Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

atracàre , vrb: atragare, atregare Definition su si cuare, firmare, camminare firmandhosi dónnia tanti giaendho atentzione po no si fàere a bíere, iscocandho Synonyms e antonyms abbuare, aclisare, acuae, ammacionai, ammagare, apatai, atrapare, atupare, cuerrai, frànghere, intuzare, istichire, istumponai, tudai Sentences sa robba si est atregada ◊ su lèpere est a s'atrega atrega ◊ su batu ch'est essidu atrega atrega ◊ sa gatu li est andhada a s'atrega atrega, a su sórighe, e candho che fit acurtzu che li est brincada a subra ◊ atracatu in su canale, mai ti cheres mustrare (G.Farris)◊ si est atracatu in d-una tupa isetandhe s'inimicu ◊ inoghe colat lestru, mancu si atregat Translations French marcher avec circonspection en s'arrêtant English to walk cautiously Spanish esconderse, andar con circunspección Italian nascóndersi, camminare con circospezióne, soffermàndosi German sich verstecken, mit Vorsicht gehen.

atrempinàre , vrb Definition fàere su trémpinu, su tostorrudu Etymon srd. Translations French piquer English to offend Spanish picarse, empeñarse Italian impermalosire German sich kränken.

atrevíre, atrevíri , vrb: atrivire, atriviri Definition tènnere su coràgiu, pigare s’alidantza de fàere ccn. cosa difícile, cun arriscu; betare is manos apitzu po iscúdere, fàere gherra a unu Synonyms e antonyms acèrriri, afrontí, aprontai 1, arriscai, infíere, isprontiri, tramesare | ctr. timire Sentences a custa averténtzia mi atrivu ca gei iscís chi tengu sustàntzia ◊ no ti atrivas a tocare cussa criadura ca mi ponzo in mesu deo! ◊ su margiani si est atreviu candu in is brebeis mancaiant su meri e is canis! ◊ po s’arrespetu chi teniat a su meri, Barore no si fut atriviu a dhi nai ca no 2. unu pópulu s'at a atriviri a un'àteru pópulu, unu regnu contras de un'àteru ◊ si fuant atrivius contras de issu, dh'iant bogau a foras ◊ ant a benni in mesu de bosatrus e s'ant a atriviri coment'e canis Etymon ctl. atrevir-se Translations French oser English to dare Spanish atreverse Italian osare, azzardarsi German wagen, sich erkühnen.

atrimpanàre , vrb Definition fàere is timpanzos mannos, prenos, in su sensu de papare e tzatzare meda Synonyms e antonyms abbentruscare, abbidhiai, abbiscarzare, abbudagare, abbudhescare, abbuzare, atatamacare, imbrentai, sgagliubbai Etymon srd. Translations French se rassasier English to shiff oneself Spanish hartar Italian satollarsi German sich sättigen.

atropàre , vrb: atrupai, atrupare Definition fàere a tropa, a chedhas, andhare in medas Synonyms e antonyms acedhae, afollare, apobulare, arretolare, assaurrare, atrumare, atutinare, pinnicai | ctr. ispàlghere, ispartzinai, stallai Sentences sa zente si est atrupada in s'istrada, in pratza ◊ sos pitzinnos si sont atropatos apare ◊ si est atropau a unu grustu de sordaos ◊ su mere los at atropados pro los faedhare Etymon spn. atropar Translations French se grouper, se rassembler English to group Spanish agrupar Italian raggrupparsi German sich versammeln.

atrumàre , vrb: atrummare Definition fàere a truma, a chedha, istare o pònnere in medas impare, acanta Synonyms e antonyms abbudronare, acedhae, afiotae, afollare, apubulare, arretolare, assaurrare, atropare, atutinare Sentences fint totu atrumados a noe e a deghe ◊ sos tazos si sunt atrumados in s'abbadolzu ◊ fia giómpidu a una badhe terrorosa tota atrumada de feras ◊ si bi at atrumadu unu bene de zente ◊ intendhindhe cussu fragassu, sa zente si est atrumada Etymon srd. Translations French se presser English to crowd (together) Spanish atiborrarse Italian affollarsi German sich drängen.

aturedhàre 1 , vrb Definition istare o pònnere coment’e allorigaos, a unu túturu Synonyms e antonyms acoconare, acucai, acuculiare, acugutzare, aculigionai, ammacionai, pinnichedhare Etymon srd. Translations French se pelotonner English to crouch Spanish encoger Italian rannicchiarsi German sich zusammenkauern.

atzuntzudhàre , vrb: atzutzudhare Definition betare o pònnere is manos apitzu s'unu a s'àteru, brigandho e atripandhosi Synonyms e antonyms acanciofai, aciufai 1, crazugai, incabigliare, tipiliare, tipilire, trifiare Sentences si sont atzuntzudhaos e intas sàmbene s'ant bocau! Etymon srd. Translations French en venir aux mains English to quarrel Spanish pelear Italian azzuffarsi German sich raufen.

atzurríre , vrb Definition lòmpere, giare o pònnere is manos apitzu a ccn.; pigare a atzúrridos Synonyms e antonyms afarcai, botzicare, intriglire, tzurricare / afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare Sentences est unu cane chi si atzurrit deretu a su furisteri ◊ Pepedhu perdeit su sentidu, atzurreit su mastru de linna e ambos si mazeint che sa fae (G.Addis) Translations French se jeter, se lancer English to throw oneself Spanish lanzarse Italian avventarsi German sich stürzen.

aufàre , vrb Definition istare a ufas!, nau de chie dhi giaet ifadu dónnia cosa Synonyms e antonyms abbrodhiare, abbrufulai, abbudhai, acasidhare, aconchedhare, acubare, amprudhiare, annicare, annozare, atrafudhai, pirmare, strugnai Etymon srd. Translations French bouder, se fâcher English to sulk, to be vexed Spanish enfadarse, torcer el morro Italian imbroncire, corrucciarsi German schmollen, sich ärgern.

aúlghere , vrb: aúrghere Definition mòvere, pruschetotu nau de gente, in su sensu de si girare o s’incrubare, po comente unu est grassu / pps. aúlghidu Synonyms e antonyms indugi, muciare, tròdhiri / aggafiare Sentences no si podet aúrghere, mancu, de cantu est rassu ◊ dae sas concutzas e dae tratalios ti che ingrassas chi mancu ti aulghes! (Piras) Etymon ltn. a(d) + urgere Translations French plier, bouger English to bend, to stir Spanish inclinarse, moverse Italian piegarsi, muòversi German sich bücken.

ausentài, ausentàre , vrb rfl Definition su no dhue èssere in su logu, su no dhue andhare (e fartare in su logu) Synonyms e antonyms mancai 2. deo babbu in disgràtzia so nadu, tocat chi m'isconnorte ca so in custu mundhu ausentadu, resto ausente Etymon spn. ausentarse Translations French s'absenter English to go away Spanish ausentarse Italian assentarsi German sich entfernen.

avalèssi , vrb rfl Definition su si serbire de calecuna cosa o de ccn., nau mescamente in su sensu de ndhe aprofitare Synonyms e antonyms avaliri Etymon itl.t Translations French se servir de, faire usage de English to make use Spanish valerse, acogerse Italian avvalérsi German sich bedienen.

avallài , vrb rfl Definition pèrdere s'atentzione, istare chentza giare atentzione Synonyms e antonyms iberiai, isagherare Sentences su caboni est sempri a sa fritida, ca, si po pagu si avallat, margiani fraitzu ndi dhi furat is pudhas Translations French se distraire English to divert one's mind Spanish distraerse Italian distrarsi German sich ablenken.

baghigliài , vrb rfl: baghillai Definition ammostare abbilidade, fàere is cosas impresse (ma si narat fintzes in su sensu de pèrdere tempus, istare faendho e chentza fàere, divertindho) Synonyms e antonyms manizare Sentences est trigadiu e tocat a si baghillai! ◊ mi podia baghillai cun tui, o conca mia, che pilloni mi paríasta de podi bolai! ◊ su prefetu si setzit in su postu de onori e si narat chi si siat baghillau diaderus ◊ agiudamí a mi ndi bogai sa camisa, ca no mi potzu baghillai cun s'artrosi chi tengu! 2. a cust'ora cussa at fatu, bastit chi no si siat baghillada andendu e benendu! Etymon srd. Translations French se débrouiller English to manage Spanish ingeniarse Italian destreggiarsi German sich durchwinden.

bagianài , vrb: abbagianai Definition giàre bàntidos a sèi etotu Synonyms e antonyms abantai, alabai, isciorai, isfartzare, ladrare Sentences ti bagianas che poberitu de gherra arrichiu (L.Cocco) Etymon srd. Translations French se vanter English to boast Spanish alabarse, jactarse, presumir Italian millantarsi German sich rühmen.

baltzigàre , vrb Definition foedhare in cobertantza Synonyms e antonyms alaviai, suspare Etymon srd. Translations French s'exprimer par métaphore English to speak metaphorically Spanish metaforizar Italian metaforeggiare German sich bildlich ausdrücken.

bandhiàre , vrb: abbandidai, bandhidare, bannidare, bannitare Definition essire o fàere su bandhiu, istare faendho su bandhiu, cuau, in logu chi no si potzat bíere Synonyms e antonyms ilbandhidare Sentences s'amicu fit bandhiandhe chin d-una pedhe a pala ◊ si fit dadu a bandhidare pro no fàghere su militare, ca bi deviat istare dóighi annos Etymon srd. Translations French prendre la fuite English to go into hiding Spanish huir Italian darsi alla latitanza German sich verbergen.

bebberecàre , vrb rfl: abbebberecare* Definition istare a giogu Synonyms e antonyms abbrengulare, ciogare, giochitare, imbalai, ingiogaciai Translations French s'amuser English to waste time Spanish juguetear Italian trastullarsi, baloccarsi German sich unterhalten.

bergungiàe , vrb: birgonzare, bregugnare, bregungiai, bregunzai, brigonzare, brigungiai, ergunzare, virgonzare Definition tènnere o sentire bregúngia / malu a bregugnare (nadu de ccn.)= chi no tenit o no sentit bregúngia Synonyms e antonyms frigonzare, imbregungiai, rigonzare Sentences Maria, mancari birgonzandhe, li at istrintu sa manu prus forte, a Portolu ◊ bos ponides a assuconare unu malevadadu… birgonzadebbondhe!◊ mi seu bregunzau de àiri iscritu adiasi! Etymon srd. Translations French avoir honte English to be ashamed Spanish avergonzarse Italian avére, sentire vergógna German sich schämen.