abarrài , vrb: abbarrae,
abbarrai,
abbarrare,
abbarrari Definizione
su istare in su matessi logu, de unu matessi betu, fintzes arrèschere, firmare, e nau de cantidade in su sensu de avantzare, coigiare: a logos abbarrare bolet nàrrere incracare, abbatigare
Sinonimi e contrari
addurae,
afrimai,
aparare,
arreare,
aturai,
imbarare,
rèzere,
stentai
/
avansare 1,
soberare
/
abbaticare,
incalcare
| ctr.
andai
Modi di dire
csn:
andai, andhare o istare abarra abarra = caminare a su pasa pasa, a su frimma frimma; abbarrare a su chi faghet s'àteru = leare pro bonu o atzetare su chi faghet o cheret s'àteru; abbarrai po perda de fundamentu = abarrai po niali, a pedra ’e cadhigare, a pedra ’e sètzere, pro sempre (nadu a irfutimentu); abbarrai in faci a unu = rispòndhereli, mostraidhi is dentis; abarrai inténdius = abarrai de acórdiu; abbarrai a manus arréndias = istare a manos iscutas, chentza fàghere nudha; abbarrai in parada = frimmàresi pro abbaidare, istare frimmos abbaidendhe; abbarrai a barba asciuta = cun unu prammu de nasu, chentza su chi s'isperaiat; sunfriri de carru abbarrau = andhare de su corpus a pelea, èssere tupados, frimmos de andhare de su corpus; èssiri abarraus (agt.) = che fatos e lassados, che nemmos, èssere chentza intiga peruna
Frasi
abarras innòi o ti ndi andas? ◊ si abbarrades chenamus paris ◊ abarra firmu!, abbarra mudu!, abbarra trancuillu!, abbarra cun Deus! ◊ seu abarrau prexau de custa cosa ◊ si sighit deosi cussu abbarrat istrupiau ◊ candu mi crocu a meigama abarru totu sa noti fúrria fúrria ◊ isse ischit abbarrare a cadhu ◊ de totu cussa cosa no ti at abarrau nudha
2.
l'apo posta bene, cussa cosa, ma no abbarrat ◊ su giuo s'est abarrau in sa pesada ca fut tropu su gàrrigu
3.
in su tempus chi dhi abarrat depit fai custu! ◊ no dhi fut abarrau nudha de su chi iat pigau ◊ ti che as ispéndhiu totu e ses torrau a bidha a ti aprecare, ca assumancus cussu innoghe ti est abbarrau! ◊ chi ti dha papas tui, sa cosa, no ndi abarrat a mimi! ◊ candho ndhe bogat s'ispesa, ite dhi abbarrat?
4.
funt abarraus, in custa bidha, assinuncas podenta fai assumancus calincuna festa po portai genti!
Cognomi e Proverbi
prb:
mezus carru annanne chi no carru abbarradu
Traduzioni
Francese
rester
Inglese
to stay
Spagnolo
quedarse
Italiano
rimanére,
permanére
Tedesco
bleiben.
abberelàre , vrb Definizione
coment'e meravigliare meda de lassare o istare coment'e chentza cumprèndhere
Sinonimi e contrari
abbalaucare,
abbengare,
abbentai,
asturdire,
atolondrai,
atontonare,
iselentare,
scilibriri,
stolondrai
Frasi
deo mi abberelai bisàndhemi sa terra mia
Traduzioni
Francese
abasourdir
Inglese
to amaze,
to be amaze
Spagnolo
quedarse pasmado,
asombrado
Italiano
stupefarsi,
sbalordire
Tedesco
staunen,
verblüffen.
aprantamonàre , vrb rfl Definizione
su si pònnere a prantamone, istare che prantamone, su si parare prantaos ananti de ccn. giaendhodhi ifadu
Frasi
como ti ses aprantamonadu cue!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rester planter comme un piquet
Inglese
to stand stiffy
Spagnolo
quedarse encandilado
Italiano
stare impalato
Tedesco
kerzengerade stehenbleiben.
astriàre , vrb Definizione
sentire istriore, de su fritu o de sa timoria
Sinonimi e contrari
arpilare
/
acicai,
apramare,
arrorisai,
asciuconare,
asciustrare,
istriai
Frasi
ite frita s'aera: oe est astriendhe! ◊ titia, inoghe mi àstriat sas intragnas che chi siat su logu cobertu de nie! ◊ si mi sunt astriadas sas palas
2.
in s'istante s'intendhet unu tronu tzachedhosu chi l'at totu astriada (N.Cucureddu)◊ li at astriadu dogni tudhu de pilu ◊ in cussu líbbaru bi at una torrada chi batit sa tudha e àstriat sa cara pro sas cosas chi contat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
frémir d'horreur
Inglese
to be horrified
Spagnolo
quedarse helado
Italiano
agghiacciare,
raccapricciare
Tedesco
erstarren.
aturài, aturàre , vrb Definizione
su istare o abbarrare in su matessi logu o de unu matessi betu o manera
Sinonimi e contrari
abarrai,
addurae,
afrimai,
imbarare
| ctr.
andai,
tocai 1
Frasi
est aturara sola in pratza ◊ depit aturai atentu ◊ po totu su merí est aturada citia ◊ si su trémulu est giagadu meda, aturat pitzigadu in sa tassita (G.Addis)
2.
mi funt aturaus cuatru sodhus
Cognomi e Proverbi
prb:
aturai in sa pinta giusta, in sa pinta ereta
Etimo
ctl.
aturar-se
Traduzioni
Francese
rester
Inglese
to stay
Spagnolo
quedarse
Italiano
restare,
rimanére
Tedesco
bleiben.
bisogài , vrb Definizione
coment'e intzurpare, ma prus che àteru po isfortzu abbaidandho
Sinonimi e contrari
incegai,
isogritedhare,
isoxitare,
sbisogai
Frasi
alluimí sa luxi ca seu bisoghendimí! ◊ seu bisoghendumí cun custa cosa iscrita pitichedhedha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
aveugler
Inglese
to blind
Spagnolo
quedarse ciego
Italiano
accecare
Tedesco
erblinden,
blenden.
tratèniri, tratènnere, tratènniri , vrb Definizione
istare, ibertare unu tanti de tempus; fàere abbarrare, fàere ibertare; fintzes ostènnere, transire o fàere a mancu de fàere una cosa / pps. tratesu, traténniu; tratenni su respiru = abbarrare unu pagu chentza torrare àlidu
Sinonimi e contrari
addurae,
arreare,
illesinare,
istentae
| ctr.
andai
Frasi
si tratenit su tanti chi serbit po fai sa cosa ◊ no mi tratenzo ca tenzo presse ◊ in sa posta bi aiat zente e apo tratesu ◊ so andhendhe, no poto tratènnere ◊ apo tratesu a ti rispòndhere pro t'iscríere in poesia ◊ si est traténniu fintzas a tardu ma no bidiat s'ora de si ndi andai ◊ e meda che tratenes in bidha?◊ tratenedesi, fostè, tziu Antiogu!
2.
mi ant tratesu in domo de Fulanu: pro cussu no so torradu luego ◊ toca, trateni is assuconis!
3.
no isciu cumenti mi seu poderau de dh'ai aferrau… Mi seu traténniu ca fiaus in logu beneditu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rester,
entretenir
Inglese
to hold,
to keep oneself,
to engage
Spagnolo
quedarse,
retener
Italiano
trattenérsi,
trattenére,
intrattenére
Tedesco
bleiben,
aufhalten,
unterhalten.
tratèsa , nf Definizione
su si tratènnere
Sinonimi e contrari
biltentu,
intertenimentu,
intratesa,
istallia,
stentu
Frasi
in sas musas mi fato tratesa ca sullevu mi sunt in donzi pena (M.Dore)◊ ti che cuas apalas de su monte, ue t'est possíbbile a fàghere tratesa (C.Longu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de rester
Inglese
entertainment
Spagnolo
el quedarse,
entretenimiento
Italiano
tratteniménto
Tedesco
Unterhaltung.