Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

dúmida , nf: dúmmida Definitzione muina, sonu coment'e de cosa chi girat fúlia, nau pruschetotu de sa bardúfola, ma fintzes su fragassu de su fogu abbruxandho a fràmmula meda, zúmiu de bentu, de muscone Sinònimos e contràrios drínnida, zúmiu Frases est tenendhe su focu a dúmidas de frama (G.Piga)◊ sas chícheras, chicherandhe a totu dúmida, irmedhighinabant a totus, zente e boes ◊ su bentu a dúmmida pilisat montes, badhes, chelu e mare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tournoiement, crépitement Ingresu crackilng Ispagnolu trino, estallido, chisporroteo Italianu prillo, crepitìo Tedescu Schwirren, Geknister.

tracàda , nf Definitzione su tracare; fintzes s'isperrada chi si faet in sa linna candho tracat Sinònimos e contràrios tzacarrada / afilada, isperrada, tzacadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crépitation Ingresu crackling Ispagnolu chasquido Italianu crepitazióne Tedescu Geknister.

trachédhu , nm: traghedhu, tróchedhu Definitzione su trachedhare; sonu coment'e de cosa àrrida e tostada segandho / t. de dentes = tzàcurru fatu a dentes faendho mòvere is barras a dentes sidhias Sinònimos e contràrios istrachidhadura, rúmulu, tràchida, trachidada, tzacarrada, tzacàrridu Frases unu corbu a trachedhu mi che ischidat de irbotu ◊ sont mannicanne tzuculate a tróchedhu ◊ de meriadorzu movet su masone in paschimenta, a lucore de luna in s'istula a gramuzu e a trachedhu ◊ su pane de fresa àrridu si mànigat a traghedhu ◊ candho sas berbeghes remuzant ossu de olia s'intendhent a traghedhu 2. Elias si aiat intesu sa carena artudhada e si fit torrau a sèdere a trachedhu de dentes (S.Spiggia)◊ in sa mandra s'intendhet sa robba gramuzandhe a trachedhu de barras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crépitement Ingresu creaking Ispagnolu estallido, chisporroteo, crepitación Italianu crepitìo, stridóre, scròcchio Tedescu Geknister.

tràchida , nf: tràchita, tràxida Definitzione genia de sonu de linna isperrandho, de cosa àrrida segandho, linna frisca cun fògia abbruxandho Sinònimos e contràrios trachedhada, trachedhu, trachidada, tzacarrada Frases a tràchitas fachent sas dentes, sos tronos, su fogu ◊ no s'intendhet de sa gherra sas tràchidas de fogu totu in tundhu ◊ si est intesa sa tràchida de sos ossos ◊ est sensada sa tràchida de sa trébbia ◊ in piata bi sunt sos ballos a tràchida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crépitement Ingresu rattle Ispagnolu chasquido, chisporroteo, crujido Italianu scricchiolìo, crepitìo Tedescu Geknarre, Geknister.

trachidàda , nf: traghidada Definitzione su trachidare Sinònimos e contràrios intronnu, isbómbiu, istrachidhadura, tràchida, trechetada, tzacarrada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crépitement Ingresu crash Ispagnolu crepitación Italianu crepitìo, fragóre Tedescu Geknister, Getöse.

tzacarèdha , nf: itzacarredha, tzacarredha 1 Definitzione tzàcurru sighiu; furriadòrgia, arrana de canna, genia de aina po sonare in chida santa, o fintzes una genia de matraca fata cun tres tauledhas chi faent sonu iscudendhosi apare e fintzes su tzàcurru etotu; pipiriolu, pitariolu de canna de fenu; canna isperrada chi is bingiateris faiant tzacurrare po isciuliare is pigiones; aligusta pitica; genia de àghina niedha / èssiri una tz. = nau de ccn., abbarrare sèmpere foedhandho, a barra posta Sinònimos e contràrios stóchidu, trachedhu, tzacàrridu / straciarana, tzaculitas 1 / tzacaredhu, tzacarradore Frases portàt is ogus giai allugerraus de su fogu arrabiosu de is fosilis e in is origas sa tzacarredha de sa mitràglia 2. comenti a castiadori fiat bellu: cun sa tzacarredha in manu fadiat su fúrria fúrria in mesu de is giualis e su pilloni passàt atesu ◊ mi at lassau sa tzacarredha po agordai sa bíngia Terminologia iscientìfica sjl, crx Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crépitement, petite langouste Ingresu rattle, small lobster Ispagnolu estallido, pequeña langosta Italianu crepitìo, aragostèlla Tedescu Geknister, Heuschreckenkrebs.

tzacàrridu , nm: tzacarru, tzàcurru Definitzione su tzacarrai, sonu o tzàcurru a sa sighia coment'e de cosa àrrida o chídrina segandho, abbruxandho, fintzes traghedhu o tzàcurru de dentes Sinònimos e contràrios isbómbiu, isbomborada, trachedhu, trachidada, tzacariu, tzacarrada, tzacarredha 1, tzancurru Frases si pesànt is trumbutus pariant tzacàrridus de linna frisca passionendu po fogu ◊ a candu intendeus custu tzacarru mannu pariat tronu ◊ s'intendit su tzacàrridu de s'erba chi tenit a pampa ◊ a mimmi mi pigat a tzàcurru de barras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crépitement, éclatement, fracas Ingresu crackling, burst, rumble Ispagnolu crepitación, estallido Italianu crepitìo, scòppio, fragóre Tedescu Geknister, Bersten, Knall.

tzàchida , nf, nm: ciàchidu, tàchida, tzàchidu, tzàchiru Definitzione genia de sonu a cropu o de moida puru, forte, sighia Sinònimos e contràrios ciacu, iscópiu, itzàchidu, tracada, tzacarrada, tzacàrridu, tzàcurru, tzóchida, tzocu Maneras de nàrrere csn: tzàchida de dentes = traghedhu; tzàchidu de tronu = sciarrocada, traghidada; tzàchida de tonca = càntigu o boghe de tonca Frases intendemu su tzàchidu de is ferrus acomenti fiast pudendi su sarmentu ◊ s'intendiat su tzàchidu de is ferrus de is cuadhus chi atobiamus ◊ apu inténdiu unu tzàchidu a is ossus ◊ s'intendit su tzàchidu de is bombas ◊ su tzàchidu de is tronus fait tremi is murus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éclatement, craquement Ingresu boom, creaking Ispagnolu estallido, chasquido Italianu scòppio, scricchiolìo Tedescu Bersten, Geknister.