Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cuninzólu , nm: cunizolu Definitzione min. de cuna, sachedhu piticu Sinònimos e contràrios sachitu Tradutziones Frantzesu sachet Ingresu small bag Ispagnolu saquete Italianu sacchétto Tedescu kleiner Sack.

cunzatínu , nm Definitzione genia de istrégiu Sinònimos e contràrios cungiabedhu, zarolu Terminologia iscientìfica stz Tradutziones Frantzesu petit seau Ingresu small bucket Ispagnolu cubito Italianu secchièllo Tedescu kleiner Eimer.

didighédhu, didixédhu , nm: ditichedhu Definitzione su podhighedhu, su prus piticu de sa manu o de su pei Sinònimos e contràrios ditaredhu, linchinu, pichirichedhu, pintirighedhu, podhiedha, podhichedhu, putzichinedhu, sintzirinedhu, tzintziricu / cdh. ditaredhu Frases m'increscit su didixedhu de su pei deretu Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu petit doigt, auriculaire Ingresu little finger Ispagnolu meñique Italianu mìgnolo Tedescu kleiner Finger.

filiàca, filiàche, filiàghe , nm, agt Definitzione s'ambidha candho est pitichedhedha, ambidha fine; chi est fine coment'e filu, de carena fine meda Sinònimos e contràrios curricurre, filistredha, filóstrigu / iltrízile 2. isse fit sempre filiaghe e como fintzas topu Terminologia iscientìfica psc Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu anguille mince Ingresu slim eel Ispagnolu anguila pequeña Italianu anguilla sottile Tedescu kleiner, dünner Aal.

filóstrigu , nm Definitzione ambidha minuda, pitica Sinònimos e contràrios curricurre, filiache, filistredha Terminologia iscientìfica psc Tradutziones Frantzesu petite anguille Ingresu small eel Ispagnolu anguila pequeña Italianu anguilla pìccola Tedescu kleiner Aal.

gancítu , nm: gantzitu Definitzione min. de gànciu, gànciu piticu e fintzes un'aina de carafatare, po ndhe bogare s'istupa bècia de is barcas Sinònimos e contràrios àghimu, assabedhu, gancixedhu Tradutziones Frantzesu gaffe (mar.) Ingresu small hook Ispagnolu corchete, descalcador Italianu gancetto Tedescu kleiner Haken, Häkchen.

gancixédhu , nm Definitzione min. de gànciu Sinònimos e contràrios àghimu, assabedhu, gancitu Tradutziones Frantzesu petit croc Ingresu little harpoon Ispagnolu gancho pequeño Italianu arpioncino Tedescu kleiner Haken, Häkchen.

iscampírru , nm: scampirru Definitzione tunina pitica chi no pesat chentu líbberas; nau de gente, unu chi est àbbile e lestru Sinònimos e contràrios lacertu 2. is pastoris ch'ia connotu fuat genti iscampirra Terminologia iscientìfica psc Ètimu itl. sgambirru Tradutziones Frantzesu thonine Ingresu small tuna Ispagnolu atún pequeño Italianu pìccolo tónno Tedescu kleiner Thunfisch.

iscàmpiu , nm Definitzione pagu pagu de tempus, su tanti de si fàere a bíere, coment'e una lampada / fàghere ccs. a s'i. = apenas chi fait Sinònimos e contràrios àchiu, fria, iscuta, paterefíliu, ratu 2 Frases aiseto sa note pro un'iscàmpiu de vida (L.Mele)◊ àpiu s'iscàmpiu, curriat a graminare pacos frochedhos ◊ si apo iscàmpiu benzo a ti agatare ◊ no apo iscàmpiu de nudha! ◊ cussu trabballu no mi lassat atzicu de iscàmpiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit moment Ingresu bit Ispagnolu ratito, instante Italianu attimino Tedescu kleiner Augenblick.

iscovíta , nf: issopita, scovita Definitzione calesiògiat iscoba pitichedha po mundhare cosa paga (mola, forredha, àteru), ma fintzes genia de pinzellu po passare sa tinta a is muros Sinònimos e contràrios iscobuledhu / pinzellu Tradutziones Frantzesu balayette Ingresu small broom Ispagnolu escobita Italianu scopino Tedescu kleiner Besen.

melàcra , nf: melagra, melarga, meliagra, meriaga, meriagra, miliacra, miliagra, miliarga, miriagra Definitzione calidades diferentes de erba agheda, a fògia ovada Sinònimos e contràrios alabatu, lampatu / ciduledha, coraxedu 1, erbasalia, malistritza, marraola, medhaca, meraxa, meriàgula, miriola, pabasedha Terminologia iscientìfica rba, Rumex acetosella, Oxalis acetosella Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu oseille Ingresu sorrel Ispagnolu acederilla, aleluya Italianu acetósa minóre Tedescu Kleiner Sauerampfer.

mémula , nf: mímula, mímulos, múmula Definitzione genia de murmutu ifadosu, cantighedhu, boghe o sonu no tanti fortes ma sighios; male, genia de doloredhu chi si sapit in sa carena, aintru (es. m. de coro, de istògomo) Sinònimos e contràrios càntara 1, laredha, mumuliu, taja / ttrs. mímmura Frases s'intendhet sa mémula de una cantone ◊ s'intendhet sa mímula de sos ribos ◊ cheres cantare sa mímula de sas chícheras ◊ s'intendhet coment'e una mémula: sunt sas pregadorias de sa zente ◊ ammuinada dae su caldu a múmulas de chígula ti drommias (G.Branca) 2. nosse, su dutore, no est dolore a su coro: una mímula est! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rhonchus Ingresu dirge, painful sensation Ispagnolu cantilena, dolor en el pecho Italianu rónco, nènia, sensazióne dolorósa Tedescu Röcheln, Geleier, kleiner Schmerz.

mògora, mògoro, mògoru, mògula, mòguru , nf, nm Definitzione nau de logu, una sedha bàscia, genia de montigu (est fintzes númene de bidha); fintzes muntone de pedra de muros orrutos Sinònimos e contràrios cúcuru, monticru, sedha Frases tot'in d-una m'isbéliant is nuis istringendi sa luxi in su mògoru pintau (M.G.Dessí)◊ apalas de is mogoredhus apu a poderai su soli…◊ cussu logu est totu a mògurus a mògurus 2. sa crésia orruta fut torrada a unu mògoro de pedra dea séculos (Deidda-Saderi) Sambenados e Provèrbios smb: Mogoro Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu colline Ingresu low hill Ispagnolu collado Italianu collina bassa Tedescu kleiner Hügel.

montícru , nm: montígiu, montigu, montiju, montiscru, montixu, montricu, montrigu, muntiju, muntricu, muntrigu Definitzione genia de montighedhu piticu, bàsciu bàsciu (a bortas dhu narant monte etotu in logos de basciuras) Sinònimos e contràrios cúcuru, frunchizolu, sedha Frases sos montígios si sunt assacarrendhe d'erva ◊ in cussu montigu si apubat una cresiedha ◊ sas arveghes che sunt pigadas a su montiju ◊ arrèssati un'azicu supra de carchi montricu! ◊ bi at montes artos e montiscros ◊ su babbu at datu duas lampitzatas in supra de su muntricu ◊ abberindhe s'istrada, pustis de duas chidas de triballu ant àpidu su nodu frimmu de su montrigu de Sa Corona ◊ bestint de ulia e laru ogni montrigu ◊ bi at bidhas inghiriadas de montigos Terminologia iscientìfica slg Ètimu ltn. montic(u)lus Tradutziones Frantzesu colline, coteau, monticule Ingresu hill, hillock Ispagnolu colina Italianu collina, còlle, monticèllo Tedescu Hügel, kleiner Berg.

pabarítu , nm: poberitu 1, pibiritu Definitzione genia de calagasu pitichedhu / fàghere cosa a pibiritu = bene meda Sinònimos e contràrios bellacasu, carravarina, lepilepi, maniposa, pabaredhu*, pabedha, pibirinu, seisei 2. andhaiat su ballu a pibiritu Terminologia iscientìfica crp Tradutziones Frantzesu petit papillon Ingresu little butterfly Ispagnolu mariposita Italianu farfallina Tedescu kleiner Schmetterling.

palinèdha , nf: pallinedha, parinedha Definitzione min. de palina: de s'istrégiu ladu de fenu (est fatu de iscaria), est cussu piticu (unos baranta centímetros de diàmetru) e a costaos bàscios, prus largu in is oros Sinònimos e contràrios caistedha Frases Mariarosa at postu is cocòis e is modhitzosus in sa palinedha ◊ apicaus dhui at sedatzus po fai sa farra, parinedhas e crobedhas Terminologia iscientìfica stz Tradutziones Frantzesu petite corbeille Ingresu small basket Ispagnolu cesta pequeña Italianu canestrino Tedescu kleiner Korb.

pamparèdha, pamparédhu , nf, nm Definitzione genia de erba bona a firmare o cagiare su sàmbene Sinònimos e contràrios coigrispa, pampinella Terminologia iscientìfica rbc, Sanguisorba minor Tradutziones Frantzesu sanguisorbe Ingresu burnet Ispagnolu pimpinela Italianu salvastrèlla Tedescu kleiner Wiesenknopf.

paneríta , nf: parinita, paronita Definitzione genia de paneri Sinònimos e contràrios paneredhu Frases iscurtzas, a munnedha cugudhadas, in dies caldas e in dies fritas, cun córvulas, cestinos, paneritas in Tàtari intrant a una trumada ◊ atzendhe sos pensamentos e arríbbalos in una paronita de seda (Z.Zazzu) Terminologia iscientìfica stz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu corbeille, panier Ingresu small basket Ispagnolu cesta Italianu cestèllo Tedescu kleiner Korb.

pedrighína , nf: predichina, predighina, pretichina, pretighina, pitrichina Definitzione (upm) min de pedra, pedra pitichedhedha, prus minuda de sa giarra (ma nau fintzes in custu sensu) Sinònimos e contràrios brúscula, pedrischedha, perdíscula, perdixedha, predaredha Frases sas rodas de sa moto tichirriaiant in sa pedrighina de sos tirighinos ◊ su tretu uve si curriat su palu fit unu cucuredhu de pretichina atzuta 2. so passadu in su fràigu pro isgarrigare sa pedrighina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pierrette, caillou Ingresu little stone Ispagnolu piedrecilla, piedrecita Italianu pietruzza, sassolino Tedescu kleiner Stein.

pedrischèdha , nf: pedruschedha, prediscedha, predischedha, preduschedha Definitzione orrughedhu de pedra, pedra pitichedhedha (upm), pedrighedha Sinònimos e contràrios pedrighina, pedrischédhula, perdixedha, predaredha, predusca Maneras de nàrrere csn: zúchere o pònnere p. in s'iscarpa = ficare carch'idea in conca, coment'e cosa chi no lassat in asséliu; intèndhere p. in s'iscarpa = tènniri calincuna cosa chi unu no podit baliai; èssere che pedrischedha in iscarpa = ifadosu meda Frases sa beridade ponet predischedha in s'iscarpa a chie de issa no est amantiosu ◊ sos Sardos esiliaos sunt preduschedha de rivu cussumada dae s'abba ◊ s'abba de su rivu trazat prediscedhas lúchidas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pierrette, caillou Ingresu small stone Ispagnolu piedrecilla, piedrecita Italianu pietruzza, sassolino Tedescu kleiner Stein.