abbuscinàre , vrb rfl Definizione ufrare; nau in cobertantza, pirmare Sinonimi e contrari abbrodhiare, acasidhare, amprudhiare, annicare, annozare, pirmare, ufiare 2. su burràgliu pro sa tocadura giughet malandras, giughet s'ata de su codigone iscolzolada, abbuscinada Etimo srd. Traduzioni Francese enfler Inglese to swell Spagnolo hincharse Italiano diventare tùmido Tedesco anschwellen.

afidigàre , vrb Definizione su si fàere druchesau, atasurau, nau de sa carre bia Sinonimi e contrari allibidorare, ammalorai Etimo srd. Traduzioni Francese devenir livide, blêmir, devenir ictérique Inglese to become livid, to become icteric Spagnolo lividecer Italiano illividire, diventare ittèrico Tedesco erbleichen, ikterisch werden.

allabentàre , vrb rfl Definizione essire allabentaos Sinonimi e contrari illabentare Etimo srd. Traduzioni Francese devenir bête, s'étourdir, se distraire Inglese to become careless, fool, reckless Spagnolo volverse bobo, atolondrado Italiano diventare sciòcco, sventato, sbadato Tedesco leichtsinnig, zerstreut werden.

allardàre, allardiài , vrb Definizione pònnere lardu, ingrassare; istidhigare su lardu allutu a sa petza orrostindho, pònnere fitas de lardu a sa petza coendho; rfl. nau de ccn., su si crèdere meda / allardàresi de una cosa = abantaisí de calincuna cosa Sinonimi e contrari illardionare, ingrassai, saginai / istedhiare, preutire, untinare Etimo srd. Traduzioni Francese prendre de l'embonpoint Inglese to fatten, to lard Spagnolo engordar, mechar Italiano diventare pìngue, lardellare Tedesco dick werden, spicken.

allocài , vrb: allucai Definizione fàere o essire locu, ammammalucare, incantare Sinonimi e contrari allochiai, imbolocai, scimprai Frasi ti creis ca mi allucas aici cun duas cositedhas: dèu bollu totu sa parti mia! ◊ candu mi seu cojada mi seu allucada e no apu castiau ni bellesa e ni virtudi ◊ si allucant castiendu arrandas, ingirialetus, una patena, unu cungiali, bastat chi siat cosa antiga! 2. allucaus, no iscidiant in cai istampu nc'intrai ◊ no abbarres allucau! Etimo spn. alocar Traduzioni Francese devenir idiot Inglese to make silly Spagnolo enloquecer Italiano diventare o far scémo Tedesco dumm werden.

allollojài , vrb Sinonimi e contrari abballalloare, allochiai, atolondrai Etimo srd. Traduzioni Francese s'abêtir Inglese to make stupid Spagnolo alelarse Italiano diventare stùpido Tedesco dumm werden.

atzotzàre , vrb Definizione guastare, nau de s'ou, agiummai comente a èssere frochiu Etimo srd. Traduzioni Francese devenir couvi Inglese to go rotten Spagnolo podrirse el huevo Italiano diventare barlàccio Tedesco faulig werden.

diventàre , vrb Definizione essire diferente, un'àtera cosa, cambiare a un’àtera cosa Traduzioni Francese devenir Inglese to become Spagnolo volverse, hacerse, convertirse Italiano diventare Tedesco werden.

essíre, essíri , vrb: bassí, iscire, vessire Definizione andhare fora de ccn. logu (pruschetotu serrau e fintzes tènnere sa essia a fora), bènnere a fora a manera de si bíere, de si pòdere ischire, connòschere, èssere o andhare prus ainnanti de una línia, andhare a giru o a un'àteru logu, naschire o fintzes istesiare, acabbare, mòvere de su postu suo (nau de un’arremu), cumpàrrere, su ischire, su pàrrere, su arresurtare, nau de cosa a bèndhere su dhue èssere in is butegas; arresurtare de una cosa, de una chistione, de sa créschia; acabbare una faina longa, una chistione manna Sinonimi e contrari abbenai, irghelare, resurtare / nàschere, girai / bocare, caciare, leare | ctr. intrae Modi di dire csn: essimiche da'ia! = bessiminci!, baidindi!; essíreche pala pala, costa costa = arrispúndiri, ei, ma no a tonu, arrispúndiri fuedhendi de àteras cosas; essíreche in machines, in coranta mois = acabbai narendi machíminis, isciolórius, cosas esageradas; essíreche male = certai, essiri in disacórdiu, a iscórriu, iscuncordai; essire in malas = certai meda, de abarrai a prima; essire foras de contu = iscassuletare, irbariare, ammachiaisí; essire de mente = iscarèsciri; a su chi essit essit = comente andhat andhat, andhet comente cheret!; essire fora ’e pare (nau de maridu e mulleri)= iscuncordai, andaisindi donniunu a contu suu; essiresindhe cun… = iscabbullirisí de unu dépidu, de una dificurtadi cun… Frasi su dinai nci essit sentza de isciri comenti ◊ sas monzas de Paule essint a passizare ◊ mama e fiza sont iscindhe a sa cortichedha ◊ comente essis de iscola ghira a domo! ◊ candho proet essint sos cocois ◊ mai essidos a logu semus, nois: sempre in bidha ◊ su binu essit de sa carrada ◊ sa domo nostra essit a sa cortita ◊ s'arriu nci essit a mari ◊ est essidu su sole ◊ su maistu fendi su muru ndi est essiu foras de prumu ◊ in sa contonada ant lassadu predas chi essint pro tènnere cun àteru muru ◊ seghendhe no ch'essas fora de sa sinza! ◊ in atunzu, comente proet essit s'erba ◊ mi che at essidu una dente ◊ no li at essidu una peràula: mudu che lódhuru! ◊ mi che at essidu unu fiadu de sa mandra ◊ bandu a pigai is pipius ca funt essendi de iscola 2. e za no essit, mih, cussu brunzu: si che intendhet atesu meda! ◊ su frúschiu essit prus de sa boghe ◊ essimichelu dae mesu, cudhu maleducadu chi no est àteru! ◊ essimindhelu dae mesu, custu bardulete! ◊ cussu preigadore addaghi abberit buca già ischit inue ch'essire! ◊ candu fuedhas tui essis sempri de sa chistioni ◊ a sa ruta chi at dadu che l'est essidu su bratzu dae su codhu 3. a chie faghet una morte bi at trinta annos, si essit iscobiadu ◊ sa faina fut essia bèni ◊ donzi tantu mi ch'essit a faedhare a sa campidanesa ◊ essidu mi at finitesa, si mi cherzo cojuare! ◊ mi at essidu cunzuntura e la collo ◊ bellu triballu mi at essidu ◊ sa faina essit male si no bi at forramenta addata ◊ is contus essint giustus ◊ est essida sa boghe chi Fulanu est cojendhe ◊ segundhu sa ua bi essit prus binu ◊ de custu cantu de robba bi essit una fardita ◊ sa padedha de su minestrone est essida prena ◊ custu est pisedhu chi essit mannu de carena ◊ de peràulas ndh'essit sempre àteras 4. a su mànigu li essit su sale, su píbere, s'aghedu ◊ a su binu l'at essidu unu tastu malu ◊ mi fut essia sa conca a fruschedhas 5. est giai essiu su gureu ca ndi apu biu bendendi ◊ in atunzu essit su mandarinu, s'arantzu ◊ cun sos médios de como, sa cosa essit in donzi tempus: in sas butegas agatas de totu 6. frades caros, bos auguro de ch'essire chena pena! ◊ che as a essire cras, de custas chistiones!…◊ dae custa faina no ch'essimus a presse, ca est meda 7. custos duos fint semper paris, ma de candho ant tentu diferéssia sunt essidos in malas 8. m'abbàida, tenia de fàghere unu cumandhu ma mi ch'est essidu dae conca! 9. arguai a tie chi ti ndh'essat cun neune, mih, de custu chi as bidu! ◊ bae ca de su chi mi as nadu no mi ndhe at essidu cun neune! ◊ cussu no ndhe muntenet de segretu: si cumbinat, che li essit che nudha! ◊◊ cudhu ti at fatu dies e dies de triballu e tue ti ndh'essis cun carchi fiascu de binu?! ◊ a fàghere isposonzu no bi cheret duos sodhos, no: bi cheret ispesa manna! Etimo ltn. exire Traduzioni Francese sortir Inglese to go out Spagnolo salir, brotar, asomar, propagarse, volverse Italiano uscire, sgorgare, spòrgere, propagarsi, diventare Tedesco hinausgehen, herauskommen, hervorquellen, austreten, hinausstrecken, sich verbreiten, werden.

illabentàre , vrb prnl Sinonimi e contrari allabentare* Traduzioni Francese devenir distrait Inglese to become absent-minded Spagnolo volverse, hacerse, convertirse Italiano diventare sbadato Tedesco zerstreut werden.

ingrajài , vrb Definizione essire grae, pesosu, pèrdere s'abbilesa de si mòvere po immarritzone, maladia, becesa (e fintzes improssimare) Sinonimi e contrari ingraie, ingraonzare / ingrabidare Frasi certas curas ingrajant su mali ◊ sa malaria est ingrajendi 2. passaus pagus mesis de su primu fillu est torra ingrajara Etimo srd. Traduzioni Francese s'alourdir Inglese to become heavy Spagnolo volverse pesado, torpe Italiano diventare pesante Tedesco schwerer werden.

«« Cerca di nuovo