coronèta , nf: coronita,
curunita Definitzione
genia de petonadura de is féminas
Sinònimos e contràrios
cacariolu,
cocoiledhu,
concajoni,
cucajone,
cucale,
cuchedha,
cucurinu,
picioce
Frases
bestiat sempri de niedhu, a mantellita o a guefa, a velu sempri calau ma apuntau cun s'agulla a sa coronita
Ètimu
ctl.
coroneta
Tradutziones
Frantzesu
chignon
Ingresu
chignon
Ispagnolu
tipo de peinado
Italianu
tignóne dei capélli della dònna
Tedescu
Haarkranz.
cotogliàna , nf: cotoliana Definitzione
fémina àbbile chi a pagamentu andhat a is domos angenas a fàere sa cota de su pane po is àteros
Sinònimos e contràrios
cochidora
Frases
sa cotogliana giuchet sa funnedha totu impodhinata
Terminologia iscientìfica
prf
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
femme experte dans la cuisson du pain
Ingresu
woman skillful in cooking bread
Ispagnolu
mujer que sabe cocer el pan
Italianu
dònna espèrta nella cottura del pane
Tedescu
geschickte Bäckerin.
cucuriòla , nf Definitzione
fémina conchilébia, pagu séria
Sinònimos e contràrios
currijola,
durundella
Frases
primma li at dadu su coro, a cudhu, e poi si est fata cucuriola!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
femme frivole
Ingresu
frivolous woman
Ispagnolu
mujer frívola
Italianu
dònna frìvola
Tedescu
eitle Frau.
cúnnu , nm Definitzione
sa natura de sa fémina: in cobertantza tenet àteros númenes meda / min. cunnitu
Sinònimos e contràrios
atetu 1,
bernardu,
brodho,
budhudhu,
cannaulva,
nicu,
pilicarju,
pillitu,
piricochedhu,
piricocu,
porposeo,
tzunnu
Maneras de nàrrere
csn:
cunni calda = culigalda (itl. metromania), disizu forte chi sa fémina tenet de ómine; cunni astrinta = zenia de difetu a sa natura (itl. elitrostenósi); cunnu de mari = itl. attìnia róssa; cunnu rassu = zenia de erba, sòciri, culurassu
Frases
tirat prus unu pilu de cunnu chi no duos giuos…
Terminologia iscientìfica
crn, ssl
Ètimu
ltn.
cunnus
Tradutziones
Frantzesu
vagin,
vulve
Ingresu
vagina
Ispagnolu
vagina (coño,
volgare)
Italianu
pudènda della dònna,
vagina,
vulva
Tedescu
Scheide,
Vulva.
dòna , nf: donna Definitzione
títulu chi si giaiat a sa mama e a sa pobidha de is Giuighes sardos, apustis a is féminas de is famíglias nóbbiles: s'impreat fintzes coment'e númene de arrespetu po personas mannas, parentes: donna manna (ajaja), donna socra (sogra)/ donna sogra = onnasogra, sa mama de su maridu pro sa muzere, sa mama de sa muzere pro su maridu; dona ’e muru = buchemeli, annaemele, can’e linna; pira ’e d. = calidade de pira
Frases
Donna Leonora de Arborea at guvernadu sa Sardinna apustis de sa morte de su frade Ugone
2.
cussas tancas fint de Dona Vera ◊ donna Maria est filla de unu grandu conti ◊ donna Pepina cugútzula si cratzat e s'iscrutzat e bandat a Castedhu iscrutza e a capedhu
3.
una pira ’e donna mi ant dadu a manigare…
Ètimu
ltn.
domina
Tradutziones
Frantzesu
Donna,
Madame
Ingresu
woman,
lady,
mrs
Ispagnolu
doña
Italianu
Dònna,
signóra
Tedescu
Donna,
Frau.
fémina , nf, agt: fémmia,
fémmina Definitzione
nau mescamente de sa genia umana, s'organísimu chi prus isvilupat s’aparatu adatu po arrecire e ingendrare s'óvulu, fàere crèschere su fedu e afigiare; si narat mescamente in su sensu de persona fémina e fintzes de pobidha; nau pentzandho a ómine cojuau, sa pobidha; títulu de arrespetu chi si giaet prus che àteru a fémina chi no si connoschet o chi no s'ischit chie est; de duas cosas chi s'intrant apare, sa chi portat un'istampighedhu po intrare s'àtera (su mascu)/ erba de féminas = iparra (Capsella bursa pastoris)
Sinònimos e contràrios
mulleri,
pobidha
/
femininu
| ctr.
ómine
/
mascru
/
maridu,
pobidhu
Maneras de nàrrere
csn:
f. afainada, fata, bagadia, cojada, bella, lègia, fainera; f. istrobbada = chi zughet su mese; f. primarza, primajola = chi at tentu fedu sa prima borta; f. istrumada = chi s'est istrumada, ndhe at pérdiu su fedu; f. andhada e bénnida, f. mala = fémina imbitzada a ómines; dimandhare f. = chèrrere a muzere; anzone, batu, àinu f. = si narat de totu sos númenes chi no tenent númene diferente de su mascru; sere a cadhu a sa moda de sas féminas = cun is cambas a una parti; sa f. est bennia in ou (nadu de zòvana creschindhe)= at comintzadu a li bènnere su mese, comintzat a èssere a tretu de fizolare
Frases
dh'eis a crei cras su chi fadeus nosu féminas!…◊ sa fémina in malíscia contat nudha: niunu mi lu podet dennegare (Pulina)◊ finas a oe sa fémina est restada che iscrau ◊ cussu picioconi, chi no donat cura, is féminas dhu torrant a s'ossu
2.
che tenzo sa fémina foraidha e cheret chi mi arranze a sa sola, oe
3.
bona fémina, de ue sezis? ◊ fémina, ite cheres? ◊ o cudha fémina, mighi in cue no b'istat neune!
4.
bi at zuncu mascru e zuncu fémina, fiore mascru e fiore fémina ◊ custu est unu lèpuri fémina ◊ custos teniant unu fizu màsciu e una fiza fémina ◊ si piscant is arritzonis fémina ca portant is ous
5.
e torra ancora gastos e ispassos, pranzos rebbotas e lussos e galas, abbusos e burrúscios e fragassos, malos cumpanzos e féminas malas (P.Casu)
Sambenados e Provèrbios
prb:
fémina chene busciaca, fémina mesu maca ◊ fémina neada fémina pretziada ◊ iscuru a s'ómine chi narat segretos a fémina ◊ sa malíscia de sa fémina superat totu sas àteras
Ètimu
ltn.
femina
Tradutziones
Frantzesu
femme
Ingresu
woman
Ispagnolu
mujer,
hembra,
femenino
Italianu
dònna,
fémmina,
femminile
Tedescu
Weib,
Frau,
weiblich.
fraghíssa , nf: praghissa Definitzione
fémina chi at pérdiu su fedu
Tradutziones
Frantzesu
femme qui a avorté
Ingresu
woman who has had a miscarriage
Ispagnolu
malparida
Italianu
dònna che ha abortito
Tedescu
Frau,
die einen Abort hatte.