canníre , vrb Definitzione
apèrrere che canna, fàere una tzacadura a cosas de linna, de imbidru, terra, pedra e àteru de tostau (es. broca, pratu)
Sinònimos e contràrios
abbèrrere,
afilai,
chinnire 1,
filiri,
fresai,
intzignai,
iscricai,
sacai,
scanniri,
sinniai
Frases
su becu s'est impercau e s'at canniu un'anca ◊ ti canno sas costas, si ti ponzo manu a fuste! ◊ a tibe no ti si cannit sa conca dae sos pessamentos!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fêler
Ingresu
to crack
Ispagnolu
rajar,
resquebrar
Italianu
incrinare
Tedescu
Sprünge machen.
ciascàre , vrb: ciaschiai Definitzione
fàere brullas, nàrrere agudesas, erríere
Sinònimos e contràrios
abbefiare,
befai,
brugliare,
ciasconare,
collonare,
inciascai,
tzaschidare
Frases
in su saucu como riet sa morte, cuasi ciaschendhe ◊ comintzant totu a si ndhe ciascare, a fàghere ispassos ca sunt cosas de pònnere in gazeta ◊ cussu ciàschiat annomingendu sa genti ◊ ridindhe e ciaschendhe faghizis sa brulla a una bella pisedha!
Ètimu
spn.
chasquear
Tradutziones
Frantzesu
plaisanter
Ingresu
to crack jokes
Ispagnolu
bromear
Italianu
scherzare,
dire facèzie
Tedescu
scherzen.
crebulàre , vrb Definitzione
su si tzacare o filare de is cosas
Sinònimos e contràrios
afilai,
cheprinare,
ischerchedhare,
iscrafangiai,
sacai
2.
fit chena piòere paritzos annos e sa terra fit tota crebulada e sica
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
crevasser
Ingresu
to crack
Ispagnolu
agrietarse
Italianu
screpolarsi
Tedescu
aufspringen.
ischerchedhàre, ischerchedhiàre , vrb: iscrachedhare,
iscrechedhare,
iscrechedhiare,
iscrechidhare,
iscrichiedhare Definitzione
apèrrere, tzacare, nau de unos cantu frutos chi de cantu funt prenos, bene lómpios, si aperit su corgiolu (figu, figumorisca, arenada): a sa figu chi faet deosi dha narant iscrita, iscrachedhada
Sinònimos e contràrios
crebulare,
scaravangiai
Frases
s'ischerchedhat sa méndhula candho est lómpia ◊ bella, custa figu: si est totu iscrachedhendhe de cantu est cota e crispa ◊ dogna pane si unfràt e s'iscrichiedhàt
2.
sa madrighe canno est bene pesada est totu iscrichiedhada ◊ sas pedras postas a tríbide in su fogu si sunt ischerchedhiadas e iscantadas
Tradutziones
Frantzesu
crevasser
Ingresu
to crack
Ispagnolu
regañar
Italianu
screpolare
Tedescu
rissig machen.
ischinníri , vrb: scanniri Definitzione
apèrrere che canna, tzacare, fàere una segada a sa broca, pratu, tianu o àteru deasi chídrinu, tostau
Sinònimos e contràrios
abbèrrere,
afilai,
cannire,
chinnire 1,
filiri,
fresai,
sacai,
sinniai
Frases
a corpu de perda ant ischinniu su bustu de un'istàtua
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fêler
Ingresu
to crack
Ispagnolu
desportillar,
mellar
Italianu
incrinare
Tedescu
einreißen.
isciopài, isciopàre , vrb: iscopiai 1,
iscopiare,
issopare,
ixopare,
sciopai Definitzione
su si apèrrere a crepadura, a tzàcurru, po sa fortza chi ispinghet de sa parte de aintru, o fintzes po pesu meda de fora; su si pesare o pònnere a s'ingrundha a nàrrere, cumenciare calecuna cosa de forte o grave totinduna / isciopa! = foedha! (nau cun tzacu)
Sinònimos e contràrios
cherpai,
ciopai,
scuartarai
Frases
gei nau ca funt isciopendusí, in cussa bidha: gei ses un'isparatoriedhu!…◊ no cabet su coro in sa càscia e si no làgrimo isciopat ◊ s'ambesue daghi si atatat meda ixopat ◊ arresètadi, gai no iscópias che sa buscica de su porcu! ◊ una granata dhi fut iscopiada a pagu tretu e dh'iat pesau a bolai ◊ mi apo issopau unu fruschedhu cun s'agu (P.La Croce)
2.
gasi isciopesit pro tantu penare isfoghendhe in piantos e lamentos ◊ si trínnigat, no podet faedhare, poi isciopat in risu tristu e feu ◊ in cussu prammu de terrinu fit iscopiada sa gherra ◊ cudhas si sunt pilisadas chi pariat iscopiandhe su locu
Ètimu
itl.
schioppare
Tradutziones
Frantzesu
éclater,
crever
Ingresu
to explode,
to crack
Ispagnolu
reventar
Italianu
scoppiare,
crepare,
esplòdere
Tedescu
bersten.
istochidàre , vrb: stochidai Definitzione
fàere a tzàcurru, a tzàcurros meda aifatu de pare coment'e cosa chi sighit a iscopiare
Sinònimos e contràrios
sacai,
trachedhare,
tzacarrai,
tzacazare,
tzocai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
crépiter,
craquer
Ingresu
to creak,
to crack
Ispagnolu
crepitar,
crujir
Italianu
crepitare,
scricchiolare
Tedescu
knistern.
scaravangiài , vrb: iscrafangiai*,
scrafangiai Definitzione
su si apèrrere a pígiu de fora, fàere tzacaduras pagu fundudas, crepaduras, nau mescamente de sa pasta cun su frammentu bene aghedada e de su pane modhe cotu; fàere a tzirbisas, nau de s’orrobba chistia posta male, ammurigonada, ma fintzes de is murros candho unu est acanta a prànghere; crepare de su erríere
Sinònimos e contràrios
afilai,
cheprinare,
crebulare,
sacai,
spreciai
/
acarrongiai,
afrangillonai,
afrascillonai,
aggraminzonare,
aggruncire,
apigiare,
arruntzai,
atavellai,
atribuntzire,
cipirodhare,
frongire
/
ischerchedhare
Frases
su mustàciu bèni trabballau si scrafàngiat in pícius candu est cotu ◊ sa figu est totu scrafangiada de cantu est cota ◊ scrafangiada che civraxu axedu siast!
2.
custus pannus si funt scrafangiaus
3.
no bengas allirga cun cuss'arrisu scaravangiau, o morti! ◊ gi ses arriendi pagu: scrafangiau ses?!
Tradutziones
Frantzesu
se crevasser,
fendre
Ingresu
to crack,
to get chapped
Ispagnolu
hender,
agrietar
Italianu
fèndersi,
screpolarsi
Tedescu
sich spalten,
bersten,
rissig werden.
tracàre , vrb: atracare 1 Definitzione
su chi faet sa linna candho s'isperrat, s'iscratzat, si aperit a isperradura (mescamente in is frochidhaduras): faet una genia de sonu de cosa àrrida isperradho, faet unu tzàcurru (tracada)/ t. focu = tzacare, apuntai fogu
Sinònimos e contràrios
sacai
Frases
faladindhe impresse de cussa nae ca l'intendho trachendhe!
2.
dae meda chena piòere, sa terra est intostada e tracada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
crépiter,
fendre
Ingresu
to crack (apart)
Ispagnolu
chascar
Italianu
crepitare,
fèndere
Tedescu
knistern,
spalten.
trachedhàre , vrb: atrachedhare,
traghedhare,
trochedhare Definitzione
matzigare cosa àrrida, a tzàcurru; fàere sa moida de su nie candho si càtzigat passandho in pitzu o si movet, su fogu abbruxandho sida frisca, o chi si faet isparandho, tronandho, coment'e segandho cosa àrrida (chi tracat)/ traghedhare fogu = isparai, apuntai fogu
Sinònimos e contràrios
atracare 1,
istochidare,
sacai,
trachidare,
strechedhai,
tzacarrai,
tzacazare,
tzocai
/
abbruxai,
isparai
Frases
fit totu addolimadu in sa carena, trachedhendhe che carruledhu de canna ◊ su porcu s'intendhet traghedhendhe fae sica ◊ papandhe si trachedhat su pane carasau àrridu ◊ isse vienne vinu e geo trochedhanne caramellas
2.
traghèdhali fogu a su ruo! ◊ li ant traghedhadu una fusilada, a su grodhe ◊ nechidau che berre, picat su fusile e trachedhat focu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
crépiter
Ingresu
to crack
Ispagnolu
crepitar,
chascar,
crujir
Italianu
crepitare,
scricchiolare,
crocchiare
Tedescu
knistern,
knarren.
tzacài , vrb: ciacai,
sacai,
tzacare 1,
tzacari Definitzione
fàere tzàcurru coment'e de cosa chi iscópiat, isperrare, afilare, apèrrere a cropu, segare a crepadura, crepare de su fritu o de àteru: in cobertantza, su si pigare arrennegu, foedhare male po fele, po tzacu; fintzes iscúdere (po su sonu a cropu chi faet), fàere camminu, andhare, intrare
Sinònimos e contràrios
abbèrrere,
afilai,
calpire,
cannire,
cherpai,
filiri,
fresai,
ischisciai,
iscopiare,
iscrafangiai,
issacai,
scanniri,
sinniai,
tzacarrai,
tzocare
/
incrivire,
iscúdere
Maneras de nàrrere
csn:
tzacai a perda = iscúdere a pedra; tzacai is peis a terra = istribitare (pro arrennegu); pratu tzacau = afiladu, cannidu; fai su crepatzaca a unu = fai su crepa crepa, fàchere su derre, fàghere carchi cosa a crebu, mancari crebet, s'àteru
Frases
nemus ghetat binu nou in istrexus bècius, poita su binu dhus tzacat ◊ sa canna si tzacat si pagu pagu dha fortzant ◊ portat is manus tzacadas de su frius ◊ e innui si depit tzacai s'ou, in punta o in mesu? ◊ papendi cussa cosa gei no si ant a tzacai sa brenti, no! ◊ mi depit pagai su chi mi depit, mancai tzachit… o crepit! ◊ po s'isfortzu de ai arrísiu tropu, dhi fiat tzacada una vena ◊ tzaca, manedha, ca benit babbai! ◊ tzacant is guetus arendi su celu ◊ est tzachendi de s'arrennegu ◊ in su fogu tzacat sa linna frisca, pruscatotu sa folla
2.
a su fillu dhi at tzacau una bussinara ◊ lah ca ti tzacu, chi no abarras chietu! ◊ at tzacau su pratu a terra candu at ghetau sa gràtzia a is isposus ◊ mi benit ganas de dha tzacari a su muru ◊ si ti ponit chinta ti tzacat a frastimu, lah! ◊ castiadí e circa de nci tzacai su nuncu! ◊ ci fio a su postu tuo, dhi aio tzacau unu lampu e dhos io abbruscaos cummente a is tiauledhos de s'inferru!
3.
toca, tzaca stradoni!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fendre,
éclater,
crépiter
Ingresu
to crack
Ispagnolu
hender,
reventar,
crepitar
Italianu
fèndere,
fessurare,
scoppiare,
crepitare
Tedescu
spalten,
bersten.