Abbreviations Legenda | Symbols Legend

abbanàsu , nf Definition su mucu isabbisabbi, pagu cagiau de pàrrere abba, chi bogat su nasu arremadiau Etymon srd. Translations French coryza, écoulement nasal, rhume English snot Spanish moco Italian secrezióne nasale da raffreddóre German Nasenschleim.

abbandhàre , vrb: abbandhiare Definition pònnere o lassare abbandha, a una parte (fintzes po chistire) Synonyms e antonyms apaltare, assolae, chirrare | ctr. abbamare, amedhare, aunire Sentences pro èssere segura cussa cosa cheret abbandhada ◊ daghi sas fozas de su fiore si abbandhant, in tzertas àrbures, abbarrat su frutu ◊ oriolos mannos ant ghiadu sa zente marranera e pro cussu, pesso, sunt tucados abbandhendhe sa preítia chena pore de arguais ◊ abbandhatiche! Etymon srd. Translations French mettre de coté, s'écarter English to withdraw to put aside Spanish apartar, poner aparte Italian métter da una parte, appartarsi, estraniarsi German zur Seite legen, sich zurückziehen.

aciólu , nm: aciou, anciou Definition genia de púncia, prus che àteru curtza e a conca cucurúcia po imbullitare botinos, o fintzes longa po apicare cosa Synonyms e antonyms bullita, inciou, tzou* Idioms csn: no fait a ndi fai ni ferru e ni aciou, de unu = no fait a si ndi pònniri meri, faghet su chi li paret, no ponet mente; tocau de aciou = nadu de animale, chi l'ant tocadu sa carre bia cun su tzou ferrèndhelu (nadu de unu, chi andhat a istontonadas de s'imbriaghera) Sentences candu ghetu teulara dèu, seu sempri mellus de tui candu ponis aciolus a is butinus! ◊ mi parit de intendi in is ossus s'arruina de is acious ◊ immoi noxis che un'aciolu 2. sa ghitarra mia est apicada a s'aciolu 3. ses unu bribanti segau de cresci, no ndi potzu fai ni ferru e ni aciou! ◊ it'aciou nd'at fatu de cussa cristiana?! Scientific Terminology ans Translations French broquette, semence English tingle Spanish broca, clavo baladí Italian bullétta, chiòdo da maniscalco German Zwecke, Hufnagel.

acíva , nf: atziva Definition totu is trastos de una cojuada noa Synonyms e antonyms asciugàriu, pannamenta Sentences còmpora cantu cheres note e die: arrecadas, collanas e acivas Etymon srd. Translations French trousseau de jeune fille English trousseau Spanish ajuar, equipo Italian corrèdo da spòsa German Aussteuer.

aggangrenadúra , nf Definition su cangrenare, su mòrrere de sa carre pudrigandho, faendho in matéria; su inteterare chi si faet po su fritu Synonyms e antonyms cangrena / cancaramentu Scientific Terminology mld Etymon srd. Translations French gangrène, rigidité English gangrene, stiffness deriving from an excess of cold Spanish gangrena, entumecimiento Italian cancrèna, rigidità articolare da fréddo German Brand, vor Kälte gestarrte Gelenke.

apaltàre , vrb: apartai, apartare, partare Definition pònnere a una parte; su si giare o pònnere a una parte, su si cuare po sa giustítzia o àteru / a. unu pensamentu = bogaresiche un'idea dae conca Synonyms e antonyms abbandhare, coigiare / abbuare, aclisare, acuae, ammagare, apatai, frànghere, impertusare, intanae, intupai, intuvedhare, istichire, istugiai Sentences medas si sunt apartados e ti ant negadu provinas unu lughinzu! ◊ ahi cantu atesu mi seu apartau de bosu, Sennori! ◊ propongu de apartai dónnia perígulu de pecai ◊ no istes annuzada pro mi èssere pagu tempus apartadu ◊ ipèrradi una canna e tzoca, si sos iltrunellos si podent apaltare! ◊ cun signalis de tristesa sa Crésia apartat is fielis de is allirghias de su mundu 2. si est apartadu ca lu sunt chirchendhe sos carabbineris ◊ s'amante a ue si est apartada? Etymon ctl., spn. Translations French mettre de côté, se réfugier English to put aside, to shelter Spanish apartar, refugiarse Italian méttere da parte, accantonare, rifugiarsi German beiseitelegen, sich flüchten.

arrenulliósu , agt, nm Definition chi o chie est de pagu contu Synonyms e antonyms burribburri, istrisintzu Sentences arrenulliosu, gei megas de ndi nai de cosa!…◊ ma càstia cust'arrenulliosu de piciochedhu!… Translations French insignifiant English insignificant Spanish insignificante Italian insignificante, da nulla German unbedeutend.

bagnèra , nf: banniera Definition bartza, o fintzes istrégiu mannu po fàere bagnu, po pigare cosa Synonyms e antonyms cardaja 2. immou portaus s'àxina a bagneras e su suci no si perdit ◊ apu postu sa cóciula in sa bagnera Scientific Terminology stz Etymon spn. Translations French baignoire English bathtub Spanish bañera Italian vasca da bagno German Badewanne.

ballòna , nf: balona Definition tira de cosa, coment'e unu collu, chi si ponent is preides in su tzugu Synonyms e antonyms cuégliu Scientific Terminology prdc Etymon ctl. balona Translations French col romain English clerical collar Spanish collarín, alzacuello, gorjal Italian collare da prète German Kollar.

bolàdiga , nf, nm: bolàntiga, bulàdiga, bulàdigu Definition arangixedhu arrúbiu, samucu de cogas, genia de matighedha a linna modhe, frutighedhu toscosu bonu fintzes po meighina Synonyms e antonyms sambinzu Scientific Terminology mt, Euonymus europeus Etymon ltn. volaticus Translations French bonnet de prêtre, bonnet carré English priest cap Spanish bonetero Italian berrétta da prète German Pfaffenhütchen.

boltédhu , nm: bultedhu, burtedhu 1, bustedhu, ortedhu Definition aina po segare de pigare a una manu, impreau mescamente in coghina e in sa mesa: si narat fintzes a sa lepedha / min. bultedhutzu Synonyms e antonyms gortedhu*, leputzedhu, lipedhu / arrasoa Sentences cussu trau giughet sos corros che boltedhu! ◊ lassat istare canna chi fit seghendhe e bustedhos e si tucat a domo Scientific Terminology ans Translations French couteau English knife Spanish cuchillo Italian coltèllo da tàvola German Tischmesser.

bragnócula , nm Translations French un bon à rien English a nobody Spanish hombre de nada Italian uòmo da nulla German Null.

brúvera, brúvora, bruvúa, brúvula, brúvura, bruvúra , nf: búfura, búlvara, búlvera, búlvura, búrvera, burvura, búrvura, búvera, prúvara Definition genia de pruine chi iscópiat, impreau po fàere isprosivos, cartúcias, minas Synonyms e antonyms dinamite, prúghera Idioms csn: culu de búlvera = nadu de unu, chi perdet luego sa passéssia, letranghigurtzu; andhare chei sa b., in b. = isparèssiri, andai a coment'e su fumu, in chentu e unu bículu; niedhu chei sa búlvera = píghidu; isparare a búlvara chi no tzocat = cadhigare Sentences cussa roca est tosta, ma sa brúvera za la chimentat! ◊ bolat che sa búlvara! ◊ si l'at manigadu sa búrvera ◊ si no bi at búfura in sa canna su fusile no isparat ◊ mi régulo ponindhe sa bruvura, dipendhet si s'orroca est precolatza o craca 2. fit unu corvu niedhu che a sa búlvera ◊ oi ses cumenti a sa bruvura: pigas fogu illuegus! Translations French poudre English gunpowder Spanish pólvora Italian pólvere da sparo German Schießpulver.

caèta , nf: gaeta* Definition genia de istrégiu de is muradores po pònnere impastu trebballandho Synonyms e antonyms gabbiassu Scientific Terminology stz Translations French taloche English mortarboard Spanish bandeja, batea Italian vassóio da muratóre German Aufziehbrett.

cannamèli , nf Definition canna de tzúcuru, genia de canna druche bona po fàere una calidade de tzúcuru Scientific Terminology rbl, Saccharum officinarum Etymon itl. cannamele Translations French canne à sucre English sugarcane Spanish caña de azucar Italian canna da zùcchero German Zuckerrohr.

carriadòrgia, carriadòrza, carriadròxa , nf: carriatòglia, carricatorja, carrigadorja, carrigadroxa, garriatòglia Definition de is pértigas de sa bide, sa chi si lassat fintzes prus longa po bogare prus frutu; calidade de àghina bianca / est peus de unu ciliru de cerri chi no acherrat mancu una carriadroxa = (nau de ccn.) est unu culivala, no aguantat su segretu Synonyms e antonyms barriadorza, cabidiana | ctr. codiana Sentences assumancus duas carriadroxas lassaisidhas a dónnia fundu Etymon srd. Translations French sarment fructifère English shoot Spanish sarmiento más largo para fruto Italian tràlcio da frutto German Schößling.

cartíglia, cartíllia , nf: castíglia Definition iscritu de comente unu preide podet cunfessare; fintzes is paperis po isposare Synonyms e antonyms prubbicatas 2. una giovunedha iat donau fuedhu a unu fiuru e enta pubblicau fintzas is cartíllias candu, totu a una borta, maca isbrigungira, dh'at lassau po un'àturu Surnames and Proverbs smb: Castiglia Etymon ctl., spn. cartilla Translations French licence de confesser English confessor licence Spanish cartilla Italian patènte da confessóre German Befugnis, die Beichte abzuhnemen.

castagnàrza , nf, nm: castanàgliu, castanàrgiu, castanarju, castanarzu, castangiàrgiu, castannanzu, castannarju, castannarzu, castanzàlgiu, castanzarzu, castenàgliu, castennàgliu, castennalzu, castennàrgiu, castennarzu, catannàgiu, costennàrgiu Definition castannanzu mannu, iscoba màsciu, o màscina, e fintzes iscoba fémina: duas calidades de linna chi no faent tanti mannas, ma a cotzina grussa, bona po crabone e a fàere pipas, cun sa fògia pitichedhedha Synonyms e antonyms cantentarzu, ghidhostra, idhostra, salina 1, salinavémina, sechintrese, túfera Sentences rios e rosas intritziant tramas ismeraldinas de chercos e suèglios, lidones e castennàglios, ghiníperos e chessa Scientific Terminology mt, Erica arborea, E. scoparia Etymon srd. Translations French bruyère English heather Spanish brezo Italian èrica da ciòcco, scópa gentile German Besenkraut.

colcorígia, colcoríja , nf: corcoricra, corcoriga, corcorija, crocorica, crocoriga, crucuiga, crucurica, crucuriga, curcuricra, culcurija, curcurica, curcuriga Definition crucurighedha, genia de erba chi in tempus caente si prantat apostadamente in ortu e faet a cambu longu, prus che àteru istérriu, grussu, a fògias mannas meda e unu pagu coment'e ispinosas a parte de asuta: faet duos frores diferentes (unu mascu, bonu a còere, e unu fémina, grogos) e una genia de frutu longhitu, grussu, o tundhu e grussu meda, prenu, totu prupa, de papare cotu (ma dhue at calidades chi faent mannas, sicant e faent unu corgiolu grussu e tostau e imboidadas serbint fintzes po istrégiu chi narant tzuca): segundhu sa calidade (longa) e solu po còere pitichedha, corcorigu, curcurighedhu (upm); nau in cobertantza, bociadura (po calecuna cosa: iscola, fémina), conca (prus che àteru pagu sàbia, de pagu sustàntzia che a sa crucuriga), giúmburu / crocoriga tumbàriga o tumbada = capedhu de predi, zenia de curcuriga manna fintzas de medas chilos (Cucurbita maxima); corcoriga ispagnola o arrungiosa = zenia de tzuchita becosa, cun s'ala de fora totu a porros (Cucurbita moschata); corcorija areste = melamida burda (Bryonia dioica)/ a./c. colcorígia faet upm, ma no su diminutivu -edha chi faet su pl. normale Synonyms e antonyms carabassa, corcofica, cucutza, cuvrica, tzoca 1 / conca Idioms csn: torrai corcoriga = dare curcuriga, torrare su "Chi nono!" a unu chi dimandhat fémina; sa folla de sa crocoriga = padamanu, zenia de zogu Sentences in cust'ortu mamma in s'istiu pienaiat córvulas de basolu, pumata e corcorigredhas ◊ apo batiu tamatas, perdinzanu e crucuriga 2. si tenia unu tanti de francus po dónnia borta chi mi apu segau sa corcoriga… fui erricu mannu! 3. dh'iat domandada ma dh'iat torrau corcoriga ◊ est beniu a mi domandai po su fillu e gei no si ndi est andau cun sa crocoriga ◊ ci ias mandau a mimi po allegai sa fémina fut corcoriga segura! 4. gioghendi a sa folla de sa crocoriga, sa manada sua a cussu chi dhi tocàt a si atacai dhu lassàt istronau! (Lai) Scientific Terminology rbzc, cucurbita pepo Etymon ltn. *cucurbicla, cucurbit(u)la Translations French courge English pumpkin Spanish calabaza Italian zucca da zucchini German Gartenkürbis.

corcofíca , nf, nm: corcovica, corcovicu, corcovriga, crucubica, corcuica, cucuvrica, curcufica, curcuvica, curcuvícia Definition crucurighedha, genia de erba chi si prantat apostadamente in ortu in tempus caente e faet a cambu longu, istérriu, grussu, a fògias mannas meda e unu pagu ispinosas a sa parte de asuta: faet duos frores grogos (unu mascu e unu fémina) e una genia de frutu longhitu, grussu, prenu, totu prupa (ma dhue at calidades chi faent mannas, sicant e mantenent unu corgiolu grussu e tostau e imboidadas serbint fintzes po istrégiu, a us'e ampudha, chi narant tzuca)/ picare s'arantzu o sa curcufica = tenni arrispusta bona (Chi emmo) o mala (Chi nono) su paraímpiu, e issu po s'ómine chi dimandhat fémina Synonyms e antonyms colcorígia*, cuvrica 2. chie faedhat in conca anzena a corcovicu si fachet! Scientific Terminology rbzc, Cucurbita pepo Translations French courge English pumpkin Spanish calabaza Italian zucca, zucca da zucchini German Gartenkürbis.

«« Search again