abbígu , agt, nm: abbrigu,
aprecu,
apricu 1,
aprigu 1,
oprigu Definizione
nau de logu, chi est apartau, tretu o cosa (ala de orroca, muru) chi podet badrare, inue no dhue tocat cosa chi istrobbat (bentu, abba, sole) e po no dha pigare faet a si pònnere e istare méngius; cosa po ammontu e fintzes arremédiu a calecunu male / èssi a s'aprigu de is àterus = dipèndhere in totu de is àteros, in s'abbisóngiu
Sinonimi e contrari
bàrigu,
crancosu,
solianu
/
amparu,
cuguzura,
médiu
Frasi
benidiche chin nois e làssala a s'abbigu de sas monteras sa laghinza girella ◊ dhi fait aprigu una mata ◊ s'apricu sou est unu concale
2.
dàemi calchi abbigu! ◊ isetendhe a sanare ndhe at de aju, su póveru, a s'abbigu de sa suposta! ◊ si de Deu bos mancant sos abbigos, pagu balet sa fortza de su mundhu
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
abri
Inglese
shelter
Spagnolo
amparo,
abrigo
Italiano
ridòsso,
riparo
Tedesco
Schutz.
afiàgnu , nm: afiantzu,
afianzu,
afranzu,
afrassu,
afrianzu,
fianzu Definizione
totu su chi podet serbire (fintzes logu) a badrare calecuna cosa, de pònnere acanta, in pitzu, a costau, a inghíriu: mescamente si narat de su pònnere is bratzos a inchinghidura a una persona chi s'istimat, chi si saludat cun istima forte (e in custu sensu fintzes cunfortu)
Sinonimi e contrari
abbrantzu,
acotu,
amparu,
apógiu,
cucuzura,
imbràssidu
/
acunnortu
Frasi
cussa lughe arribbat s'afianzu in su coro ◊ in su monte bi aiat afranzu, no mancaiat s'ite de manigare (B.R.Carbone)◊ nudu de benes, mi so àpidu sentza afranzu, sentza azudu ◊ mi bisonzat afrianzu e calore ◊ est un'afianzu de pedhe berveghina ◊ istaimus in s'afianzu de sa coghina ◊ su cane li faghiat de afianzu chi fintzas frade sou li pariat (F.Dedola)◊ sos puzones in su nie si sunt trinnighendhe, chena afianzu ◊ in su letu bi cheret afianzu de lana in ierru
2.
chin custas otavas t'imbio s'afrassu meu (T.Tuffu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
protection
Inglese
protection
Spagnolo
protección
Italiano
protezióne,
sostégno
Tedesco
Schutz
alabínna , nf: alapinna,
lapinna Definizione
css. cosa po fàere de aprigu, furriare su bentu; muru de pedra o de sida chi si faet ananti de su barracu po furriare su bentu / fàghere alabinna a unu, a una cosa
Sinonimi e contrari
acóstiu,
paramuru
Frasi
tiu Antiogu cun ojos de braja intrat in s'alabinna a petus chíbberu ◊ su pastore iscampiabat sa conca dae s'alapinna e ghetabat duas boches
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
abri
Inglese
shelter
Spagnolo
amparo,
abrigo
Italiano
riparo
Tedesco
Schutz.
allavrànzu , nm Definizione
logu ue faet a si aprigare, a si apartare po calecunu apretu, médiu po calecuna dificurtade
Sinonimi e contrari
abbigu,
aggrunnu,
aprigadórgiu
Frasi
sa badhe de Pedru Piu fit allavranzu pro bamas e bandhidos ◊ su chi podimos lis amus a dare, a fizos nostros: allavranzu e acunnortu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
abri
Inglese
shelter
Spagnolo
resguardo,
abrigo
Italiano
ridòsso,
riparo
Tedesco
Schutz.
ampàru , nm Definizione
totu su chi si faet po ndhe passare a unu o una cosa de totu su chi dhi podet èssere de dannu
Sinonimi e contrari
afiagnu,
amparia,
apógiu,
azubentu,
defensa,
refrantu
Frasi
tue fist s'amparu de totu sa bidha ◊ ti apo dadu su bratzu pro amparu ◊ de Deus e Maria no ti manchet s'amparu! ◊ e cantos poveritos bi at sentza amparu! ◊ cuss'òrfanu est chena amparu ◊ sa lege lis dat amparu ◊ sias s’amparu de sos parentes!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
protection,
soutien
Inglese
protection,
support
Spagnolo
amparo
Italiano
protezióne,
sostégno,
patrocìnio,
tutèla
Tedesco
Schutz,
Stütze,
Verteidigung.
apógiu , nm: apotzu,
apozu Definizione
logu de aprigu ue faet a si pònnere po no pigare abba, bentu o àteru; genia de agiudu o ispinta, giau po praxere, po iscabbúllere ccn. cosa fintzes sentza ndhe tènnere diritu o méritu prus de un'àteru
Sinonimi e contrari
acóncolu,
acotu,
afiagnu,
amparu,
apoju,
arrimaderu
/
agiudu
Frasi
si faghet tempus malu no mi ndhe incuro, za tenzo apozu ◊ in custu logu chena un'apozu che cheret una domita ◊ un'àrbure o una perca sunt un'apozu in tempus malu ◊ aíamus presse de chircare un’apotzu dae s’abba chi nos proiat
2.
podet bínchere su postu si tenet apozos ◊ a si dipromare bi l'at fata a fortza de apozos ◊ chin sa política de su corrumpimentu in totu bi cheret apozu ◊ in cussa bidha bi teniat apògios fintzas pro furare
Etimo
itl.
appoggio
Traduzioni
Francese
abri
Inglese
protection
Spagnolo
amparo
Italiano
riparo,
protezióne
Tedesco
Schutz.
cuérru , nm Definizione
su cuerrare, su si cuerrare o pònnere ammontu, logu apartau o de aprigu, cosa chi cuerrat o po cuerrare
Sinonimi e contrari
cuberru*,
cuguzu
/
apozu
Frasi
chin copertas de lana pro cuerru mi ndhe tia importare de s'ierru! ◊ no pensat chi s'ijerru torrat e det àere bisonzu de cuerru pro si ammantare ◊ sa domo chi teniat po cuerru faiat piedade
2.
sas puntas de Ollolai sunt su cuerru de sos murones ◊ sos puzonedhos in mesu de su nie chircant in debbadas unu cuerru ◊ cust'àrbure manna in tempus de fritu est unu cuerru ◊ teniant in cuerru pira, nughe e nintzola ◊ bisos de lughe costoidos in cuerros profundhos de su coro
Traduzioni
Francese
abri
Inglese
shelter
Spagnolo
amparo,
reparo,
cobijo?
Italiano
riparo
Tedesco
Schutz.
imbàru , nm: immaru Definizione
logu inue si firmare a pausare, po si aprigare, istare, e fintzes impedimentu, cosa chi faet firmare; logu o cosa inue s’imbarare, si pònnere o acostire e agguantare; su imbarare, ora, iscuta, tempus chi s’istat firmos coment’e ibertandho
Sinonimi e contrari
arrambu,
imbaradorju
/
arressa,
firmada,
stentu
/
atostonu
Frasi
no azis perunu imbaru a sa bostra bramosia: sas benénnidas siedas, rúndhines, a domo mia! (P.Mossa)◊ restas sola chentza imbaros in su mundhu corazosa ◊ sempre isto pessighindhe cussu paru pro chi nisciunu mi faghet imbaru (A.M.Iscanu)
2.
torraiat a sa capella, fichiat sos cuidos in s'imbaru de s'imbenujadolzu e s'imbenujaiat
3.
sentza perunu imbaru Pilatu lis intregat a Gesús pro lu crutzificare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
appui,
abri
Inglese
support,
refuge
Spagnolo
posada,
lugar donde descansar,
pausa
Italiano
appòggio,
rifùgio
Tedesco
Schutz.