Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cerbinédhu , nm Definitzione su fedu piticu de su crebu Sinònimos e contràrios cerbixedhu Terminologia iscientìfica anar Tradutziones Frantzesu petit cerf Ingresu little deer Ispagnolu cervato Italianu cervétto Tedescu junger Hirsch.

cerbixédhu , nm: cherbichedhu Definitzione su fedu piticu de su crebu Sinònimos e contràrios cerbinedhu Terminologia iscientìfica anar Tradutziones Frantzesu petit cerf Ingresu little buck Ispagnolu cervato Italianu cervétto Tedescu junger Hirsch.

chitónzu , avb: chitzognu Definitzione chi est unu pagu chitzo, foedhandho de oràrios Sinònimos e contràrios chitzixedhu | ctr. tardighinu Frases cheret chi pesemus chitonzu a fàghere cussa cosa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assez tôt Ingresu a little early Ispagnolu prontito Italianu un po' prèsto Tedescu etwas früh.

corriscàle, corriscàli , nm Definitzione su corredhu a pònnere cosighedha asciuta, sa funghedha, po allúere su fogu Sinònimos e contràrios corriscarju, corruèscara Terminologia iscientìfica stz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit étui de corne Ingresu little horn to light fire Ispagnolu cuerno para encender el fuego Italianu cornétto contenènte ésca Tedescu Hörnchen mit Köder.

cortinèdha , nf Definitzione genia de telu chi si ponet ananti, in is imbidros mescamente de fentanas, po abbrandhare sa lughe de su sole o fintzes po impedire sa vista de parte de fora Ètimu itl. cortina Tradutziones Frantzesu rideau Ingresu little curtain Ispagnolu cortina Italianu tendina Tedescu Gardine.

cotichínu , agt Definitzione unu cotu pagu, male cotu Sinònimos e contràrios crudonzu Tradutziones Frantzesu peu cuit Ingresu cooked a little Ispagnolu poco cocido Italianu cottìccio Tedescu halbgar.

cruàncinu, cruànciu, cruàngiu, cruàntzinu, cruàntzu , agt Definitzione nau de frutuàriu, chi est pagu cotu Sinònimos e contràrios cruatzu, cruàxini, crudonzu, cruinciolu / cdh. crudànciu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu vert (pas mûr) Ingresu a little harsh Ispagnolu un poco verde Italianu acerbétto Tedescu etwas unreif.

crudónzu , agt: cruonzu, cudronzu Definitzione nau de cosa posta a còere o de frutu, chi no est cotu bene Sinònimos e contràrios arbau, cruànciu, cruàxini, cruinciolu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu cru, un peu vert Ingresu a little cooked (unripe) Ispagnolu un poco crudo Italianu crudetto Tedescu etwas roh.

curtzarínu , agt: curtzurinu Definitzione min. de curtzu, chi est unu pagu curtzu Sinònimos e contràrios cultighedhu, cultzitu, cursiciolu | ctr. longhitu Frases s'at postu cartzones curtzarinos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu court Ingresu a little short Ispagnolu cortito Italianu un po' córto Tedescu etwas kurz.

didighédhu, didixédhu , nm: ditichedhu Definitzione su podhighedhu, su prus piticu de sa manu o de su pei Sinònimos e contràrios ditaredhu, linchinu, pichirichedhu, pintirighedhu, podhiedha, podhichedhu, putzichinedhu, sintzirinedhu, tzintziricu / cdh. ditaredhu Frases m'increscit su didixedhu de su pei deretu Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu petit doigt, auriculaire Ingresu little finger Ispagnolu meñique Italianu mìgnolo Tedescu kleiner Finger.

domèdha, domédhu , nf, nm Definitzione min. de domo, domo pitica Sinònimos e contràrios domighedha, dominighedha, domita Frases camino in sas carrelas che istranza chircandhe sa domedha inuve so naschia e fata manna ◊ tandho custu locu fit totu ortos, íscias e unu domedhu in mesu ◊ v'at una corte chin su linnarju e unu domedhu chi depet èssere una bàscia Tradutziones Frantzesu masure Ingresu modest little house Ispagnolu casita Italianu casúpola Tedescu kleines Haus.

fadighèdha , nf Definitzione min. de fada, ma fintzes de fadiga (segundhu comente si narat, bolendho nàrrere chi est meda) Frases candho sas sorres sunt essidas, Chixinera abberit sa méndhula e ndh'essint àteras fadighedhas Tradutziones Frantzesu petite fée Ingresu little fairy Ispagnolu hada pequeña Italianu fatina Tedescu kleine Fee.

foghighédhu , nm: foghixedhu Definitzione fogu piticu, lenu, metzanu Sinònimos e contràrios fogaredhu | ctr. foghidoni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit feu Ingresu little fire Ispagnolu fueguito Italianu focherèllo Tedescu Feuerchen.

fría , nf, nm: friu Definitzione orrughedhu piticu de cosa; un'iscutighedha, apenas de tempus / in sa nada: sete frios!... = pagu puru!... (pagu diaderus!); unu friedhu = un'iscutighedha Sinònimos e contràrios chilivrida / amenzesu, iscàmpiu, iscuta, patrefíliu, ratu 2 / pacu Frases ancu lu facant a frias!◊ si nc'est iscutu in costas de unu monte e fatu s’est in centu milla frias 2. in s'oltu meu solu bido a tie, iscalzurúgiu, cantas calchi friu ◊ custos pipios sunt sanos, allegros e bonos e paret chi a frios mi calment sa ferida ◊ tempus ci arribbas e fuis, firmadí unu friu! ◊ est istatu unu friedhu a sa muta ◊ unu friu, li sont colatos in conca totucantos sos anneos de sa vita ◊ unu friedhu solu totus si fint assuconatos 3. nachi at triballadu: sete frios…, tenet totu chentza fatu! Tradutziones Frantzesu instant Ingresu moment, only a little Ispagnolu instante Italianu istante, pochino Tedescu Augenblick.

gancixédhu , nm Definitzione min. de gànciu Sinònimos e contràrios àghimu, assabedhu, gancitu Tradutziones Frantzesu petit croc Ingresu little harpoon Ispagnolu gancho pequeño Italianu arpioncino Tedescu kleiner Haken, Häkchen.

garrapíu , nm Definitzione aposentedhu piticu meda, un’istampu, e chentza lughe, iscurosu Sinònimos e contràrios apartaditzu, gasile, lóbiu, tanedhu, tzibbotu Frases in sa corte bi aiat unu garrapiedhu pro gamasinu ◊ teniat sa butechedha in d-unu garrapiu iscuru che in buca Terminologia iscientìfica dmo Tradutziones Frantzesu cagibi Ingresu poky little room Ispagnolu cuchitril, tugurio Italianu bugigàttolo, tugùrio Tedescu Loch.

iscartzúdhu , agt, nm Definitzione chi est, o chie o cosa chi est de valore iscassu, de pagu balia, de pagu abbilesa, de pagas capacidades Sinònimos e contràrios cartzulla, iscartzafinu / ttrs. iscatzépuru Tradutziones Frantzesu nullité, petit bonhomme (vilain) Ingresu duffer, little nobody Ispagnolu nulidad, homúnculo Italianu schiappa, omiciàttolo Tedescu Stümper, Knirps.

iscúta , nf Definitzione pagu pagu de tempus, pag'ora / min. iscutighedha; un'i. manna = ora meda Sinònimos e contràrios àchiu, fria, gradixedhu, iscalancu, iscàmpiu, iscurta 1, mamentu, pódhixi, tanchixedhu Maneras de nàrrere csn: èssere a iscutas = a iscampiadas, a bicuacas, a bortas goi a bortas gai, a tretus (nadu de zente pro sa muta, su saludu, sos atuamentos, nadu de su tempus pro comente càmbiat de un’ora a s’àtera); a s'iscuta = assora, tandho, in cussu mamentu; da'inoghe a un'iscuta = de immoi a pagu Frases so un'iscuta manna isetendhe a tie! ◊ notas de focu mandho allutas: gai passo sas iscutas ◊ pensamentos, pasu no mi dades un'iscuta! ◊ Bonolvesos esside dae gianna pro iscultare a Gavinu un'iscuta! ◊ totu s'ammíschiat in pacas iscutas ◊ teniat gana de s'isvrasiare un'iscuta de ora ◊ apustis de un'iscutixedha cust'ómini s'est mortu po su spítzulu de una píbera 2. custu tempus no tenet frimmesa: a iscutas bogat su sole e a iscutas proet ◊ depet èssere macu: a iscutas riet e a iscutas pranghet! ◊ a iscutas est, su malàidu: a candho istat male meda, a candho paret unu pagu! ◊ pro sos grodhes faghimis sa tenta a iscutas cadunu 3. Giuanne, a s’iscuta, si presentat cun sa conca de mortu in pianta de manos e bínchida s'iscummissa! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit moment Ingresu little moment Ispagnolu ratito Italianu momentino Tedescu Weilchen.

istampútza , nf Definitzione min. de istampa, istampighedhu Sinònimos e contràrios istamparedha, istampighedhu, stampuedhu Tradutziones Frantzesu pochoir Ingresu little hole Ispagnolu agujero Italianu forellino Tedescu kleines Loch.

lunitèdha , nf Definitzione min. de luna, nau de bubburuchedha de ària chi si faet in s'abba Sinònimos e contràrios burbuida Frases dae fundhu de sa funtana si fint pesadas tantas lunitedhas, sighíndhesi a tenea e creschindhe de númeru e mannària Tradutziones Frantzesu petite bulle Ingresu little bubble Ispagnolu gorgorita Italianu bollicina Tedescu Bläschen.