dormíre, dormíri , vrb: drommire,
drommiri,
drumire Definizione
pigare sonnu; batire sonnu, fàere pigare sonnu; istare chentza fàere, chentza àere contivígiu e ne pentzamentu, giare pagu atentzione; fintzes giare s'addromitiolu, fàere dormire / ger. drommindhe, drommendhe, dromminno; a./c.: si no est prnl. pigat s'aus. ai/àere po fàere is tempos cumpostos
Sinonimi e contrari
indormiscai,
ingalare,
insonnigai
| ctr.
bigiare 1,
ischidare,
issonnigare
Modi di dire
csn:
drommí a orixedhas = a iscutas; drommiri a sonnu de pilloni, a s'abbizu = a sa lerta pro si abbizare calesisiat ischimuzu o móida, cun su pentzamentu de si acatai de ccn. cosa; drommire che sacu = a sonnu surtu, sonnu grai
Frasi
serra is ogus e dromidia! ◊ seu drommendi pagu, totu a orixedhas ◊ unu si drommit addaghi tenet sonnu ◊ làssalu ca est drommidu! ◊ pesadindhe, za as drommidu meda! ◊ drommidu as, istanote? ◊ si est imboligau in sos ammuntos e torrau a dormire ◊ su pipiu si nch'est dormiu ◊ no b'aiat drommidu, mamma tua, si no ndhe li aias collidu sa robba!
2.
sa mama che at drommidu su pitzinnu ◊ sa dida dormit su pipiu santziendu su bartzolu ◊ anninnia anninnia, drommire ti cheria, coro meu!
3.
ite nachi as a mezorare si drommis! ◊ Sardigna chi drommis in manus allenas, est lómpia s’ora e no ti ndi ses pesada! (G.Zedda)
4.
dh'ant operau sentza de dhu dormiri
Cognomi e Proverbi
prb:
chie drommit meda póberu resessit ◊ chie dormit a pitzinnu pianghet a betzu
Etimo
ltn.
dormire
Traduzioni
Francese
endormir
Inglese
to put to sleep
Spagnolo
adormecer
Italiano
addormentare,
dormire
Tedesco
einschläfern,
schlafen.
imbarrigàre , vrb: imbarrugare Definizione
pònnere e incracare o pesare apitzu de ccn. cosa (o de ccn.), èssere coment’e a càrrigu, a pesu / i. unu burdu a ccn. = nàrriri a bodheta chi est fillu cosa sua
Sinonimi e contrari
abbarrigare,
asubai,
imbarare,
incarrutzai
Frasi
si ch'est imbarrigadu subra azummai l'aiat ischitzadu! ◊ imbarrigados s'unu a s'àteru, ca pagu reziant, che esseint a fora ◊ no ti che imbàrrighes cue ca bi at cosa chi si pistat! ◊ no ti che imbàrrughes apitzu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'appuyer
Inglese
to put on
Spagnolo
ponerse o apoyarse encima
Italiano
méttersi o appoggiarsi sópra
Tedesco
sich hinauf stellen.
impaperotài , vrb: impapirotare Definizione
fàere a imbodhigu, pònnere cosa imbodhigada, fata a imbodhigu
Sinonimi e contrari
imbodhiai
Traduzioni
Francese
entortiller
Inglese
to put in a paper bag
Spagnolo
enrollar
Italiano
incartocciare
Tedesco
in eine Tüte geben.
incannugài, incannugàre, incannugràre, incannujàre , vrb: incronucare Definizione
pònnere in sa cannuga; arrennèscere a fàere una cosa; rfl. fuire, pentzandhosi cosa de tímere
Sinonimi e contrari
incarrebai,
intzodhai
2.
fiat de diora sentza de fai tzípulas e timiat de no nd'incannugai una
3.
candu apu biu ca mi castiàt cun idea mala, dèu, mischinu, mi dh'apu incannugada!…◊ candu at inténdiru aici si dh'at incannugara ca no dhi boremu fai su prexei
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
garnir la quenouille
Inglese
to put in the distaff
Spagnolo
enrocar
Italiano
inconocchiare
Tedesco
auf den Spinnrocken wickeln.
incapotài, incapotàre , vrb: ingapotare Definizione
pònnere o bestire su capoto
Sinonimi e contrari
acabbanai,
acaparronare,
acavanai,
acugudhare,
ammantai,
incaparonare
Traduzioni
Francese
envelopper dans un manteau
Inglese
to put an overcoat on
Spagnolo
poner el abrigo
Italiano
incappottare
Tedesco
einen Mantel anziehen.
inchizolàre , vrb: incozolare,
incuzolare Definizione
cuare, pònnere, abarrare o istare in d-unu cugigone (chizolu), a una parte
Sinonimi e contrari
acantonai,
achizolare,
achizonare,
acorrunconare,
acuzonare,
arreconai
Frasi
intro tou s'est incuzolada cudha ojada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cacher,
rencogner
Inglese
to put in a corner
Spagnolo
arrinconar
Italiano
rincantucciare
Tedesco
in eine Ecke drängen.
incriedhài , vrb Definizione
intrare apare una cosa cun àtera; friscare a criedhu, isserrare / i. is didus, is dentis de duas arrodas
Sinonimi e contrari
apigiai,
crosai,
imbasare,
incasciae
/
creari,
incraedhae
| ctr.
scriedhai
2.
gei ti ses bèni incriedhau!…◊ funt apenas is dexi de noti e seis giai incriedhaus!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
encastrer,
engrener
Inglese
to put into gear
Spagnolo
encajar,
endentar
Italiano
incastrare,
ingranare
Tedesco
einschieben,
ineinandergreifen.
incuadhigài, incuadhigàre , vrb Definizione
pònnere subrabare, una cosa in pitzu de s'àtera, coment'e a cuadhu
Sinonimi e contrari
acabadhare,
acabadhicare,
acuadhigai,
imperrai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
surpeposer
Inglese
to put on,
to superimpose
Spagnolo
solapar,
encaballar
Italiano
sovrapporre,
incavalcare
Tedesco
übereinanderlegen.
infachilàre , vrb: infacilai,
infacilare Definizione
pònnere su fachile, sa faciola; pònnere calecuna cosa a cuare sa cara
Sinonimi e contrari
acapuciai,
acubudhare,
acuguciai,
acugudhai,
fachilare,
incugudhai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
avoir des œillères (fig.)
Inglese
to put blinkers
Spagnolo
poner anteojera
Italiano
méttere il paraòcchi
Tedesco
Scheuklappen aufsetzen.
ingastài , vrb Definizione
fàere gastos, ispesas, tènnere essias (fintzes de foedhos chi si narant)
Sinonimi e contrari
galtare,
ispèndhere
| ctr.
balanzare,
gadangiai
Frasi
nci apu ingastau cincu iscudus mannus po mi comporai gunnedha e giponi ◊ nci apu ingastau totu, no mi est abarrau mancu unu giantésimu ◊ dèu trabballendi e cussu ingastendinci su dinai cun is èguas!…
Cognomi e Proverbi
prb:
fuedhu ingastau e pedra tirada non torrant a coa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dépenser
Inglese
to spend,
to put in a good word
Spagnolo
gastar
Italiano
spèndere
Tedesco
ausgeben.
irbarcàre , vrb: isbarcai,
isbarcare,
sbarcai Definizione
essire o bogare de sa barca a terra, nau prus che àteru po essire, calare o iscarrigare a terra de sa nave, de s'aeroplanu, a s'acabbada de unu viàgiu
Sinonimi e contrari
| ctr.
imbarcai
Frasi
sos astronàutas nostros sunt irbarcaos a terra ◊ ita funt abetendi? immoi ge podiant isbarcai puru!
Traduzioni
Francese
débarquer
Inglese
to land,
to disembark,
to put down
Spagnolo
desembarcar
Italiano
sbarcare
Tedesco
ausschiffen.
irbrofodhàre , vrb Definizione
fàere o essire a fodhe, illargare, pigare un'àtera forma prus larga
Sinonimi e contrari
ilfodhonare,
infodhonare,
istiriolare,
sciabudhai,
sciadhonai,
sciodhai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déformer
Inglese
to put out of shape
Spagnolo
deformar
Italiano
sformare
Tedesco
aus der Form bringen.
ispoderài, ispoderàre , vrb Definizione
bogare de su podere, leare o fàere pèrdere su podere a ccn.
Sinonimi e contrari
| ctr.
apoderai 1
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
détrôner,
exclure
Inglese
to oust,
to put out
Spagnolo
desapoderar,
desposeer,
expulsar
Italiano
spodestare,
estromettere
Tedesco
entmachten,
ausschließen.
míntere , vrb: míntiri Definizione
totu is significaos de pònnere, imbarare, imbarrugare, lassare in d-unu logu, in d-unu tretu, apitzu de calecuna cosa, aintru; si narat fintzes in su sensu de fàere bènnere o intrare in corpus o in s'ànimu una fortza o unu sentidu / pps. míntidu, missu
Sinonimi e contrari
mintire,
míssiri,
pònnere
| ctr.
bocare,
leai,
picare
Modi di dire
csn:
m. avriu = fàghere a timire meda; m. atropógliu = pesare burdellu, buluzu; m. briu, fortza = intrare brios, fortza; m. (laore) in ranu = fàghere ingranire
Frasi
cherzo chi mi mintas in parte de sos méritos tuos ◊ at fatu errore a che míntere tantos santos in d-una chéjia minore ◊ mintèndheche sa lana in su cannitu tesset aratzos ◊ míntemi in parte de sos milliones! ◊ míntere a modhe su linu in s'abba ◊ paret chi proat gustu a míntere su didu in sa ferida ◊ mentidí is carciones! ◊ mintimus manu a su tema de cantare
2.
donzi forma de vita apunta a naschire li mintiat un'ispantu, unu ghiliore chi li fortzicaiat sos sentitos (A.Pau)◊ li at ammustradu su letu mintèndhelu in s'aposentu ◊ vinu bi cheret a bos míntere fortza! ◊ li aiat missu intro de su coro unu calore novu chi l'aiat prenata de isetos
3.
Deus meu, mintidemilu in ranu custu laore!
Etimo
ltn.
mittere
Traduzioni
Francese
mettre
Inglese
to put
Spagnolo
poner,
meter
Italiano
méttere
Tedesco
stellen (in piedi,
verticale),
legen ( orizzontale),
stecken (infilare),
parài , vrb: aparai*,
parare Definizione
pònnere, mescamente pònnere una cosa a manera de ndhe pòdere arrecire un'àtera
Sinonimi e contrari
abarrai,
ammanitzare,
cuncordai,
èssere,
firmai,
iltare,
pesai 1,
pònnere
/
puntai
Modi di dire
csn:
parare una cosa (sas manos, unu traste, sa cara, e gai) a su fogu, a su bentu, a su sole, a s'abba = pònniri, acostai a manera de pigai o aciapai cosa; parare s'origra a iscurtare, sa manu a li dare o leare cosa; parare su sacu = muntènnere su sacu abbertu de bi poder betare cosa; parare su crobu, sa pràdiche, parai su latzu = pònnere su crobu, sa pedra a manera de tènnere animale; parai sa tella a grai = male, chi no bi isparat candho s'animale si ndhe leat s'esca; parai faci, parare fronte, sas petorras = bogare sa cara, faedhare chentza birgonza, afrontare sas dificurtades cun corazu; parare s'anca a unu = pònniri sa camba de tressu a unu candu est passendi, o chi si movit, po dhu fai arrúiri (fintzas gioghendi a istrumpas); parai barraca = pònnere o fàghere barraca; parare famíllia, parare bestiàmine = pesare famíllia, pònniri o pesai bestiàmini; parare ratza = arratzai, lassai bestiàmini bellu po ndi fai àteru; parare ódiu a ccn. = ficare ódiu, leare in ódiu; parare afetu, puntígliu = ghetai istima, pigai totu a puntígliu; parai sa crésia, s'artari = cuncordai; parai su cuadhu = amanitzare su cadhu (issedhare, e gai); parai mali = istare, agabbare male; paràreche in ccn. logu = èssiri, istai, èssiri acabbau in d-unu logu; paràresi a sa mente (nadu de un'idea, de cosa chi si pessat) = bènnere e istare in sa mente; paràresi mudu, surdu = betàresi a mudu, a surdu, fai finta de èssiri mudu, surdu; parare tzegu, macu, teracu = essiri ciurpu, macu, serbidori; paràresi (nadu de ccn segundu ite li sutzedit)= abbarrare trassidu, trassicu, male
Frasi
no cuncordu prus nudha: nd'apu parau iscramentu! ◊ mi ndi torràst imbriagu e insaras parasta briga! ◊ a calchi versighedhu pagu esatu paras sas palas e t'istas chietu (P.Terrosu)◊ cun fortza para fronte a tantu male! ◊ comente intrat su professore, paro coràgiu e mi fato interrogare ◊ para sas manos chi ti che imbolo custa nughe!
2.
inoghe no si che parat prus de sas brigas! ◊ in domu no fait a dhui parai de sa basca! ◊ cussa est che pilloni in pértia: no parat in nisciunu logu! ◊ no tengu su prontu de mi dhui parai ananti ◊ paro innoghe a iscurtare a tie ◊ cuss'ispesa no parat in chentumiza francos ◊ si bi cheres totu cuss'ira de zente a s'isposonzu, s'ispesa no parat in deghe milliones! ◊ no parat in tres imbudus de mungetedhas tapadas (L.Matta)◊ mi ch'esso a foras e apustis de pag'ora ndhe torro a intro, ma no paro in logu
3.
parade su cadhu! ◊ si est paradu a pasare in domo de unu ◊ mi fio fatendhe in deghe pro li parare sa fua, a s'acheta ◊ sos àrbores parant s'ardore de su sole ◊ no lu parabat peruna crisura, a su pistichinzu chi zuchiat! ◊ e chie lu parat, como, su mere, male arrennegau coment'est?! ◊ deo possedo unu passacudina chi no lu parat mancu porcellana
4.
no dha tenis sa limba po dhis parai barra?! ◊ si est paradu ritzu in mesu pariat un'ànima mala! ◊ si mi sunt parados in dainanti ◊ est tocau a mimi a parai faci e seu andau dèu a domandai fémina po tui! ◊ si est parau in faci a issu ◊ in bidha ant paradu iscola noa ◊ s'ingaleno s'oju ti mi paras a sa mente ◊ tue surdu ti paras, boltas sa fàcia aterue (P.Mossa)
5.
nche las aiant bocadas dae Frantza e che fint paradas in Núgoro ◊ ch'est essidu, no at nadu nudha e no isco mancu inue che parat! ◊ ube che parabas chi no ti bidiamus prus? ◊ una die che paramus in mare pro lu connòschere acurtzu
6.
milli allegrias, dícias chi no fentomo, paraiant a muda sa domita (A.Spano)◊ custas cosas serbint po parai un'aposentu a s'antiga
7.
ti ant fritu paradu, chena dolu ◊ su cani est parendi sa perdixi
8.
de vacas ndh'amus a parare àteras ◊ s'at paradu unu fiotu de berbeghes ◊ avio parau unu porcu in domo
Cognomi e Proverbi
prb:
para fama e crocadí!
Traduzioni
Francese
exposer,
présenter
Inglese
to put out
Spagnolo
exponer,
presentar
Italiano
pòrgere,
espórre,
presentare
Tedesco
reichen,
darbieten,
darreichen.
pòniri, pònnede, pònnere, pònni, pònniri , vrb Definizione
lassare apostadamente in calecunu logu una cosa chi si portat in manos o chi faet a pigare, rfl. firmare, arreare in calecunu logu o tretu, in pitzu de àtera cosa; giare cosa a ccn. po un'iscopu; nau de unu trastu, bestimentu, dinare, tempus, impreare, fintzes ispaciare, pèrdere, ispèndhere, arriscare po iscummissa giogandho; naschire e crèschere a solu, nau de is erbas e matas chi faent chentza dhas semenare o prantare apostadamente, ma fintzes própriu semenare, prantare; foedhandho de animales, parare, pesare, contivigiare po chi crescant e getzant frutu; foedhandho de persona in cantu camminat, andhare, essire, lòmpere a ccn. logu (cun s’avb. che e pron. de 3ˆ p. genéricu dha)/ in poesia, inf. ponne; ger. ponendi, ponzendhe, ponindhe; ind. pres. 1ˆ p. sing. pòngiu, ponzo; cong. pres. 1ˆ p. sing.pòngia-ponza, 2ˆ p. sing. pòngias, 3ˆ p. sing. ponzat
Sinonimi e contrari
acollocare,
aparai,
arremai 1,
dare,
firmai,
imbàtere,
lòmpere,
míntere,
pòndhere
/
crèschere,
semenai,
piantare
/
aparagonare
| ctr.
bocare,
leai,
picare
Modi di dire
csn:
pònnere chi… = fàghere un'ipótesi, supònnere; èssere postu de… = èssere destinu chi…, dipèndhere de sa sorte; pònneresi a… (vrb. inf.) = fàghere…, comintzare a fàghere (su chi narat custu vrb. inf.: pònneresi a caminare, a chircare, a ríere, ponnirisí a fuedhai, a fai, a castiai, e gai); pònnere aficu, cabu, imprastu a carchi cosa = isperai in ccn. cosa, andai avatu de una cosa po dha tènniri o po dha fai a doveri; pònnere in bula (nadu de cosas de manigare) = arrèsciri in su gúturu, èssiri malu a ingúrtiri; pònnere in s'istògomo (nau de cosas de papai) = digidiri cun dificurtadi, intèndiri su papai a pesu me in s'istògumu; pònnere sidi = fai bènniri bisóngiu de bufai, fai sidi; ponner boghes = tzerriai agiutóriu; ponner boghe = ghetai boxi, tzerriai su nòmini a ccn. me is domus, in logu aundi no s'iscít chi dhoi est su meri; pònnere sos canes ifatu a unu = betàreli o aunzàreli sos canes; pònniri in pei una cosa = cuncordare o fàghere una cosa; pònnere in pè a ccn. pro carchi cosa = circai s'agiudu, s'interessamentu de unu po ccn. chistioni; pònniri timoria a unu, pònnere pore = fàgherelu timire; pònnere abbitúdine = pigai (o fai pigai) s'abbitúdini, avesai, avesaisí; pònniri passus, ponnirisí in caminu = fàghere carchi tretu, comintzare a andhare; pònnere dolore = fai bènniri dolori; pònnere oriolu, pidinu = fai stai in pensamentu; pònnere ifatu, pònniri avatu de o a ccn.= andai avatu, pònniri menti, ascurtai a ccn., fintzas cúrriri avatu po iscúdiri o fai mali; pònnere apare cun… = aparagonare, fintzas betare a méschiu totu paris; pònniri una cosa cun un'àtera = cussideràrelas de su matessi valore; pònnere, pònniri a c. = callai a ciorbedhu, currèzeresi, essire zudissiosu, insabiai, cussentire; pònniri a brenti (nau de genti) = fàgheresi a brente manna; pònnere lardu (nau de animali, de genti) = ingrassai meda; pònnere peta (nau de animali) = crèschere meda, impurpire; pònnere unu númene = dare, detzidire unu númene pro ccn.; pònniri cantzoni = iscríere, imbentare una cantone pro ccn. o carchi cosa; pònneresi in mesu, imbia, in pinna = ponnirisí intremesu de duus o de duas cosas, ponnirisí ananti, fai ccn. cosa po fai abarrai in paxi genti certendi o a iscórriu, donai istrobbu e no lassai fai ccn. cosa; pònnere cosa in mesu = (fintzas) pònniri cosa aundi podit fai istrobbu; pònnere cosa a ccn. a fàghere (cómpitu, lessione, àteru) = dare cosa a fàghere; pònneresi mere (in o de carchi cosa) = impobidhaisindi, cunsideraisí meri; pònnere una cosa (es. bestimenta) a campu, a triballare = pigaidha po andai a campu, po trabballai; pònnere unu tantu a ccn. cosa, pònniri a stimu = betare unu prétziu, nàrrere cantu est, cantu pesat; pònniri pei in ccn. logu = intrare; pònneresi una cosa a coro = pigaisí ispédhiu mannu, dispraxeri meda; pònnere fragu = lassai o apicigai fragu, fai bessí cun fragu àtera cosa puru; pònnere bestimenta = bestirisí; pònnere a notu una cosa = fai a manera de dh'arregordai bèni; pònnere in líbberu = iscriri me in líbburu; pònnere manu a unu, a carchi cosa = ghetai manu, farrancas a ccn. po dhu iscudi, a ccn. cosa po dha fai; pònnere in sarbu = portai a logu o a tretu de èssiri foras de perígulu; pònnere lussu = comporai o bistiri cosas de valori meda; pònnere su tempus = nàrriri ita tempus fait; pònnere raighinas = ghetai o bogai arréxinis, barbas (nau de matas), no si ndi andai prus (nau de genti); pònniri asuta a ccn. = aprofitaresindhe, irfrutuàrelu, leàreli sa liertade; ponnirisí, pònniri una cosa in puntu = ammanitzare, assentare o remonire bene; pònnere in pregiudíssiu = pònnere in arriscos, in perígulu de àere dannu, de àere male; pònnere una chistione in ómines = fàghere a ómines, in d-unu pretu o diferéssia, fagher detzidire a ómines sàbios e capatzos chi no siant de una parte e ne de s'àtera; pònneresi sa cara chi… = nàrriri a faci manna chi…, pònneresi su botu, bogai faci a nàrriri ca…
Frasi
at postu una lítera in su cascionedhu ◊ su puzone si ponet in sas àrbures, in terra ◊ su seisei bolendhe istat a su pone pone ◊ s'abe si ponet in sos fiores chirchendhe mele ◊ Cíciu si ponit arrimau acanta a su lacu de s'acuasanta ◊ si at postu s'aràdiu in màchina, sa televisione in domo ◊ si benis a Sos Màrtires de Fonne as a istare inue ti apo a ponne! (Maloccu)◊ su mànigu si ponet in sos piatos in sa mesa ◊ su motore elétricu andhat si li pones sa currente ◊ at postu fogu a sa malesa ◊ pone cue cussa cosa ca no est tua! ◊ su pirastu cherfu ponet in bula ◊ cun coro impiberidu curret e faghet pònnere su maridu
2.
bi apo postu una paja de iscarpas chirchendhe su dépidu a isse! ◊ pro sa festa cantu ponides? ◊ bois ponís su binu, nois su pane e su casu ◊ pro fàghere sa domo bi at postu ispesa manna ◊ cantu bi ponimus pro che assuprire a inie? ◊ cantu bi pones chi est comente naro deo? ◊ Fulanu, faghindhe cussu triballu, bi at postu sa vida ◊ seghendhe pedra bi at postu unu pódhighe: bi che lu ant tentu in mesu duas pedras mannas
3.
in cussu logu bi ponet frenugu, in cudhu murta ◊ cuss'erba ponet in su solianu ◊ in su petzu chi ponzo trigu, ista seguru chi trigu bi ponet! ◊ in s'ortu ponimus basolu, moriscu, patata, birduras ◊ ponimus un'iscra a fae
4.
si at postu pudhas e cunillos in su possessu
5.
a nce pònnere in marina e in màrgine a pè ince boliat coràgiu ◊ imbucheit a cadhu e che la ponzeit in su tanchitu ◊ pro tirare in leva che l'at posta in Castedhu ◊ a che la pònnere in s'América bi cheret unu sensale!
6.
a pònnere a tie cun a mie est a pònnere s'atarzu cun su ferru ◊ cussas sorres sunt diferentes meda: est a pònnere sa die cun su note! ◊ a pònnere a mie cun tegus est a pònnere a Roma cun Romana!
7.
at postu boghes e bi at curtu zente, sinono l'aiant àpidu mortu ◊ "Eremitanu" si dh'iat postu Bobbore ◊ issu cras in custa domu si nci ponit meri (A.Garau)◊ ite tempus at postu sa televisione? ◊ innòi no nci ponit prus pei, cussu! ◊ bois ponni cussa bingixedha cun custa domu?! ◊ s'Istadu italianu est un'Istadu postu in pei prus de unu séculu fait (I.Ortu)◊ su babbu dh'at postu a castiai sa bíngia ◊ cussa criadura fit posta de mòrrere: ant fatu, ant fatu, e totu est istadu nudha! ◊ su pitzinnu no istudiaiat sas poesias chi li poniat su mastru ◊ si pones fatu a sos machines suos za ndhe bogas su cabbale!…◊ pone chi no siat gai comente pessas tue… ti agatas furcadu! ◊ no ti ponzas in pinna ca no bido nudha! ◊ cudhos duos si poniant sa cara chi non deviant pacare ◊ tene fide: as a bídere chi su pisedhu ponet a conca!
Etimo
ltn.
ponere
Traduzioni
Francese
mettre,
poser,
installer,
allouer,
donner
Inglese
to put (in),
to assign,
to put down
Spagnolo
poner,
deponer,
asignar
Italiano
méttere,
pórre,
depórre,
posare,
installare,
assegnare
Tedesco
stellen,
legen,
ablegen,
setzen,
tragen (Kleidungen),
geben (Geld),
einsetzen,
installieren,
anweisen,
erteilen,
zuteilen.
stronciài , vrb: istrunchiare*,
strunciai (strun-ci-a-i)
Definizione
fàere una cosa a stròncius, a orrugos; segare a istúturu, arrespòndhere male, pigare a boghes, de malu crabbu, murrungiare, brigare
Sinonimi e contrari
arrogai,
secare,
struncionai
/
abboluire,
abbruncai,
ataciai,
chelcire,
irmurrare,
sbruncai,
struncionai,
trilliare
Frasi
pigat su pani, dhu strònciat e si ponit a papai ◊ seu giai stroncendumindi un'arrogu, de cussu pani!
2.
no bollu strunciai, ma certus dotoris funt cumbintus de isciri curai su malàdiu ◊ seu discuidau e tenint arrexoni de mi strunciai
Traduzioni
Francese
démolir (fig.),
gronder,
blâmer
Inglese
to put down,
to scold
Spagnolo
vapulear,
reprobar
Italiano
stroncare,
sgridare,
biasimare
Tedesco
abbrechen,
ausschimpfen,
tadeln.
studài , vrb: iltudare* Definizione
fàere mòrrere o bènnere mancu su fogu, una lughe, ccn. cosa alluta o chi si pentzat coment'e alluta, tenendho, funtzionandho (es. s'aràdio, su motore, àteru)
Sinonimi e contrari
ammoltighinare,
ammortiare,
irmòrrere
| ctr.
allúere,
allumae,
atzèndhere
Frasi
studaindi sa luxi! ◊ studa su fogu!
Traduzioni
Francese
éteindre
Inglese
to put out
Spagnolo
apagar
Italiano
estìnguere,
spègnere
Tedesco
löschen,
ausschalten.
trusàre , vrb Definizione
pònnere sa trusa, essire afaciolaos
Sinonimi e contrari
mascarare
| ctr.
iscaratzare
Frasi
a carrasegare sunt dies de trusare ◊ a carrasegare sa pisedhina s'istràviat gioghendhe, a bias trusada ◊ posca de sos impostos, a su secuestradu comintzeint a lu trusare ◊ a carrasegare isse si trusaiat sempre
Traduzioni
Francese
se déguiser
Inglese
to put on a mask
Spagnolo
disfrazarse
Italiano
mascherarsi
Tedesco
sich verkleiden.