustis de vocale: za ch'est = nr. zachèste, ti che fist aviada = tichevíst aviada, mi che cheria cue = michegheriagúe (ma, comente si podet bíere, lassat cambiare sonu a sa cunsonante de cuménciu de su foedhu chi portat ainnanti, giustu segundhu sa régula de is cuns. mudòngias); andhare, bènnere, torrare a che unu (nau sèmpere de gente)= anch'e unu, a su logu aundi est ccn.
Synonyms e antonyms
abinche,
ci
Sentences
si no si lu tentant, che lis furant su bestiàmine ◊ su culurgione dhu faet mannu: prus de deghe no che ndh'istat in su canistedhu! ◊ che li ant segadu s'anca ◊ si che at béndhidu totu ◊ custu che lu leo a domo ◊ che so pigadu in montes ◊ ch'est essidu in América ◊ no ti che fist aviada? ◊ che li so andhadu acurtzu ◊ mi ch'est fuidu de manos ◊ bogachelu a fora! ◊ noche tucamus a sa festa ◊ so andhendhemiche a domo ◊ mi che ghiro a bidha ◊ che la frundho cantu mi andhat sa manu ◊ una mama preghendhe at isperadu pro unu fizu rútuche in su putu (G.Fadda)◊ torrachei a mi agatare! ◊ benichei candho cheres, a domo! ◊ intrachei linna, a su fogu!◊ su pane si faet còghere in su colostru fintzas a chi dhu suspiri ◊ bisonzat de chi dha bogare a fora! ◊ - it'ora ch'est? - che sunt sas bàtoro!
2.
su chi ses chirchendhe ch'est ◊ fradile tou si ch'est bidu? ◊ in custa domo abberichei a cambiare s'ària! ◊ inoghe sunt triballendhechei ◊ lu so aisetendhe ma no si ch'est bidu ancora ◊ sa pisedha che àltziat in s'iscala ◊ che colat tempus meda faghindhe custa cosa ◊ che a issa no nce n'aiat àtera! ◊ si no che fut istada sa mama, su pipiu no aiat ischípiu ite fàere ◊ mi che cheria cue!◊ amamia fintzas a candu no mi chi morzu
3.
su pane si ch'est intostadu, s'abba si ch'est sica, su fogu si ch'est mortu e sa linna agabbada, su nie si ch'est sortu, che ant iscontzadu sa domo ◊ cumpresa che l'as! ◊ apo a godire candho che so mortu (L.Loi)◊ si ch'est faghindhe tardu ◊ non che arrennessiat mancu a che bogare faedhu
4.
menzus chi sias vénniu tue a che mene ◊ fit cumbintu de andhare a che fémina onesta (G.F.Sedda)
Etymon
ltn.
hinc(e)
Translations
French
y,
en
English
there
Spanish
allí,
ahí,
de él (de ella,
de ellos,
de ellas),
de eso
Italian
ci,
ce,
ne (avverbi di luogo)
German
dort.
cherbíu , nm, nf: chervia Definition
cedha de crebos, medas
Etymon
srd.
Translations
French
harpaille
English
deer herd
Spanish
manada de ciervos
Italian
branco di cèrvi
German
Rudel Hirsche.
chinnichínni , nm Definition
genia de male, candho unu istat sèmpere aperindho e serrandho is ogos (chinnidura de s'ocru) chentza si ndhe pòdere istare
Synonyms e antonyms
giogulana
Etymon
srd.
Translations
French
tic nerveux des yeux
English
a nervous eye tic
Spanish
tic nervioso de los ojos
Italian
tic nervóso espresso con gli òcchi
German
Augentick.
ciapuédhu, ciapulédhu , nm Definition
min. de ciapu, ma mescamente genia de macarrone: is ciapuedhus o tzapuedhus funt macarrones fatos a manu, de chivarzu (ma no solu), orrughedhos de pasta alladiada segada a orrughedhos
Sentences
a papai eus fatu ciapuledhus a casu furriau
Translations
French
genre de pâtes courtes
English
a kind of macaroni
Spanish
clase de pasta corta
Italian
un tipo di pasta córta
German
eine Art Makkaroni.
civèra , nf: sivera,
tzivera Definition
genia de létia de is mastos de muru (e picaperderis) po portare o carrugiare perda o àteru chi dhis serbit trebballandho, o fintzes una genia de càscia de pònnere in su carru
Scientific Terminology
stz
Etymon
ctl.
civera
Translations
French
civière
English
handbarrow
Spanish
angarillas de albañil
Italian
sòrta di barèlla per materiali
German
Trage.
coàcia , nf, nm: coàciu 1,
coatza Definition
sa punta de sa coa, sa parte de sa coa de is pigiones; sa punta de unu chintórgiu, de una fune o de àteru deasi; s'iscutuladura de su linu, sa pagighedha chi che dhi orruet (ndhe preniant is banitas)
Synonyms e antonyms
coitza,
cúmmiru,
punta
Sentences
sa coatza de sa fune, de sa tzinta, de sa litranga
Scientific Terminology
crn
Etymon
srd.
Translations
French
extrémité de la queue,
croupion
English
rump
Spanish
extremidad de la cola
Italian
estremità della códa,
codrïóne degli uccèlli
German
Bürzel.
coaciólu , nm: cuaciou,
cuatolu Definition
genia de pigione de abba, cun is peis prus addasegus: in Sardigna passat s'ierru ma no nidat
Synonyms e antonyms
catzolu,
gangorredha
2.
oi in su mari aici pàsidu gei fait a fai su cuaciou!
Scientific Terminology
pzn, podiceps nigricollis
Etymon
srd.
Translations
French
petit grèbe
English
grebe
Spanish
somormujo de cuello negro,
zampullín cuellinegro
Italian
svasso pìccolo
German
Schwarzhalstaucher.
cociulàju , nm Definition
piscadore de cóciula, de gioga de mare
Sentences
in tretu in tretu calincunu cociulaju, aciuvau in s'àcua, iscrucullat s'arena foxosa cun su ciuliru ◊ su cociulaju est remendi in su ciu andendi a fai arregorta
Scientific Terminology
prf
Etymon
srd.
Translations
French
pêcheur d'arches
English
mussel fisher
Spanish
pescador de almejas,
mariscador
Italian
pescatóre di arsèlle: arsellante
German
Muschelfischer.
cocoinínni , nm Definition
bellei de cuadhu (sa sitzia, o pupúntzula froria, groga, si ponet a fàere collanas a is boes e a is cuadhos, in festas de beranu) e fintzes cagarantzu masedu, prus piticu de su pudésciu e bonu a papare (su coromedhu de su cambu, ispuligau)
Synonyms e antonyms
concuda,
pabarantzolu
Scientific Terminology
rba, Glebionis segetum
Translations
French
chrysanthème des blés
English
crysanthemum,
corn daisy
Spanish
corona de rey,
mohino,
santimonia
Italian
ingrassabùe
German
Chrysantheme,
Saat-Wucherblume.
cocoràtza , nf Definition
càlixi o capedhu de muru: una genia de erba chi faet in is calancas de is muros
Synonyms e antonyms
alighemuru,
calichemuru,
capedhemuru,
cocorroi,
salighemuru
Scientific Terminology
rba, Umbilicus rupestris
Translations
French
ombilic de Vénus
English
venus navelwort
Spanish
ombligo de Venus
Italian
ombelico di Vènere
German
Nabelkraut.
coedòpi , nf Definition
coa de topi: calidades diferentes de erba de sa matessi genia nadas deosi ca portant s'ispiga coment'e una coa de sórighe
Scientific Terminology
rba, Alopecurus bulbosus, Alopecurus pratensis, Phleum pratense, Cynosurus cristatus
Etymon
srd.
Translations
French
queue de rat
English
rat tail
Spanish
cola de zorro,
fleo de los prados
Italian
codolina
German
Ackerfuchsschwanz.
cogàlzu, cogàrzu , nm: corcarju,
corcàrgiu,
crocarzu,
crogàgiu,
crogàgliu,
crogàrgiu,
crogarzu,
crogaxu Definition
ispétzia de cullera de corru po usu de is pastores in su cuile: dha faent de sa punta de unu corru de boe o de su mascu de is brebès, o fintzes de linna mannas / ungras de cogarzu = tropu longas; tocare su corcarju a ccn. (nadu brullendhe) = tocare sa manu
Synonyms e antonyms
collàrgiu,
cragallu,
giogalzu,
locarzu,
pilita
/
cdh. curredha
Sentences
no ndi dhu ant a bodhí mancu a crogaxu! ◊ in su cubile bi at abbarrau corcarjos e fruales ◊ a sos oto annos fio crapitarju: tandho li desi ghetu a su corcarju, a su recotu, a sa bituera (P.Piga)◊ e chie leat tirudhas, tirudhones, palas de forru e cogalzos!
2.
segadichelas cussas ungras de cogarzu!
Surnames and Proverbs
prb:
chie faghet trudhas faghet cogarzos ◊ chie zuchet corcarju papat late!
Scientific Terminology
ans
Etymon
ltn.
cochlearium
Translations
French
cuiller de corne
English
horn spoon
Spanish
cuchara de cuerno
Italian
cucchiàio di còrno
German
Hornlöffel.
colàrdine , nm: coràrdile Definition
agriore, abbruxore de istògomo
Synonyms e antonyms
coràrghidu,
coràssidu,
fogóriu
Scientific Terminology
mld
Etymon
srd.
Translations
French
brûlure d'estomac
English
heartburn
Spanish
ardor de estómago
Italian
brucióre di stòmaco
German
Magenbrennen.