Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

càrcara , nf Definition forru po còere sa pedra carcària de fàere a crachina Translations French four à chaux English limekiln Spanish calera Italian fornace per fare la calce German Kalkofen.

carrucàre , vrb: carrugare Definition portare a carruga, carrare o portare su trigu, su laore, a s'argiola po dhu treulare, a domo a dh'incungiare Synonyms e antonyms assedare, isseidare Sentences los bido carruchendhe in sas costeras cun sa màrghine a cúcuru ◊ bi cheriat su carru a carrugare trigu e lana ◊ carrucat a s'arzola sos mannucros de su tricu Etymon srd. Translations French porter les graines à l'aire English to carry grain to barnyard Spanish rebañar el trigo en la era Italian portare il grano all'àia per la trebbiatura German den Weizen auf den Dreschplatz bringen.

càsticu , avb: càstigu, càstiu 1 Definition a c. = po is die de festa / zipone, beste de càstigu, de càstiu = su bonu Synonyms e antonyms | ctr. fitianu Sentences custos pantalones mi los lasso a càstigu ◊ si ponias mente a mie lu tias portare a càstigu in sas dies bagadias, cussu pinzos ◊ su sartu mi tevet leare sas misuras pro unu bestire de càstigu ◊ a su tempus sa peta in sas domos fit a càstigu ◊ ti ses bestiu chin sa beste de càsticu Etymon srd. Translations French réservé pour les grandes occasions English reserved for the feasts Spanish para las fiestas Italian riservato per le fèste German für die Festtage aufbewahrt.

cerbòni , nm Definition nae de linna (o fintzes canna) a frucagedhu chi si ponet a bide, a pisu, a tamatas e àteru po chi abbarrent in artu de terra, acapiaos, e no dhis fatzat dannu su bentu Synonyms e antonyms fichete, fitura, palincioni, ràdica 1 Sentences is óminis pudant e nosu passaus in sèssini, acapiaus sa carriadroxa a su cerboni Translations French échalas English vine stake Spanish tutor, rodrigón Italian palétto per le viti German Weinpfahl.

cerína , nf: cherina, chirina, chirrina, gerina Definition logu po pònnere su porcu; logu serrau, genia de acorru cumonale po dhue pònnere bestiàmene tenturau, aciapau faendho dannu; in is cuiles, aprigu ammontau po ammamare e seberare crabitos, angiones, bitellos; dhue at logu chi cherina dhu narant a sa pratza o cortina, su tretu totu asuta de una mata, o fintzes a sa crélica Synonyms e antonyms acorru, ammamadorju, chirra, crina, irchile, seperadorju / bàgliu / coltina, pratzada Sentences de cristianos no ant assimizu, si sunt fatos che porcos in cherina ◊ si est veru chi imbitzadu at a matzone, cunza bene s'anzone in sa cherina! ◊ che ant postu su sirbonedhu in d-una chirina de preda ◊ tenet sa corte cucugiada po as crabas e as cerinas po us crabitedhos 2. si betat custu bandhu: Chie li mancat su zú andhet a cherina ca bi ndhe at unu tenturadu! Surnames and Proverbs smb: Cerina, Cirina Scientific Terminology srr Etymon srd. Translations French enceinte, fourrière English corral Spanish pocilga Italian recinto per bestiame German Pferch.

chírra , nf: chírria, cirra, ghirra Definition logu ammontau, genia de acorru, po dhue pònnere angiones o crabitos abbandha de is mamas; in s'acorru po is procos, una parte prus pitica de s'àurra, inue si ponet abbandha sa màdria angiada; fintzes matzu o chirrione de pilos, su pilu atzutzudhiu de un'animale / erba de cirras = ispéliu (Plumbago europaea) Synonyms e antonyms adile, àrula, cerina, cirradroxu Sentences coment'e àbbile airada s'iscudet subra de sos anzones in sa chirra Surnames and Proverbs smb: Chirra Scientific Terminology srr Etymon ltn. cirra, cirrus Translations French enceinte English pen Spanish corral para animales pequeños Italian recinto per animali pìccoli German Gehege.

címbria , nf Definition síndria de bòveda, s'armadura chi si ponet po fàere una bòveda e s'arcu chi dhue arresurtat Synonyms e antonyms chentina 2 Scientific Terminology dmo Etymon spn. cimbria Translations French cintre English centring Spanish cimbra Italian cèntina, armatura per sostenére la vòlta German Rüstbogen.

cimbússa , nf: cimussa, gimussa, tzimusa, zimussa Definition sa fasca de pònnere a su pipiu de naschidórgiu imbodhigada in chintzu (o de àtera genia po fascare un'arremu); genia de chintórgiu largu de pònnere in chintzu, in costúmene de fémina Synonyms e antonyms chimusa, fasca / cdh. cimuxa Sentences candu nasciat su pipiu serbiant is cimbussas, su triàngulu, su cuacedhu ◊ po sa fasciadura is cimbussas, unu poghedhu fragósidas, si dhas prestàt tziu Pietrinu Scientific Terminology bst Etymon ltn. cimussa Translations French lange, lisière English selvage Spanish pañal Italian fàscia per neonati German Windel.

civèra , nf: sivera, tzivera Definition genia de létia de is mastos de muru (e picaperderis) po portare o carrugiare perda o àteru chi dhis serbit trebballandho, o fintzes una genia de càscia de pònnere in su carru Scientific Terminology stz Etymon ctl. civera Translations French civière English handbarrow Spanish angarillas de albañil Italian sòrta di barèlla per materiali German Trage.

cochíntzu, cochínzu , nm: coghíngiu, coghinzu, coighinzu Definition su còere, su fàere sa cota de su pane; su tanti de sa cosa de còere po papare una borta; su s'imbriagare / unu coghinzu de fae, de basolu, e gai = unu tanti de fà, de fasolu chi bastat po ndi còi una borta (e po su tanti de personas chi dhui papant) Synonyms e antonyms cochidura, cota, cotolza, cotua / imbreachera Sentences tanno ite sont cussas lachedhas de lavontzu e su cochintzu e totu sas àteras fainas?! ◊ duus pòburus funt andaus a s’arxola po domandai unu coghingedhu de trigu 2. est andhadu a s'ortu e at batidu unu bellu coghinzu de fae 3. cussos sont contos de cochinzu! Etymon srd. Translations French cuisson English cooking, cooking quantity Spanish cocción, porción Italian cottura, quantità cucinàbile quanto basta per una vòlta German Kochen, Quantität zum Kochen.

coilàrza, coilàtza , nf, nm: cubilarja, cuilàglia, cuilàrgia, cuilarza, cuilarzu, cuilarxa, cuilarxu, cuilatza, cuilaxa, curiatza Definition tretu, logu inue totu a fúrriu si dhue faet o ant fatu acorru po bestiàmene, passiale, cuile, e fintzes sa mindha ue si ponet su cuile; logu alladamingiau, grassu ca dhue fut su cuile; coilarza est fintzes sa tana de su lèpere / fàghere cuilarza = pònnere bestiàmene a pàschere, a crocare, po ingrassare sa terra Synonyms e antonyms coibi, pastoritzale Sentences cue est logu de pastoriu e de cuilarzos ◊ nche colaiat su tempus pulindhe sa cubilarja ◊ no t'ispundas atesu de cuilarxa ca cussu ti bolit ispitzulai! ◊ eus fatu s'abbisita de is cuilarxus de sa cussòrgia Scientific Terminology pst Etymon srd. Translations French terrain où il y a des enceintes pour les animaux English corral Spanish terreno donde hay apriscos Italian terréno dóve insistono i recinti per il bestiame German Viehpferch.

còla 1 , nf: cora, cori Definition genia de surcu (solu su fossu) fatu po passare o arregòllere abba, logu ue passat abba currendho; nau de abba o suore, su chi calat coment'e chi siat passandho in cora / cora tastera, corixedha maista, cora maista = surcos chi in sas terras aradas collint sas abbas projanas, dae mesu a s'oru, pro che las bogare candho sunt a tropu Synonyms e antonyms caraju, sucru Sentences fiat orrutu in d-una cola e si fiat isciustu totu ◊ in su falare tanta abba aundhada at fatu coras in sos terrinos ◊ custa no est ora de lassai andai àcua de su cundutu, ca sa cora passat aranti de s'enna mia! ◊ s'abba in sa cora cheret abbiada pro coitare a colare ◊ abbendhe a surcu, s'abba si càssiat de sa cora a su surcu 2. su suore li falaiat a coras ◊ sas làgrimas li ant fatu sas coras ◊ candho bufat che li falat sa cosa a coras Translations French caniveau English drain Spanish reguera, cuneta, cauce Italian canalétto per tèrra, cunétta, ròggia German Rinnstein, Gerinne.

còlte , nf: corte, corti Definition logu serrau, in fora, apresu a sa domo in bidha o in su sartu ue si faet fúrriu, fatu adatu a pònnere animales, o fintzes po àtera cumbénia; tretu minore prus che àteru tundhu a inghíriu de su truncu de una mata (o fintzes solu síngia tundha a cricu, in terra, giogu de piciochedhos); organísimu de giustítzia, collégiu de giuighes chi faent is dibbatimentos de gradu superiore / min. cortita; corte/i de múrghere, de mulli = mandra Synonyms e antonyms bachile, cerina, coltíglia, màndara, passiale / zirella / cortile Idioms csn: sa corte de sa Luna = zenia de cortina, bàlliu tundhu prus craru chi a notes si paret totu a inghíriu de sa Luna, a bortas astrintu e a bortas largu meda; fàghere sa corte a s'abba = mòere s'abba cun sa manu, inue est apojada, a frànghere s'arga a manera de no ndhe la umprire cun s'abba; colte reale = polatu, logu ue b'istat unu re; fai corti chena crabas = fàghere innantis su chi cheret fatu apustis, manera irballada de fàghere sas cosas Sentences sas cortes sunt prenas de pudhas e gai sa zente tenet sos obos ◊ candho torrant sos pastores a sa serra, in màgiu, faghent torra sas cortes a múlghere 2. sa luna istanote zughet sa corte ◊ fàgheli sa corte, a s'abba, e umpri! 3. a sa pitzinna che l'at giuta a colte reale ◊ sunt pagos sos chi tenent santu in corte pro si pòdere catzare dogni gustu Surnames and Proverbs smb: Corte, Cortes, Corti, Cortis, (Decortes, Degortes) / prb: benint is de monti e ci bogant is de corti Scientific Terminology srr Etymon ltn. cohorte(m) Translations French enceinte English corral Spanish corral, tribunal Italian recinto per animali, córte, alóne German Viehpferch, Gericht, Hof.

contrapuntàre , vrb Definition èssere a paris de un'àteru, in su sensu chi, a su chi unu tenet, s'àteru podet nàrrere de tènnere cosa issu puru; chistionare faendhosi is partes, difendhendhosi e betandho curpas a s'àteru, arrespòndhere a truncadura Sentences sa família de Fulanu oe contrapuntat cun calesisiat àtera família ◊ non bi at rejone, mancu sa piús manna de custu mundhu, chi potat cuntrapuntare cun sas fortzas de su padronu suridu (Z.Zazzu) 2. tue ses semper contrapuntendhe cun megus Etymon spn. contrapunt(e)ar Translations French répondre du tac au tac English to compete, to give sharp answer Spanish rivalizar Italian gareggiare, rispóndere per le rime German wetteifern, gehörig Bescheid sagen.

córdula , nf: Definition s'istentina de unu pegus mescamente piticu filada, a imbodhigadura, cun àteros orrugos de matzàmene (bentre, cordule, orrugu de napa, àteru) e poi cota a orrostu o, si est pegus mannu, iscotada e apustis orrustia o fata a cassola / fai sa córdula a sa musca = èssere limidos, susuncus Synonyms e antonyms codra Scientific Terminology mng Etymon srd. Translations French tresse de boyaux servant à faire rôtir English gut plait prepared to be roasted Spanish trenza, madeja, revoltillo, mazo Italian tréccia di intestini per arròsti German Darmflechte zum Braten.

corrorinài , vrb Definition cricare e arregòllere codrolinu Synonyms e antonyms cugumedhare Etymon srd. Translations French cueillir des champignons English to look for mushrooms Spanish buscar hongos Italian andare per funghi German Pilze suchen gehen.

covacúra , nf Definition totu su chi si podet pònnere a covecu, po ammontu a calecuna cosa Synonyms e antonyms acavannu, ammantadroxu, assacarru, carrarzura, coberta, coguzu, cubutóngiu, cucutzura, cugutzadorza Sentences betare una cosa a covacura Etymon srd. Translations French couverture, tout ce qui sert à couvrir English coverings Spanish todo lo que cubre Italian tutto ciò che può servire per coprire German Decke.

cóvinu , nm Definition arretza po piscare ambidha, nassa fata cun pértiga Scientific Terminology pscd Etymon ltn. cophinus Translations French nasse pour pêcher l'anguille English eel basket Spanish nasa para anguilas Italian nassa per anguille German Aalreuse.

crispésu , nm Definition genia de móriga, baculedhu a tres puntas, po murigare cosa in istrégiu; a logos est s'ispinatzu de ogiastu o de àtera linna po ifrichire figu a sicare; a logos est una genia de pasta chi si faet po augúriu candho si che leat s'asciugàriu a domo de sa cojuada noa, fata cun s'iscete e posta in calecuna figura de crésia fata a filuverru cun animaledhos e maginedhas de santos apicadas Scientific Terminology ans Etymon srd. Translations French fouet (cuis.) English whisk Spanish batidora Italian frusta per miscelazióne German Schneeschläger.

cucutzúra , nf: cucuzura, cugugiura, cugutzura, cuguzura Definition totugantu su chi serbit po carragiare, de ammontu Synonyms e antonyms acavannu, ammantadroxu, ammuntolzu, assacarru, carralzamenta, carrarzura, coguzu, covacura, cubutóngiu, cugutzadorza, cuzicadura, cuzicura, incarralzu Etymon srd. Translations French tout ce qui sert à couvrir English covering Spanish cobertura Italian tutto ciò che serve per coprire German Decke.