Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

agúri , nf Definitzione sa timona de s'arau, sa punta chi intrat in s’ajone de su giuale / s'istampa inue in s'a. si intrat sa carícia o crabiga = incariciadroxu Sinònimos e contràrios amburja, bure* Frases chini iscít si eus a torrai lea abbrancaus a is aguris, conca a terra? Tradutziones Frantzesu age Ingresu beam (plough) Ispagnolu cama Italianu bure Tedescu Pflugsterz.

ambúrja , nf Definitzione sa timona de s'arau, sa chi intrat in s’ajone de su giuale Sinònimos e contràrios aguri, bure / timona Tradutziones Frantzesu age Ingresu beam (plough) Ispagnolu cama Italianu bure Tedescu Pflugsterz.

anciànu , agt, nm: (an-ci-a-nu) ansianu, antzianu Definitzione chi o chie est intrau in tempus, chi che tenet annos meda Sinònimos e contràrios béciu, mannu | ctr. giòvanu, pisedhu 2. is ansianus bolint agiudu! ◊ un'ansianu comente faeis a nci dhu trangulai a logu gasi atesu? Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu âgé Ingresu old (man) Ispagnolu anciano, viejo Italianu anziano Tedescu betagt, Alte.

anníciu , agt, nm: annicru, annígiu, annígliu, anniglu, annigru, annigu, annirgu, anniu, annixu Definitzione porchedhu, vitellu, cuadhu, angione o àteru pegus de calecunu annu, passau s’annu Sinònimos e contràrios annigrotu, annorinedhu, tentógliu Frases s'anníciu est in sa giota, su crapitu est a brincos, in sa pinneta apedhat su catzedhu 2. sunt pulpuzos de peta de porcu anniju pesadu a mannalitinu Terminologia iscientìfica anall Ètimu ltn. annic(u)lus Tradutziones Frantzesu animal de la ferme agé de deux ans Ingresu one years old cattle Ispagnolu añojo Italianu annìcolo Tedescu einjähriges Tier.

edàde, edàdi , nf: erari Definitzione su tempus de sa vida de unu, is annos chi tenet Sinònimos e contràrios tempus Frases totu su chi amus fatu in pitzinnia, como chi intrados semus in edade, nos paret oro de prima calidade! ◊ s'edade mia avantzada est aggravada de unu male puru ◊ candu femmu dèu a s'edadi tua prus de su coràgiu fut sa timoria! (Urru)◊ candho eo fia de s'edade tua no ischia cantare che a tie (Cubeddu) Ètimu ltn. aetate(m) Tradutziones Frantzesu âge Ingresu age Ispagnolu edad Italianu età Tedescu Alter, Lebensalter.

fedàle, fedàli , agt, nm: avedali, etale, fetale Definitzione chi o chie tenet su matessi tempus, de annos, est de su matessi fedu Sinònimos e contràrios avedu / cdh. fidali Frases custos duos sunt fedales ca sunt nàschidos su matessi annu ◊ iat bitu is fedalis pigandu a su cúcuru de sa Serra ◊ cussus funt fedalis suus, mascus e féminas ◊ isse at ammoradu chin d-una fedale Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu du même âge Ingresu contemporary, same age Ispagnolu coetáneo Italianu coetàneo Tedescu gleichaltrig, Altersgenosse.

magiòre, magiòri , agt, nm: majore, majori, mazore, mezore Definitzione chi est prus mannu, fintzes de prus importu po calecuna cosa; persona manna, prus antziana, genia de autoridade Sinònimos e contràrios | ctr. minore Maneras de nàrrere csn: carrela mazore = arruga maista, s'arruga prus manna de sa bidha, pruscatotu un'arruga de aintru, de mesu; majore de pardu = bàrdia de su cumonale Frases in crésia dh'at fatu acostai a s'artari magiori ◊ a sas úndhighi bi est sa missa mazore ◊ is isposos si addorant ananti de s'artare magiore e cumènciat sa missa 2. a sos mazores usa su rispetu e cun sos cumpanzos tuos no ti brighes! Sambenados e Provèrbios smb: Maiore, Majore, Mayore / prb: chie dae prudhedu at a èssere trabbucadore mancu a cadhu mazore lassat de trabbucare Ètimu ltn. maiore(m) Tradutziones Frantzesu plus grand, plus âgé, aîné, majeur Ingresu major, senior, the eldest, greater Ispagnolu mayor Italianu maggióre Tedescu Adj.: größer (Komp.), größte (Sup.), älter (Komp.), älteste (Sup.), bedeutendste (Sup.)

sèneche , nm, agt: sèneghe Definitzione chie o chi est mannu de tempus (si narat de gente, ma fintzes de animale); chi est persona de giudu, giuditziosa, atinada Sinònimos e contràrios ancianu, béciu / acabadu, benatinau, sàbiu Frases fit unu sèneche canudu chin sa berrita semper in codhu in istiu e in iberru Sambenados e Provèrbios smb: Seneghe Ètimu ltn. senex, senece Tradutziones Frantzesu âgé Ingresu aged Ispagnolu entrado en años Italianu attempato Tedescu bejahrt.

timòna, timòne , nf, nm: timoni Definitzione in is araos, genia de istanga o canna de linna, longa e forte, chi andhat de sa dentale (o isteva) fintzes a su giuale inue intrat e arreschet (in s'ajone) po pòdere tirare s'arau; (sèmpere nm.), in is naves a parte de pupa, petzu de linna ladu postu a manera de dhu pòdere mòvere po ghiare su bastimentu: sa giae de su t., inue si aferrat su t. po dhu mòvere / inciariciadroxu = s'istampu inue in sa timona s'intrat sa carícia o crabiga po arrèschere in s'ajone Sinònimos e contràrios aguri, amburja, bure 2. at deretau su timone de sa nave a sa Sardigna Ètimu ltn. *timone(m) Tradutziones Frantzesu age, gouvernail Ingresu rudder Ispagnolu timón Italianu timóne Tedescu Pflugbaum, Ruder.