abriàre , vrb Definizione dhu narant de su porcu chi a fortza de arratzare male si che faet coment'e a sirbone, si che arestat de arratza Sinonimi e contrari aferare, agrestare, arruarzare, eremire, imburdiri Etimo srd. Traduzioni Francese devenir sauvage Inglese to grow wild Spagnolo volverse salvaje el cerdo Italiano inselvatichirsi Tedesco verwildern.

afallíre, afallíri , vrb: fallire Definizione nau de laore, sicare chentza lómpiu, a ispiga buida, tocau a népide, a sole Sinonimi e contrari avagliai Etimo srd. Traduzioni Francese dessécher Inglese to fog Spagnolo volverse zocato Italiano divenire afato Tedesco verkümmert werden.

aferàre , vrb Definizione su si fàere a fera, arestare Sinonimi e contrari abriare, agrestare, arruarzare, eremire, imburdiri Etimo srd. Traduzioni Francese devenir sauvage Inglese to grow wild Spagnolo volverse salvaje Italiano inselvatichirsi Tedesco verwildern.

allabentàre , vrb rfl Definizione essire allabentaos Sinonimi e contrari illabentare Etimo srd. Traduzioni Francese devenir bête, s'étourdir, se distraire Inglese to become careless, fool, reckless Spagnolo volverse bobo, atolondrado Italiano diventare sciòcco, sventato, sbadato Tedesco leichtsinnig, zerstreut werden.

allidigoraméntu , nf Sinonimi e contrari allidigorada Etimo srd. Traduzioni Francese meurtrissure Inglese turning livid Spagnolo volverse lívido Italiano illividiménto Tedesco Erbleichen.

ammadredhàre , vrb: ammadrodhare, ammodrodhare Definizione coment'e fàere a madredhu Sinonimi e contrari ammassulare Etimo srd. Traduzioni Francese être vulgaire Inglese to be unbecoming Spagnolo volverse grosero Italiano èssere sguaiato Tedesco unmanierlich sein.

ammugronàre , vrb rfl: ammurvonai Definizione nau de gente, coment'e fàere a muvrone, arestosu Sinonimi e contrari agrestare, assirbonai | ctr. ammasetare Etimo srd. Traduzioni Francese devenir sauvage Inglese to grow wild Spagnolo volverse salvaje Italiano inselvatichirsi Tedesco verwildern.

arrusticài , vrb Definizione su si fàere areste Sinonimi e contrari agrestare, irrusticai Etimo srd. Traduzioni Francese rendre sauvage Inglese to become wild Spagnolo volverse salvaje, silvestre Italiano inselvatichire Tedesco verwildern.

diventàre , vrb Definizione essire diferente, un'àtera cosa, cambiare a un’àtera cosa Traduzioni Francese devenir Inglese to become Spagnolo volverse, hacerse, convertirse Italiano diventare Tedesco werden.

essíre, essíri , vrb: bassí, iscire, vessire Definizione andhare fora de ccn. logu (pruschetotu serrau e fintzes tènnere sa essia a fora), bènnere a fora a manera de si bíere, de si pòdere ischire, connòschere, èssere o andhare prus ainnanti de una línia, andhare a giru o a un'àteru logu, naschire o fintzes istesiare, acabbare, mòvere de su postu suo (nau de un’arremu), cumpàrrere, su ischire, su pàrrere, su arresurtare, nau de cosa a bèndhere su dhue èssere in is butegas; arresurtare de una cosa, de una chistione, de sa créschia; acabbare una faina longa, una chistione manna Sinonimi e contrari abbenai, irghelare, resurtare / nàschere, girai / bocare, caciare, leare | ctr. intrae Modi di dire csn: essimiche da'ia! = bessiminci!, baidindi!; essíreche pala pala, costa costa = arrispúndiri, ei, ma no a tonu, arrispúndiri fuedhendi de àteras cosas; essíreche in machines, in coranta mois = acabbai narendi machíminis, isciolórius, cosas esageradas; essíreche male = certai, essiri in disacórdiu, a iscórriu, iscuncordai; essire in malas = certai meda, de abarrai a prima; essire foras de contu = iscassuletare, irbariare, ammachiaisí; essire de mente = iscarèsciri; a su chi essit essit = comente andhat andhat, andhet comente cheret!; essire fora ’e pare (nau de maridu e mulleri)= iscuncordai, andaisindi donniunu a contu suu; essiresindhe cun… = iscabbullirisí de unu dépidu, de una dificurtadi cun… Frasi su dinai nci essit sentza de isciri comenti ◊ sas monzas de Paule essint a passizare ◊ mama e fiza sont iscindhe a sa cortichedha ◊ comente essis de iscola ghira a domo! ◊ candho proet essint sos cocois ◊ mai essidos a logu semus, nois: sempre in bidha ◊ su binu essit de sa carrada ◊ sa domo nostra essit a sa cortita ◊ s'arriu nci essit a mari ◊ est essidu su sole ◊ su maistu fendi su muru ndi est essiu foras de prumu ◊ in sa contonada ant lassadu predas chi essint pro tènnere cun àteru muru ◊ seghendhe no ch'essas fora de sa sinza! ◊ in atunzu, comente proet essit s'erba ◊ mi che at essidu una dente ◊ no li at essidu una peràula: mudu che lódhuru! ◊ mi che at essidu unu fiadu de sa mandra ◊ bandu a pigai is pipius ca funt essendi de iscola 2. e za no essit, mih, cussu brunzu: si che intendhet atesu meda! ◊ su frúschiu essit prus de sa boghe ◊ essimichelu dae mesu, cudhu maleducadu chi no est àteru! ◊ essimindhelu dae mesu, custu bardulete! ◊ cussu preigadore addaghi abberit buca già ischit inue ch'essire! ◊ candu fuedhas tui essis sempri de sa chistioni ◊ a sa ruta chi at dadu che l'est essidu su bratzu dae su codhu 3. a chie faghet una morte bi at trinta annos, si essit iscobiadu ◊ sa faina fut essia bèni ◊ donzi tantu mi ch'essit a faedhare a sa campidanesa ◊ essidu mi at finitesa, si mi cherzo cojuare! ◊ mi at essidu cunzuntura e la collo ◊ bellu triballu mi at essidu ◊ sa faina essit male si no bi at forramenta addata ◊ is contus essint giustus ◊ est essida sa boghe chi Fulanu est cojendhe ◊ segundhu sa ua bi essit prus binu ◊ de custu cantu de robba bi essit una fardita ◊ sa padedha de su minestrone est essida prena ◊ custu est pisedhu chi essit mannu de carena ◊ de peràulas ndh'essit sempre àteras 4. a su mànigu li essit su sale, su píbere, s'aghedu ◊ a su binu l'at essidu unu tastu malu ◊ mi fut essia sa conca a fruschedhas 5. est giai essiu su gureu ca ndi apu biu bendendi ◊ in atunzu essit su mandarinu, s'arantzu ◊ cun sos médios de como, sa cosa essit in donzi tempus: in sas butegas agatas de totu 6. frades caros, bos auguro de ch'essire chena pena! ◊ che as a essire cras, de custas chistiones!…◊ dae custa faina no ch'essimus a presse, ca est meda 7. custos duos fint semper paris, ma de candho ant tentu diferéssia sunt essidos in malas 8. m'abbàida, tenia de fàghere unu cumandhu ma mi ch'est essidu dae conca! 9. arguai a tie chi ti ndh'essat cun neune, mih, de custu chi as bidu! ◊ bae ca de su chi mi as nadu no mi ndhe at essidu cun neune! ◊ cussu no ndhe muntenet de segretu: si cumbinat, che li essit che nudha! ◊◊ cudhu ti at fatu dies e dies de triballu e tue ti ndh'essis cun carchi fiascu de binu?! ◊ a fàghere isposonzu no bi cheret duos sodhos, no: bi cheret ispesa manna! Etimo ltn. exire Traduzioni Francese sortir Inglese to go out Spagnolo salir, brotar, asomar, propagarse, volverse Italiano uscire, sgorgare, spòrgere, propagarsi, diventare Tedesco hinausgehen, herauskommen, hervorquellen, austreten, hinausstrecken, sich verbreiten, werden.

fogliàre , vrb: vogliare Definizione furriare is crebedhos, su si ammachiare Sinonimi e contrari ammachiae, dilliriai, fatzellare, foglietare Etimo ctl. follejar Traduzioni Francese devenir fou Inglese to go mad Spagnolo enloquecer, volverse loco Italiano impazzire, pèrdere il sénno Tedesco verrückt werden.

ghindhàre , vrb: chindhare* Definizione mòvere sa cosa a morigadura, su si mòvere coment'e unu ixorbedrama po castiare o coment’e castiandho a un'àtera parte; ammachiare Sinonimi e contrari bortare, chindhalare, furriai, girai Frasi ponet su cugumedhu, lu fiagat, lu mustrat, lu ghindhat a donz'ala ◊ no si giraiat si no fit su bentu a lu fàghere ghindhare ◊ Toedhu si est ghindhadu a Bobbore a dimandhare ◊ isse est ghindhadu a insegus, ma sa vida sighit a innantis ◊ si ghindhat a isperiare e bidet duas pubas 2. su chi at tentu l'at ghindhadu sa vida che dai sa die a su note ◊ cussa de cantu est bella faghet ghindhare su chervedhu a la mirare Traduzioni Francese tourner Inglese to turn Spagnolo volverse, volverse loco Italiano voltare Tedesco wenden, umwenden.

illabentàre , vrb prnl Sinonimi e contrari allabentare* Traduzioni Francese devenir distrait Inglese to become absent-minded Spagnolo volverse, hacerse, convertirse Italiano diventare sbadato Tedesco zerstreut werden.

imbirbantài , vrb Definizione fàere o essire birbante Traduzioni Francese devenir polisson Inglese to become rascal Spagnolo volverse bribón Italiano infurfantire Tedesco ein Schurke werden.

imburdíri , vrb Definizione fàere burdu, areste, malu (ammesturau cun malesa, brutura o àteru deasi) Sinonimi e contrari abriare, aferare, agrestare, arruarzare, eremire / abburdare, chilzeniare, disgeniare, imburdai Frasi funt arrennéscius a imburdiri sa cuscéntzia de sa genti ◊ ant imburdiu sa língua nosta! Etimo srd. Traduzioni Francese abâtardir Inglese to bastardize Spagnolo volverse silvestre Italiano inselvatichire, imbastardire Tedesco verzildern lassen, entarten.

imprupíre, imprupíri , vrb: impulpiri, impurpie, impurpire Definizione pònnere prupas, crèschere in prupas, nau de animales, gente e fintzes frutos Sinonimi e contrari ammaciociae, imprupai, impurpatzire | ctr. ispurpire Frasi sa morisca est totu ossu: no bi at impurpidu ca no li at próidu ◊ s'olia comente proet in atunzu s'impurpit ◊ sos pibionedhos de s'àghina sunt imprupinne Etimo srd. Traduzioni Francese engraisser Inglese to fill out Spagnolo engordar, volverse pulposo Italiano impolpare Tedesco dick werden.

incalèschere , vrb Definizione nau de unu male, impeorare, tirare a tempus longu chentza sanare Sinonimi e contrari incruai, incrudèschere Etimo ltn. incalescere Traduzioni Francese aggraver, devenir chronique Inglese to aggravate Spagnolo volverse crónica una enfermedad Italiano rincrudire, diventar crònico Tedesco sich verschärfen.

ingrajài , vrb Definizione essire grae, pesosu, pèrdere s'abbilesa de si mòvere po immarritzone, maladia, becesa (e fintzes improssimare) Sinonimi e contrari ingraie, ingraonzare / ingrabidare Frasi certas curas ingrajant su mali ◊ sa malaria est ingrajendi 2. passaus pagus mesis de su primu fillu est torra ingrajara Etimo srd. Traduzioni Francese s'alourdir Inglese to become heavy Spagnolo volverse pesado, torpe Italiano diventare pesante Tedesco schwerer werden.

«« Cerca di nuovo