acalaízu , avb Definitzione
pagu pagu
Sinònimos e contràrios
acalapena,
addizu,
apenas
Frases
e bandho e li do un'ispuntone e che essit su tiru chi acalaizu at dadu unu suspiru ◊ est acalaizu cuadu ◊ cussas fint mortas candho fia pitzinna e acalaizu mi las ammento
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tout juste
Ingresu
scarcely
Ispagnolu
poco
Italianu
appéna
Tedescu
kaum.
addízu , avb, nm: adizu,
aditzi,
adítziu,
aditzu,
aíciu,
aígiu,
aizu,
arítziu Definitzione
pagu pagu, un'apenas, un'iscuta innanti / sa die at arvéschidu aizu aizu = at fatu die comogomo
Sinònimos e contràrios
acalaizu,
apenas
/
abbizu 1,
agigu,
aizaredhu,
bistentu 1
/
agiummai,
pagu
Frases
a innòi no nc'est torrau e aditzu aditzu mi salludat ◊ si fint aizu abbistos, si tiant abbizare chi ant fatu errore ◊ cun is angionis seus arribbaus adítziu a coranta duus ◊ aizu aizu assebertaia s'irmina in sa caminera ◊ cussu est aizu: pònendhe àteru! ◊ sas fortzas mias sunt aizu, no sa volontade!◊ in cussu momentu podiat ingurti arítziu arítziu sa salia
2.
carigno una foza de bide aizu isparta (G.Fiori)◊ ia adítziu tocau cun duus corpus e luegu iant abertu po mi fai intrai ◊ aizu murtu, su late s'isvagantat dai sa mughijola a su labiolu
3.
at bidu a primu aizu de lughe e poi l'at intzegadu coment'e unu lampu ◊ ses sentza mancu un'aizu de rispetu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
à peine
Ingresu
hardly
Ispagnolu
poco,
apenas
Italianu
appéna
Tedescu
kaum.
agígu , nm, avb: azicu,
azigu,
azizu Definitzione
pagu, pagu pagu de css. cosa; a trebballu, cun dificurtade
Sinònimos e contràrios
acantu 4,
addizu,
aizaredhu,
atzicu,
atzítzigu,
izedhu,
pachedhu,
pachitzedhu,
tzúniu
Frases
azicu prus addainantis bi at una buteca ◊ aispeta azigu!
2.
fit dormiu, azicu nche l'amus ischidau! ◊ fit grae meda: azigu bi l'amus fata a ndhe lu pesare dae terra ◊ azizu si trateniat de erríghere candho intendhiat su chi naravat cudhu ◊ unu commo agigu dhu cumprendhet!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
peu
Ingresu
little
Ispagnolu
poco
Italianu
pòco
Tedescu
wenig.
amarghítu , agt Definitzione
chi est unu pagu amargu, marigosu
Sinònimos e contràrios
arranchidonzu,
dranchizu,
ranchiditzu,
ranchitzu,
ranchizosu,
rantzighitu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
légèrement amer
Ingresu
bitterish
Ispagnolu
un poco amargo
Italianu
amarógnolo
Tedescu
bitterlich.
antòras , avb Definitzione
un'iscuta a como, pag'ora innanti
Sinònimos e contràrios
comogomo,
issara,
tandhodandho
Frases
gei no as a fai cumenti as fatu antoras cun s’ollu de rícinu?!
Tradutziones
Frantzesu
juste avant,
je viens de…
Ingresu
a short time ago
Ispagnolu
hace poco
Italianu
poco fà
Tedescu
eben.
apunghitài , vrb Definitzione
arregòllere cosa a pagu a pagu, cun dificurtade
Sinònimos e contràrios
preulire,
regutzulare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mettre de côté
Ingresu
to scrape together
Ispagnolu
ahorrar,
recoger poco a poco
Italianu
raggruzzolare
Tedescu
zusammensparen.
atzichédhu , nm: cichedhu,
tichedhu Definitzione
un’apenas de calecuna cosa de bufare, o fintzes de àteru, de css. cosa o fàere
Sinònimos e contràrios
atzicu,
bucada,
súrbia,
tichichedhu,
ticu*
| ctr.
meda
Frases
si sos ómines aiant pessau atzichedhu a s'áteru mundu aiant caminau prus zustos!
Tradutziones
Frantzesu
un petit peu
Ingresu
very little
Ispagnolu
poco
Italianu
pòco pòco
Tedescu
bißchen.
becióngiu , agt: betzonzu,
vetzontzu Definitzione
unu pagu béciu
Sinònimos e contràrios
becitedhu
| ctr.
giovunedhu
Frases
a su pipiu po giogare sa mama dhi at istérriu una burrighedha beciòngia in terra
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vieillot
Ingresu
rather old
Ispagnolu
un poco viejo
Italianu
vecchiòtto
Tedescu
ziemlich alt.
comogòmo , avb Definitzione
immoi immoi, calecunu minutu faet deasi pag'ora de no pòdere nàrrere tandho), ma fintzes própriu in custu momentu
Sinònimos e contràrios
antoras,
issara,
maitotu,
paghessora,
tandhodandho
Frases
nos namus peràulas mai nadas, nàschidas comogomo intro de su coro ◊ che est essidu comogomo: azummai faghiaizis paris isse essindhe e tue intrendhe ◊ comogomo fis rindhe e como ses pranghindhe: ello macu ses?! ◊ comogomo ses a mesudie e luego a sero!
2.
l'apo connota sempre malàida, cussa fémina: comogomo at a sanare, issa!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
il y a un instant
Ingresu
just now
Ispagnolu
hace poco
Italianu
un àttimo fà,
testé
Tedescu
jetzt gleich.
cotichínu , agt Definitzione
unu cotu pagu, male cotu
Sinònimos e contràrios
crudonzu
Tradutziones
Frantzesu
peu cuit
Ingresu
cooked a little
Ispagnolu
poco cocido
Italianu
cottìccio
Tedescu
halbgar.
cruàncinu, cruànciu, cruàngiu, cruàntzinu, cruàntzu , agt Definitzione
nau de frutuàriu, chi est pagu cotu
Sinònimos e contràrios
cruatzu,
cruàxini,
crudonzu,
cruinciolu
/
cdh. crudànciu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
un peu vert (pas mûr)
Ingresu
a little harsh
Ispagnolu
un poco verde
Italianu
acerbétto
Tedescu
etwas unreif.
crudónzu , agt: cruonzu,
cudronzu Definitzione
nau de cosa posta a còere o de frutu, chi no est cotu bene
Sinònimos e contràrios
arbau,
cruànciu,
cruàxini,
cruinciolu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
un peu cru,
un peu vert
Ingresu
a little cooked (unripe)
Ispagnolu
un poco crudo
Italianu
crudetto
Tedescu
etwas roh.
dangallòne , nm: drangalloe,
drangalloni,
dranghilloi,
dringhilloni,
drongoloi,
drongolone,
tangalloi Definitzione
ómine mannu mannu, artu, male fatu, irdeortu, pagu sàbiu puru
Sinònimos e contràrios
branghilloi,
càngaru,
dangarone,
dàngaru*,
drangaglieo,
drodhe,
galloi,
giangalloi
Frases
est a totu dí currellandu: peri bregúngia, unu dranghilloi mannu! ◊ dranghilloi tontu, baidindi! ◊ unu dringhillonedhu de piciocu… arrori!
Terminologia iscientìfica
zcrn
Tradutziones
Frantzesu
gros homme maladroit et disgracieux,
sot
Ingresu
dummy
Ispagnolu
hombre grueso i grande un poco bobo
Italianu
uòmo gròsso e strambo,
babbèo
Tedescu
ungeschlachter Mensch.
debbilóngiu, debbilónzu , agt Definitzione
debiledhu, unu pagu débbile
Sinònimos e contràrios
| ctr.
folte
Frases
fit mesu surdu e zughiat sa vista puru debbilonza
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
un peu faible
Ingresu
pretty weak
Ispagnolu
un poco débil
Italianu
debolùccio
Tedescu
schwächlich.
malafidàtu , agt Definitzione
chi no giaet fide, no si fidat; fintzes chi no dhue at de si fidare
Sinònimos e contràrios
discunfiantzosu,
scunfiantzosu
Frases
si setzis goi malafidatos de no crèdere a mie, tanno dimannàtelu a su carrale! ◊ sos prus malafidatos sont annatos deretos a si picare su dinari
2.
cussos sont imbrogliones malafidatos
Tradutziones
Frantzesu
méfiant
Ingresu
wary
Ispagnolu
desconfiado,
de poco fiar
Italianu
diffidènte
Tedescu
mißtrauisch.
pàcu , nm, agt, prn, avb: pagu,
pau 1 Definitzione
una cantidade pitica, chi no bastat po su bisóngiu, chi no est su tanti chi serbit, o est su tanti giustu ma sèmpere cantidade pitica: coment'e agt. si podet pònnere innanti o apustis de su nm. e no est sèmpere chi cuncordat; coment'e avb. serbit fintzes a cambiare su significau de un'agt. in sensu menguante: acumpangiandho unu vrb. podet fintzes àere su significau de no, nudha / min. pachitzu, pachitzedhu, paghedhu, paghighedhu, paghitzedhu, paguaghedhu = pagu meda / a/c.: su foedhu coment'e avb. podet cambiare su gradu in su sensu de méngua aciunghedho s'avérbiu meda (chi deosi dhu acostit a nudha, e balet po pagu pagu); manígiu mannu podet tènnere cun dópiu significau irónicu: s'impreat po su normale significau irónicu (es. pagu longu!… = longhixedhu!… = longu meda; pagu feu cussu cristianu!… = feu meda; pagu bellu custu fiore!… = bellu meda), ma acumpàngiat s'agt. in nadas chi narant su contràriu de su contràriu, candho si arrispondhet a chie at impreau s'agt cun significau bonu, de valore positivu: – Bellu custu froi! – Pagu bellu!…(= bellu meda? No: bellu própiu nudha!); – Paxiosu custu pipiu! – Pagu paxiosu!… (= paxiosu meda? No: paxiosu própiu nudha!); – Bonu custu binu! – Pagu bonu!… (= bonu meda? No: bonu nudha!); – Cabosu custu pisedhu! – Pagu puru!… (= cabosu meda? No: cabosu própiu nudha!); sa nada Pagu puru!… si podet fàere coment'e arresposta chentza dèpere mai nàrrere s'agt. cunsiderau
Sinònimos e contràrios
ammerchinzadu,
apenas,
iscassu
| ctr.
bundhante,
meda,
paritzu,
tropu
Maneras de nàrrere
csn:
avb.: a pagu = abbellu, in cantitade paga; a pagu a pagu = abbellu abbellu, unu pagu a borta (manera); de su pagu, paghedhu: de su meda, nudha! = mezus pacu chi no nudha; commo dae pacu = de pagu tempus; mesu pagu = pagu etotu; pagubbene, pagu bèni!, pagu bèni miu!… (nadu a làstima) = ite mi siat su bene!, cale bene?!…, nudha!, tropu pagu!; èssere de pacu prus o mancu = de perunu contu, de pagu valore; èssere a contu de pagu = pagu, própiu pagu
Frases
cussu pacu de cosa chi giuchio a gràscias chi l'avio cuverau! ◊ menzus su pagu chi no su nudha ◊ semus partidos a trumadas, a boltas benninne su pagu chi si teniat ◊ de su pagu, paghedhu, de su meda, nudha! ◊ seis istétius de bonugoru a bolli dividi su pagu de pani e ingaúngiu cun nosu
2.
sa pagu vida chi at tentu ◊ nd'at pigau cussas pagu cosas chi teniat ◊ a bèndhere bi aiat cosa meda, ma a comporare zente paga! ◊ su dinai mi dhu ispendia in pagus oras ◊ custas pagu rigas fuedhant de una chistioni ◊ pagu genti mellus festa! ◊ àcua meda e pisci pagu ◊ cussos pacos fiados fint aggorraos in su corrale ◊ pagus is fogus chi s'alluint in is montis!…
3.
cussa cosa l'ischint in pagos ◊ ndh'amus presiadu medas, ma pagos ant adduidu ◊ medas pagus faint unu meda ◊ fuant pagus is chi isciant a ligi ◊ sos pagos chi bi fint si ndhe sunt andhados puru
4.
immoi biu pagu meda, e nudha puru! ◊ sa cosa prus pagu bona piaghet prus pagu ◊ su cabadhedhu a pacu a pacu lu domo ◊ a trabballai meda, ma a pagai pagu! ◊ su dinai nostru gi est a pagu ◊ est bénnidu pagu innantis ◊ de sodhu ndh'amus pacu ◊ custa cosa est unu pagu druci ◊ su mànigu mi est essidu unu pagu salidu ◊ nc'est peri chini ingrassat papandu pagu ◊ dèu gei nci creu pagu chi torrit a biu ◊ de candu babbu si fut cojau, in butega dhui abarràt pagu: dhui lassàt a mamma ◊ fuant sordaus pagu bestius e pagu armaus
5.
bae chi pagu bi andhas a campu, oe, malàidu comente ses! ◊ pagu ti ndhe naro de su chi cheres ischire, ca est unu segretu! ◊ a isse pagu lu dorches, mancari l'impromitas totu s'oro de su mundhu!
6.
pacubbene meu: fipo tzopu, isarchilatu! ◊ ohi, ite pàsculos, pacubbene nostru: pàsculos non si n'esistint prus ◊ ge seus sigurus in custa vida…: pagu bèni nostru! ◊ a su tempus, pagu bèni, fut prus su preugu chi no su dinai ◊ si lu leaiant a zocu che bannitedhu de pacu prus o mancu
7.
cussa màchina est caminendi a pagu
Sambenados e Provèrbios
prb:
non c'est pagu chi non bastit, non c'est meda chi no ispacit ◊ paga zente bona festa!
Ètimu
ltn.
paucus
Tradutziones
Frantzesu
peu
Ingresu
little,
not very
Ispagnolu
poco
Italianu
pòco
Tedescu
wenig.
pàdinu , agt, nm Definitzione
nau de logu, chi est pagu pagu in calada, chi est in pendhente a una bandha; a logos, abba lena
Sinònimos e contràrios
tombiu
Ètimu
ltn.
*patidus
Tradutziones
Frantzesu
un peu incliné
Ingresu
sloping
Ispagnolu
un poco inclinado
Italianu
leggerménte inclinato
Tedescu
etwas schief.
paghennennúdha , nm Definitzione
ne pagu e ne nudha, pagu de abberu, nau de una persona puru: nau in cobertantza, meda
Frases
su chi mi at dadu est paghennennudha
2.
cussu paghennennudha no ndhe faghet de cosa in adderetu (G.Ruju)
3.
li ponzeit custu paghennennudha de sa timória chi comintzeit a titillias de fritu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
très peu
Ingresu
very little
Ispagnolu
muy poco
Italianu
pochìssimo
Tedescu
sehr wenig
traixínu , agt, nm Definitzione
chi o chie afartzat sa fide, chi traighet, benit mancu a sa fide chi s'àteru dhi at giau o dhi giaet, e no faet a si ndhe fidare
Sinònimos e contràrios
alevosu,
ifidau,
traitore,
trebiali
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sournois,
faux
Ingresu
treacherous
Ispagnolu
de poco fiar
Italianu
infido
Tedescu
treulos.
trobeàrzu , agt Definitzione
persona mala chi no faet a si ndhe fidare
Sinònimos e contràrios
trebiali
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
celui qui porte atteinte (à)
Ingresu
tempting,
tempter
Ispagnolu
persona mala,
de poco fiar
Italianu
insidiatóre
Tedescu
Nachsteller.