coronèta , nf: coronita,
curunita Definizione
genia de petonadura de is féminas
Sinonimi e contrari
cacariolu,
cocoiledhu,
concajoni,
cucajone,
cucale,
cuchedha,
cucurinu,
picioce
Frasi
bestiat sempri de niedhu, a mantellita o a guefa, a velu sempri calau ma apuntau cun s'agulla a sa coronita
Etimo
ctl.
coroneta
Traduzioni
Francese
chignon
Inglese
chignon
Spagnolo
tipo de peinado
Italiano
tignóne dei capélli della dònna
Tedesco
Haarkranz.
cotogliàna , nf: cotoliana Definizione
fémina àbbile chi a pagamentu andhat a is domos angenas a fàere sa cota de su pane po is àteros
Sinonimi e contrari
cochidora
Frasi
sa cotogliana giuchet sa funnedha totu impodhinata
Terminologia scientifica
prf
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
femme experte dans la cuisson du pain
Inglese
woman skillful in cooking bread
Spagnolo
mujer que sabe cocer el pan
Italiano
dònna espèrta nella cottura del pane
Tedesco
geschickte Bäckerin.
cucuriòla , nf Definizione
fémina conchilébia, pagu séria
Sinonimi e contrari
currijola,
durundella
Frasi
primma li at dadu su coro, a cudhu, e poi si est fata cucuriola!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
femme frivole
Inglese
frivolous woman
Spagnolo
mujer frívola
Italiano
dònna frìvola
Tedesco
eitle Frau.
cúnnu , nm Definizione
sa natura de sa fémina: in cobertantza tenet àteros númenes meda / min. cunnitu
Sinonimi e contrari
atetu 1,
bernardu,
brodho,
budhudhu,
cannaulva,
nicu,
pilicarju,
pillitu,
piricochedhu,
piricocu,
porposeo,
tzunnu
Modi di dire
csn:
cunni calda = culigalda (itl. metromania), disizu forte chi sa fémina tenet de ómine; cunni astrinta = zenia de difetu a sa natura (itl. elitrostenósi); cunnu de mari = itl. attìnia róssa; cunnu rassu = zenia de erba, sòciri, culurassu
Frasi
tirat prus unu pilu de cunnu chi no duos giuos…
Terminologia scientifica
crn, ssl
Etimo
ltn.
cunnus
Traduzioni
Francese
vagin,
vulve
Inglese
vagina
Spagnolo
vagina (coño,
volgare)
Italiano
pudènda della dònna,
vagina,
vulva
Tedesco
Scheide,
Vulva.
dòna , nf: donna Definizione
títulu chi si giaiat a sa mama e a sa pobidha de is Giuighes sardos, apustis a is féminas de is famíglias nóbbiles: s'impreat fintzes coment'e númene de arrespetu po personas mannas, parentes: donna manna (ajaja), donna socra (sogra)/ donna sogra = onnasogra, sa mama de su maridu pro sa muzere, sa mama de sa muzere pro su maridu; dona ’e muru = buchemeli, annaemele, can’e linna; pira ’e d. = calidade de pira
Frasi
Donna Leonora de Arborea at guvernadu sa Sardinna apustis de sa morte de su frade Ugone
2.
cussas tancas fint de Dona Vera ◊ donna Maria est filla de unu grandu conti ◊ donna Pepina cugútzula si cratzat e s'iscrutzat e bandat a Castedhu iscrutza e a capedhu
3.
una pira ’e donna mi ant dadu a manigare…
Etimo
ltn.
domina
Traduzioni
Francese
Donna,
Madame
Inglese
woman,
lady,
mrs
Spagnolo
doña
Italiano
Dònna,
signóra
Tedesco
Donna,
Frau.
fémina , nf, agt: fémmia,
fémmina Definizione
nau mescamente de sa genia umana, s'organísimu chi prus isvilupat s’aparatu adatu po arrecire e ingendrare s'óvulu, fàere crèschere su fedu e afigiare; si narat mescamente in su sensu de persona fémina e fintzes de pobidha; nau pentzandho a ómine cojuau, sa pobidha; títulu de arrespetu chi si giaet prus che àteru a fémina chi no si connoschet o chi no s'ischit chie est; de duas cosas chi s'intrant apare, sa chi portat un'istampighedhu po intrare s'àtera (su mascu)/ erba de féminas = iparra (Capsella bursa pastoris)
Sinonimi e contrari
mulleri,
pobidha
/
femininu
| ctr.
ómine
/
mascru
/
maridu,
pobidhu
Modi di dire
csn:
f. afainada, fata, bagadia, cojada, bella, lègia, fainera; f. istrobbada = chi zughet su mese; f. primarza, primajola = chi at tentu fedu sa prima borta; f. istrumada = chi s'est istrumada, ndhe at pérdiu su fedu; f. andhada e bénnida, f. mala = fémina imbitzada a ómines; dimandhare f. = chèrrere a muzere; anzone, batu, àinu f. = si narat de totu sos númenes chi no tenent númene diferente de su mascru; sere a cadhu a sa moda de sas féminas = cun is cambas a una parti; sa f. est bennia in ou (nadu de zòvana creschindhe)= at comintzadu a li bènnere su mese, comintzat a èssere a tretu de fizolare
Frasi
dh'eis a crei cras su chi fadeus nosu féminas!…◊ sa fémina in malíscia contat nudha: niunu mi lu podet dennegare (Pulina)◊ finas a oe sa fémina est restada che iscrau ◊ cussu picioconi, chi no donat cura, is féminas dhu torrant a s'ossu
2.
che tenzo sa fémina foraidha e cheret chi mi arranze a sa sola, oe
3.
bona fémina, de ue sezis? ◊ fémina, ite cheres? ◊ o cudha fémina, mighi in cue no b'istat neune!
4.
bi at zuncu mascru e zuncu fémina, fiore mascru e fiore fémina ◊ custu est unu lèpuri fémina ◊ custos teniant unu fizu màsciu e una fiza fémina ◊ si piscant is arritzonis fémina ca portant is ous
5.
e torra ancora gastos e ispassos, pranzos rebbotas e lussos e galas, abbusos e burrúscios e fragassos, malos cumpanzos e féminas malas (P.Casu)
Cognomi e Proverbi
prb:
fémina chene busciaca, fémina mesu maca ◊ fémina neada fémina pretziada ◊ iscuru a s'ómine chi narat segretos a fémina ◊ sa malíscia de sa fémina superat totu sas àteras
Etimo
ltn.
femina
Traduzioni
Francese
femme
Inglese
woman
Spagnolo
mujer,
hembra,
femenino
Italiano
dònna,
fémmina,
femminile
Tedesco
Weib,
Frau,
weiblich.
fraghíssa , nf: praghissa Definizione
fémina chi at pérdiu su fedu
Traduzioni
Francese
femme qui a avorté
Inglese
woman who has had a miscarriage
Spagnolo
malparida
Italiano
dònna che ha abortito
Tedesco
Frau,
die einen Abort hatte.