Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

càliche , nm: càlige, càlighe, càligi, càlixi Definitzione genia de istrégiu, unu pagu e po su prus a forma de imbudu cun d-unu pei in sa parte istrinta a ue si leat, prus largu in artu in is oros, bonu, bellu, ue si ponet cosa a bufare, mannitu su de sa Missa, minoredhu (de imbidru) po licores o àteru deasi cun àrculu meda / min. calichitu; càlixi cun su crobecu = itl. pìsside Sinònimos e contràrios tatzita / cdh. càliciu Maneras de nàrrere csn: càlixi cambulàrgiu = a pei longu; dilicau che su càlixi = díligu meda, suzetu a si segare; càlighe de muru = sàligh'e muru, una zenia de erba chi faghet in sas imbagas de sos muros; càlixi de pischera = zenia de arretza, tretu istrintu inue su pische intrat chentza che pòdere torrare a essire; su càlighe de su murru de su porcu = piadra, piritu, trumbita, su tretu de su bruncu própiu ananti Frases su càlighe est su primu vasu sacru usadu in sa Missa ◊ prima bufaiant a butios, a bumbullidas, a tatzighedhas, poi a càlighes mannos ◊ ajó chi bos cómbido unu càlighe de rosóliu! Terminologia iscientìfica stz Ètimu ltn. calice(m) Tradutziones Frantzesu verre à pied, coupe Ingresu goblet Ispagnolu cáliz Italianu càlice, bicchierino Tedescu Kelch.

chíltzina , nf Definitzione su che ndhe segare un'orrugu, de calecuna cosa, incurtzadura Sinònimos e contràrios irmíngua, mímina, sméngua Frases no mi fetas sa chíltzina: ischia chi fint batoschentos e como mi naras chi sunt treghentos! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu déchet, diminution, coupe Ingresu decrease Ispagnolu corte Italianu diminuzióne, tàglio Tedescu Verkürzung, Schnitt.

cuadretàrju , nm Definitzione operaju chi segat su ortigu a cuadros a dh'aprontare po fàere is tapos Terminologia iscientìfica prf Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ouvrier qui coupe le liège en carrés pour en faire des bouchons Ingresu divider into squares Ispagnolu obrero que corta el corcho en cuadros para tapones Italianu quadrettatóre Tedescu wer kariert.

frutèra , nf Definitzione istrégiu, genia de safata a bogare su frutuàriu de pònnere in sa mesa Tradutziones Frantzesu coupe à fruits Ingresu fruit-dish Ispagnolu frutero Italianu fruttièra Tedescu Obstschale.

irmesàu , pps, agt Definitzione de irmesare; chi est o chi dh'ant torrau a sa metade Sinònimos e contràrios ammesau, ilmesisciadu Tradutziones Frantzesu divisé en deux, coupé en deux, réduit de moitié Ingresu halved Ispagnolu demediado Italianu dimezzato Tedescu in zwei Hälften geteilt.

isabbisàbbi , avb Definitzione (èssere i.) dhu narant candho sa cosa est totu abba, portat abba meda, nau de cosas de papare o de bufare o àteru Sinònimos e contràrios abbisabbis, iscurréntile, suciosu / soltu | ctr. cagiau Frases custu late est isabbisabbi ◊ mi l'as fatu isabbisabbi custu mànigu, a mi samunare sas istentinas!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aqueux, coupé d'eau Ingresu soggy, diluted Ispagnolu acuoso, aguado Italianu acquóso, annacquato, lìquido Tedescu wasserhaltig, verwässert, flüssig.

ischígliu , nm Definitzione segada de traessu, a istúturu, parangada a una parte, fintzes línia fata de traessu ma sèmpere a un'imboe, prus bàscia a una parte (a cabu i.) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coupe de travers Ingresu oblique cut (awry) Ispagnolu corte oblicuo Italianu tàglio sghémbo, oblìquo Tedescu Schrägschnitt.

mutzinàu , pps, agt Definitzione de mutzinare Sinònimos e contràrios chiltzinadu, incultziadu Tradutziones Frantzesu coupé Ingresu cut off Ispagnolu cortado Italianu mozzato Tedescu abgeschnitten.

mútzu , agt, nm Definitzione chi che ndhe dhi ant segau un'orrugu, sa punta; chi est curtzu; genia de trunchedhu, mutzigone, fundhu de mata o de àteru comente abbarrat candho che ant segau s'arrestu (es. m. de càule, comente abbarrat in su surcu apustis bodhia sa conca), cosa incurtzada Sinònimos e contràrios istuturradu, mutzadu, mutzurru 1 / cruciu / arrogu, fundhale, múciu, runcu Maneras de nàrrere csn: manimutzu = chi li mancat sa manu; segare una cosa a mutzu = serente, a paris, chentza bi ndhe lassare nudha Frases sa manu mutza e sica aeret giutu, prima de pònnere fogu! ◊ giughet sas alas mutzas e no podet bolare 2. sos caltzones li fint mutzitos 3. sos chercos seculares isparidos sunt e si notat calchi mutzu apena ◊ su mutzu de sa vide ◊ dae su mutzu de s'àrbore, a su calore de su focu at cumintzau a issire unu cordu che ribedhu 4. a sos minores a Pasca lis dant su cocone de ísula e carchi mutzu de casizolu Sambenados e Provèrbios smb: Mutzu, Muzzu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu coupé Ingresu cut (off) Ispagnolu cortado Italianu reciso, mózzo, mùtilo Tedescu abgeschnitten, Verstümmelte.

secàda , nf: segada Definitzione su segare; sa fresadura chi abbarrat de su segare, su tretu de longu totu comente est segau Sinònimos e contràrios arrogadura, iscalabrada, secadura, tazada Maneras de nàrrere csn: andai a segadas = a trevessu, perilloi perillai, a trovèlgias; bènniri in segada = in colada, resurtare inue si colat Frases debberone segada chi li as fatu a fórtighe, a sa berbeghe, tundhindhe! 2. apu pigau custa cosa ca mi beniat in segada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coupe, fente, rupture, cassure Ingresu cut, split Ispagnolu corte Italianu tàglio, lesióne, spacco, rottura Tedescu Schnitt, Riß, Bruch.

secadúra , nf: segadura, segarura Definitzione su segare; su tretu segau Sinònimos e contràrios arrogadura, crichinonzu, secada Frases sa segarura chi dhi ant fatu, portat is pius a pingiaredha! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coupe Ingresu cut Ispagnolu corte Italianu tàglio Tedescu Schnitt.

secàu , pps, agt, nm: segadu Definitzione de secare; chi est a cantos, a orrugos; cosa segada; fintzes terrenu a pàsculu; iscavu a bisura de canale, po fundhamentu Sinònimos e contràrios arrogau / cunsolza, segada 1 | ctr. intregu Maneras de nàrrere csn: macu segadu de crèschere = chi no at callau a ciorbedhu; ne polto sa cara segada = portu sa faci in terra de sa bregúngia 3. tenzo su segadu de campu a bidatone e apo bisonzu de àtera pastura ◊ ant fatu su secau pro ghetare sos fundhales de sa domo ◊ ant acontzau su camminu e apertu unu secau! (G.F.Sedda) Tradutziones Frantzesu coupé, cassé, rompu, brisé Ingresu cut (off), amputated Ispagnolu cortado, roto Italianu tagliato, reciso, rótto, spezzato, infranto Tedescu geschnitten, abgeschnitten, gebrochen, zerbrochen.

truncàdu , pps, agt: truncau Definitzione de truncare; chi est fatu a orrugos Sinònimos e contràrios arrogau, istuturadu, secau | ctr. intregu Tradutziones Frantzesu coupé Ingresu cut off Ispagnolu cortado Italianu troncato Tedescu abgeschlagen, abgeschnitten.

«« Torra a chircare