marrúsca , nf Definitzione
dentighedha pitica de pipiu
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
dent
Ingresu
little tooth
Ispagnolu
diente de niño
Italianu
dentino
Tedescu
Zähnchen.
matacàna, matacàne , nm Definitzione
leperedhu piticu; in cobertantza, cosighedha de pagu contu
Sinònimos e contràrios
caciapu,
leperedhu
Terminologia iscientìfica
anar
Ètimu
spn.
matacán
Tradutziones
Frantzesu
levraut
Ingresu
little hare
Ispagnolu
lebrato
Italianu
lepròtto
Tedescu
Häschen.
matixèdha , nf Definitzione
min. de mata, mata pitica
Sinònimos e contràrios
arvuritu,
matutzedha,
piantone 1
Tradutziones
Frantzesu
petite plante
Ingresu
little tree
Ispagnolu
planta pequeña
Italianu
piantina
Tedescu
Pflänzchen
murédhu , nm Definitzione
min. de muru, muru bàsciu, fine, ma fintzes muredha / pònnere a muredhinu = a zisa de muredhu, de muru (ammurendhe a sa bona)
Sinònimos e contràrios
murichedhu
Frases
fit brinchiandhe su muredhu de su cubile
2.
n'apo pesadu cussa foga de muru a muredhinu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Mureddu
Tradutziones
Frantzesu
petit mur
Ingresu
little wall
Ispagnolu
muro bajo
Italianu
murétto
Tedescu
kleine Mauer.
netighèdha, netixèdha , nf Definitzione
neta pitica, pipia
Tradutziones
Frantzesu
petite-fille,
nièce
Ingresu
little niece (she)
Ispagnolu
nieta pequeña
Italianu
nipotina
Tedescu
kleine Nichte.
pabarítu , nm: poberitu 1,
pibiritu Definitzione
genia de calagasu pitichedhu / fàghere cosa a pibiritu = bene meda
Sinònimos e contràrios
bellacasu,
carravarina,
lepilepi,
maniposa,
pabaredhu*,
pabedha,
pibirinu,
seisei
2.
andhaiat su ballu a pibiritu
Terminologia iscientìfica
crp
Tradutziones
Frantzesu
petit papillon
Ingresu
little butterfly
Ispagnolu
mariposita
Italianu
farfallina
Tedescu
kleiner Schmetterling.
pàcu , nm, agt, prn, avb: pagu,
pau 1 Definitzione
una cantidade pitica, chi no bastat po su bisóngiu, chi no est su tanti chi serbit, o est su tanti giustu ma sèmpere cantidade pitica: coment'e agt. si podet pònnere innanti o apustis de su nm. e no est sèmpere chi cuncordat; coment'e avb. serbit fintzes a cambiare su significau de un'agt. in sensu menguante: acumpangiandho unu vrb. podet fintzes àere su significau de no, nudha / min. pachitzu, pachitzedhu, paghedhu, paghighedhu, paghitzedhu, paguaghedhu = pagu meda / a/c.: su foedhu coment'e avb. podet cambiare su gradu in su sensu de méngua aciunghedho s'avérbiu meda (chi deosi dhu acostit a nudha, e balet po pagu pagu); manígiu mannu podet tènnere cun dópiu significau irónicu: s'impreat po su normale significau irónicu (es. pagu longu!… = longhixedhu!… = longu meda; pagu feu cussu cristianu!… = feu meda; pagu bellu custu fiore!… = bellu meda), ma acumpàngiat s'agt. in nadas chi narant su contràriu de su contràriu, candho si arrispondhet a chie at impreau s'agt cun significau bonu, de valore positivu: – Bellu custu froi! – Pagu bellu!…(= bellu meda? No: bellu própiu nudha!); – Paxiosu custu pipiu! – Pagu paxiosu!… (= paxiosu meda? No: paxiosu própiu nudha!); – Bonu custu binu! – Pagu bonu!… (= bonu meda? No: bonu nudha!); – Cabosu custu pisedhu! – Pagu puru!… (= cabosu meda? No: cabosu própiu nudha!); sa nada Pagu puru!… si podet fàere coment'e arresposta chentza dèpere mai nàrrere s'agt. cunsiderau
Sinònimos e contràrios
ammerchinzadu,
apenas,
iscassu
| ctr.
bundhante,
meda,
paritzu,
tropu
Maneras de nàrrere
csn:
avb.: a pagu = abbellu, in cantitade paga; a pagu a pagu = abbellu abbellu, unu pagu a borta (manera); de su pagu, paghedhu: de su meda, nudha! = mezus pacu chi no nudha; commo dae pacu = de pagu tempus; mesu pagu = pagu etotu; pagubbene, pagu bèni!, pagu bèni miu!… (nadu a làstima) = ite mi siat su bene!, cale bene?!…, nudha!, tropu pagu!; èssere de pacu prus o mancu = de perunu contu, de pagu valore; èssere a contu de pagu = pagu, própiu pagu
Frases
cussu pacu de cosa chi giuchio a gràscias chi l'avio cuverau! ◊ menzus su pagu chi no su nudha ◊ semus partidos a trumadas, a boltas benninne su pagu chi si teniat ◊ de su pagu, paghedhu, de su meda, nudha! ◊ seis istétius de bonugoru a bolli dividi su pagu de pani e ingaúngiu cun nosu
2.
sa pagu vida chi at tentu ◊ nd'at pigau cussas pagu cosas chi teniat ◊ a bèndhere bi aiat cosa meda, ma a comporare zente paga! ◊ su dinai mi dhu ispendia in pagus oras ◊ custas pagu rigas fuedhant de una chistioni ◊ pagu genti mellus festa! ◊ àcua meda e pisci pagu ◊ cussos pacos fiados fint aggorraos in su corrale ◊ pagus is fogus chi s'alluint in is montis!…
3.
cussa cosa l'ischint in pagos ◊ ndh'amus presiadu medas, ma pagos ant adduidu ◊ medas pagus faint unu meda ◊ fuant pagus is chi isciant a ligi ◊ sos pagos chi bi fint si ndhe sunt andhados puru
4.
immoi biu pagu meda, e nudha puru! ◊ sa cosa prus pagu bona piaghet prus pagu ◊ su cabadhedhu a pacu a pacu lu domo ◊ a trabballai meda, ma a pagai pagu! ◊ su dinai nostru gi est a pagu ◊ est bénnidu pagu innantis ◊ de sodhu ndh'amus pacu ◊ custa cosa est unu pagu druci ◊ su mànigu mi est essidu unu pagu salidu ◊ nc'est peri chini ingrassat papandu pagu ◊ dèu gei nci creu pagu chi torrit a biu ◊ de candu babbu si fut cojau, in butega dhui abarràt pagu: dhui lassàt a mamma ◊ fuant sordaus pagu bestius e pagu armaus
5.
bae chi pagu bi andhas a campu, oe, malàidu comente ses! ◊ pagu ti ndhe naro de su chi cheres ischire, ca est unu segretu! ◊ a isse pagu lu dorches, mancari l'impromitas totu s'oro de su mundhu!
6.
pacubbene meu: fipo tzopu, isarchilatu! ◊ ohi, ite pàsculos, pacubbene nostru: pàsculos non si n'esistint prus ◊ ge seus sigurus in custa vida…: pagu bèni nostru! ◊ a su tempus, pagu bèni, fut prus su preugu chi no su dinai ◊ si lu leaiant a zocu che bannitedhu de pacu prus o mancu
7.
cussa màchina est caminendi a pagu
Sambenados e Provèrbios
prb:
non c'est pagu chi non bastit, non c'est meda chi no ispacit ◊ paga zente bona festa!
Ètimu
ltn.
paucus
Tradutziones
Frantzesu
peu
Ingresu
little,
not very
Ispagnolu
poco
Italianu
pòco
Tedescu
wenig.
padezòne , nf, nm: padizona,
padizone,
parigioni Definitzione
padedha pitica / min. parigionedhu
Sinònimos e contràrios
padedhutza,
pingiadedhu,
pingiorighedhu
Frases
gai est s'ou dae tempus antigu: unu andhat in frisciolu o padezone, s'àteru est in tres chidas… pudhighinu!
Ètimu
ltn.
*patellione(m) ?
Tradutziones
Frantzesu
petite marmite,
petit pot
Ingresu
little pan
Ispagnolu
cazo,
ollita
Italianu
pentolino,
pignattina
Tedescu
Töpfchen.
paghennennúdha , nm Definitzione
ne pagu e ne nudha, pagu de abberu, nau de una persona puru: nau in cobertantza, meda
Frases
su chi mi at dadu est paghennennudha
2.
cussu paghennennudha no ndhe faghet de cosa in adderetu (G.Ruju)
3.
li ponzeit custu paghennennudha de sa timória chi comintzeit a titillias de fritu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
très peu
Ingresu
very little
Ispagnolu
muy poco
Italianu
pochìssimo
Tedescu
sehr wenig
pampixèdha , nf Definitzione
min. de pampa, frammuledha de fogu
Tradutziones
Frantzesu
petite flamme
Ingresu
little flame
Ispagnolu
llama pequeña
Italianu
fiammèlla
Tedescu
Flämmchen.
pedrighína , nf: predichina,
predighina,
pretichina,
pretighina,
pitrichina Definitzione
(upm) min de pedra, pedra pitichedhedha, prus minuda de sa giarra (ma nau fintzes in custu sensu)
Sinònimos e contràrios
brúscula,
pedrischedha,
perdíscula,
perdixedha,
predaredha
Frases
sas rodas de sa moto tichirriaiant in sa pedrighina de sos tirighinos ◊ su tretu uve si curriat su palu fit unu cucuredhu de pretichina atzuta
2.
so passadu in su fràigu pro isgarrigare sa pedrighina
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pierrette,
caillou
Ingresu
little stone
Ispagnolu
piedrecilla,
piedrecita
Italianu
pietruzza,
sassolino
Tedescu
kleiner Stein.
perdixèdha , nf: predighedha Definitzione
orrughedhu piticu de pedra, pedra minore
Sinònimos e contràrios
pedrighina,
pedrischedha,
predaredha
Tradutziones
Frantzesu
caillou
Ingresu
little stone
Ispagnolu
piedrecilla,
piedrecita
Italianu
sassolino
Tedescu
kleiner Stein.
pibidédhu , nm: pipidedhu Definitzione
tipidiu, genia de lanighedha de su linu (o de sa lana etotu), sa parte prus fine de su linu; apen'apena, unu tanti paghedhedhu
Sinònimos e contràrios
biculedhu,
filchinida,
palfaruza,
pimpidalla,
pimpirinalla,
pitzuedhu,
uchedhu
Frases
a chie fut tepenandhe lana o pipidedhu, calicuna allatandhe, candho no fut isciapunandhe (A.Marceddu)
Tradutziones
Frantzesu
petit peu
Ingresu
only a little
Ispagnolu
poquito
Italianu
pochettino
Tedescu
ein bißchen.
pichininíu , agt Definitzione
deasi piticu chi no dhue at mancu it'e bíere
Sinònimos e contràrios
minudedhedhu
Tradutziones
Frantzesu
microscopique
Ingresu
very little
Ispagnolu
muy pequeño
Italianu
minutìssimo
Tedescu
sehr klein.
pichirichédhu , nm Definitzione
su pódhighe prus piticu
Sinònimos e contràrios
didighedhu,
pintirighedhu,
podhichedhu,
tzintziricu
Terminologia iscientìfica
crn
Tradutziones
Frantzesu
petit doigt
Ingresu
little finger
Ispagnolu
meñique
Italianu
mìgnolo
Tedescu
kleiner Finger,
kleine Zehe.
piciochédha , nm Definitzione
pipia matuca
Sinònimos e contràrios
pisedha
Tradutziones
Frantzesu
fillette
Ingresu
little girl
Ispagnolu
chiquita
Italianu
ragazzina
Tedescu
kleines Mädchen.
piciochédhu , nm Definitzione
pipiu matucu
Sinònimos e contràrios
pilocu,
pisedhu 3
Frases
is maistus depint imparai a is pitzochedhus a chistionai sa limba nosta
Tradutziones
Frantzesu
jeune garçon
Ingresu
little boy
Ispagnolu
chiquito
Italianu
ragazzino
Tedescu
kleiner Junge.
pidràxu , nm Definitzione
genia de pigione mannu, pudha càmpina
Sinònimos e contràrios
pitarra
Frases
at a èssi pidraxu, o marragau, o tzarpadheri? ◊ funt cabendi bentruxus e pidraxus
Terminologia iscientìfica
pzn, otrix tetrax orientalis
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
poule (champêtre)
Ingresu
little bustard
Ispagnolu
sisón
Italianu
gallina prataiòla
Tedescu
Zwergtrappe.
podhighítu , nm Definitzione
su pódhighe prus piticu de sa manu, de su pei
Sinònimos e contràrios
didighedhu,
pintirighedhu,
podhichedhu,
putzichinedhu,
tzintziricu
Terminologia iscientìfica
crn
Tradutziones
Frantzesu
petit doigt
Ingresu
little finger (toe)
Ispagnolu
meñique
Italianu
mìgnolo
Tedescu
kleiner Finger,
kleine Zehe.