atracàre , vrb: atragare,
atregare Definizione
su si cuare, firmare, camminare firmandhosi dónnia tanti giaendho atentzione po no si fàere a bíere, iscocandho
Sinonimi e contrari
abbuare,
aclisare,
acuae,
ammacionai,
ammagare,
apatai,
atrapare,
atupare,
cuerrai,
frànghere,
intuzare,
istichire,
istumponai,
tudai
Frasi
sa robba si est atregada ◊ su lèpere est a s'atrega atrega ◊ su batu ch'est essidu atrega atrega ◊ sa gatu li est andhada a s'atrega atrega, a su sórighe, e candho che fit acurtzu che li est brincada a subra ◊ atracatu in su canale, mai ti cheres mustrare (G.Farris)◊ si est atracatu in d-una tupa isetandhe s'inimicu ◊ inoghe colat lestru, mancu si atregat
Traduzioni
Francese
marcher avec circonspection en s'arrêtant
Inglese
to walk cautiously
Spagnolo
esconderse,
andar con circunspección
Italiano
nascóndersi,
camminare con circospezióne,
soffermàndosi
Tedesco
sich verstecken,
mit Vorsicht gehen.
atrempinàre , vrb Definizione
fàere su trémpinu, su tostorrudu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
piquer
Inglese
to offend
Spagnolo
picarse,
empeñarse
Italiano
impermalosire
Tedesco
sich kränken.
atrevíre, atrevíri , vrb: atrivire,
atriviri Definizione
tènnere su coràgiu, pigare s’alidantza de fàere ccn. cosa difícile, cun arriscu; betare is manos apitzu po iscúdere, fàere gherra a unu
Sinonimi e contrari
acèrriri,
afrontí,
aprontai 1,
arriscai,
infíere,
isprontiri,
tramesare
| ctr.
timire
Frasi
a custa averténtzia mi atrivu ca gei iscís chi tengu sustàntzia ◊ no ti atrivas a tocare cussa criadura ca mi ponzo in mesu deo! ◊ su margiani si est atreviu candu in is brebeis mancaiant su meri e is canis! ◊ po s’arrespetu chi teniat a su meri, Barore no si fut atriviu a dhi nai ca no
2.
unu pópulu s'at a atriviri a un'àteru pópulu, unu regnu contras de un'àteru ◊ si fuant atrivius contras de issu, dh'iant bogau a foras ◊ ant a benni in mesu de bosatrus e s'ant a atriviri coment'e canis
Etimo
ctl.
atrevir-se
Traduzioni
Francese
oser
Inglese
to dare
Spagnolo
atreverse
Italiano
osare,
azzardarsi
Tedesco
wagen,
sich erkühnen.
atrimpanàre , vrb Definizione
fàere is timpanzos mannos, prenos, in su sensu de papare e tzatzare meda
Sinonimi e contrari
abbentruscare,
abbidhiai,
abbiscarzare,
abbudagare,
abbudhescare,
abbuzare,
atatamacare,
imbrentai,
sgagliubbai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se rassasier
Inglese
to shiff oneself
Spagnolo
hartar
Italiano
satollarsi
Tedesco
sich sättigen.
atropàre , vrb: atrupai,
atrupare Definizione
fàere a tropa, a chedhas, andhare in medas
Sinonimi e contrari
acedhae,
afollare,
apobulare,
arretolare,
assaurrare,
atrumare,
atutinare,
pinnicai
| ctr.
ispàlghere,
ispartzinai,
stallai
Frasi
sa zente si est atrupada in s'istrada, in pratza ◊ sos pitzinnos si sont atropatos apare ◊ si est atropau a unu grustu de sordaos ◊ su mere los at atropados pro los faedhare
Etimo
spn.
atropar
Traduzioni
Francese
se grouper,
se rassembler
Inglese
to group
Spagnolo
agrupar
Italiano
raggrupparsi
Tedesco
sich versammeln.
atrumàre , vrb: atrummare Definizione
fàere a truma, a chedha, istare o pònnere in medas impare, acanta
Sinonimi e contrari
abbudronare,
acedhae,
afiotae,
afollare,
apubulare,
arretolare,
assaurrare,
atropare,
atutinare
Frasi
fint totu atrumados a noe e a deghe ◊ sos tazos si sunt atrumados in s'abbadolzu ◊ fia giómpidu a una badhe terrorosa tota atrumada de feras ◊ si bi at atrumadu unu bene de zente ◊ intendhindhe cussu fragassu, sa zente si est atrumada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se presser
Inglese
to crowd (together)
Spagnolo
atiborrarse
Italiano
affollarsi
Tedesco
sich drängen.
aturedhàre 1 , vrb Definizione
istare o pònnere coment’e allorigaos, a unu túturu
Sinonimi e contrari
acoconare,
acucai,
acuculiare,
acugutzare,
aculigionai,
ammacionai,
pinnichedhare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se pelotonner
Inglese
to crouch
Spagnolo
encoger
Italiano
rannicchiarsi
Tedesco
sich zusammenkauern.
atzuntzudhàre , vrb: atzutzudhare Definizione
betare o pònnere is manos apitzu s'unu a s'àteru, brigandho e atripandhosi
Sinonimi e contrari
acanciofai,
aciufai 1,
crazugai,
incabigliare,
tipiliare,
tipilire,
trifiare
Frasi
si sont atzuntzudhaos e intas sàmbene s'ant bocau!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
en venir aux mains
Inglese
to quarrel
Spagnolo
pelear
Italiano
azzuffarsi
Tedesco
sich raufen.
atzurríre , vrb Definizione
lòmpere, giare o pònnere is manos apitzu a ccn.; pigare a atzúrridos
Sinonimi e contrari
afarcai,
botzicare,
intriglire,
tzurricare
/
afrontai,
agiostrare,
atzuridare,
cadojare,
iscamurriare,
rumbicare
Frasi
est unu cane chi si atzurrit deretu a su furisteri ◊ Pepedhu perdeit su sentidu, atzurreit su mastru de linna e ambos si mazeint che sa fae (G.Addis)
Traduzioni
Francese
se jeter,
se lancer
Inglese
to throw oneself
Spagnolo
lanzarse
Italiano
avventarsi
Tedesco
sich stürzen.
aufàre , vrb Definizione
istare a ufas!, nau de chie dhi giaet ifadu dónnia cosa
Sinonimi e contrari
abbrodhiare,
abbrufulai,
abbudhai,
acasidhare,
aconchedhare,
acubare,
amprudhiare,
annicare,
annozare,
atrafudhai,
pirmare,
strugnai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bouder,
se fâcher
Inglese
to sulk,
to be vexed
Spagnolo
enfadarse,
torcer el morro
Italiano
imbroncire,
corrucciarsi
Tedesco
schmollen,
sich ärgern.
aúlghere , vrb: aúrghere Definizione
mòvere, pruschetotu nau de gente, in su sensu de si girare o s’incrubare, po comente unu est grassu / pps. aúlghidu
Sinonimi e contrari
indugi,
muciare,
tròdhiri
/
aggafiare
Frasi
no si podet aúrghere, mancu, de cantu est rassu ◊ dae sas concutzas e dae tratalios ti che ingrassas chi mancu ti aulghes! (Piras)
Etimo
ltn.
a(d) + urgere
Traduzioni
Francese
plier,
bouger
Inglese
to bend,
to stir
Spagnolo
inclinarse,
moverse
Italiano
piegarsi,
muòversi
Tedesco
sich bücken.
ausentài, ausentàre , vrb rfl Definizione
su no dhue èssere in su logu, su no dhue andhare (e fartare in su logu)
Sinonimi e contrari
mancai
2.
deo babbu in disgràtzia so nadu, tocat chi m'isconnorte ca so in custu mundhu ausentadu, resto ausente
Etimo
spn.
ausentarse
Traduzioni
Francese
s'absenter
Inglese
to go away
Spagnolo
ausentarse
Italiano
assentarsi
Tedesco
sich entfernen.
avalèssi , vrb rfl Definizione
su si serbire de calecuna cosa o de ccn., nau mescamente in su sensu de ndhe aprofitare
Sinonimi e contrari
avaliri
Etimo
itl.t
Traduzioni
Francese
se servir de,
faire usage de
Inglese
to make use
Spagnolo
valerse,
acogerse
Italiano
avvalérsi
Tedesco
sich bedienen.
avallài , vrb rfl Definizione
pèrdere s'atentzione, istare chentza giare atentzione
Sinonimi e contrari
iberiai,
isagherare
Frasi
su caboni est sempri a sa fritida, ca, si po pagu si avallat, margiani fraitzu ndi dhi furat is pudhas
Traduzioni
Francese
se distraire
Inglese
to divert one's mind
Spagnolo
distraerse
Italiano
distrarsi
Tedesco
sich ablenken.
baghigliài , vrb rfl: baghillai Definizione
ammostare abbilidade, fàere is cosas impresse (ma si narat fintzes in su sensu de pèrdere tempus, istare faendho e chentza fàere, divertindho)
Sinonimi e contrari
manizare
Frasi
est trigadiu e tocat a si baghillai! ◊ mi podia baghillai cun tui, o conca mia, che pilloni mi paríasta de podi bolai! ◊ su prefetu si setzit in su postu de onori e si narat chi si siat baghillau diaderus ◊ agiudamí a mi ndi bogai sa camisa, ca no mi potzu baghillai cun s'artrosi chi tengu!
2.
a cust'ora cussa at fatu, bastit chi no si siat baghillada andendu e benendu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se débrouiller
Inglese
to manage
Spagnolo
ingeniarse
Italiano
destreggiarsi
Tedesco
sich durchwinden.
bagianài , vrb: abbagianai Definizione
giàre bàntidos a sèi etotu
Sinonimi e contrari
abantai,
alabai,
isciorai,
isfartzare,
ladrare
Frasi
ti bagianas che poberitu de gherra arrichiu (L.Cocco)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se vanter
Inglese
to boast
Spagnolo
alabarse,
jactarse,
presumir
Italiano
millantarsi
Tedesco
sich rühmen.
baltzigàre , vrb Definizione
foedhare in cobertantza
Sinonimi e contrari
alaviai,
suspare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'exprimer par métaphore
Inglese
to speak metaphorically
Spagnolo
metaforizar
Italiano
metaforeggiare
Tedesco
sich bildlich ausdrücken.
bandhiàre , vrb: abbandidai,
bandhidare,
bannidare,
bannitare Definizione
essire o fàere su bandhiu, istare faendho su bandhiu, cuau, in logu chi no si potzat bíere
Sinonimi e contrari
ilbandhidare
Frasi
s'amicu fit bandhiandhe chin d-una pedhe a pala ◊ si fit dadu a bandhidare pro no fàghere su militare, ca bi deviat istare dóighi annos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prendre la fuite
Inglese
to go into hiding
Spagnolo
huir
Italiano
darsi alla latitanza
Tedesco
sich verbergen.
bebberecàre , vrb rfl: abbebberecare* Definizione
istare a giogu
Sinonimi e contrari
abbrengulare,
ciogare,
giochitare,
imbalai,
ingiogaciai
Traduzioni
Francese
s'amuser
Inglese
to waste time
Spagnolo
juguetear
Italiano
trastullarsi,
baloccarsi
Tedesco
sich unterhalten.
bergungiàe , vrb: birgonzare,
bregugnare,
bregungiai,
bregunzai,
brigonzare,
brigungiai,
ergunzare,
virgonzare Definizione
tènnere o sentire bregúngia / malu a bregugnare (nadu de ccn.)= chi no tenit o no sentit bregúngia
Sinonimi e contrari
frigonzare,
imbregungiai,
rigonzare
Frasi
Maria, mancari birgonzandhe, li at istrintu sa manu prus forte, a Portolu ◊ bos ponides a assuconare unu malevadadu… birgonzadebbondhe!◊ mi seu bregunzau de àiri iscritu adiasi!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
avoir honte
Inglese
to be ashamed
Spagnolo
avergonzarse
Italiano
avére,
sentire vergógna
Tedesco
sich schämen.