alchítu , nm Definitzione
min. de alcu, arcu piticu
Tradutziones
Frantzesu
petit arc
Ingresu
small arch
Ispagnolu
arco pequeño
Italianu
archétto
Tedescu
kleiner Bogen.
altarítu , nm: artaritu Definitzione
min. de altare, artare minore, su chi faent inue si firmat sa crufessone, passandho passandho in is orrugas; logu adatu po arrimare cosa (es. is màrigas)
2.
unu cassadori po s'ibasai iat postu in pissu de un'artaritu su sirboni mortu chi portàt a pala
Tradutziones
Frantzesu
petit autel
Ingresu
small altar
Ispagnolu
altar menor
Italianu
altarino
Tedescu
kleiner Altar.
apítu 1 , nm Definitzione
logu in sa domo, aintru o fora, a ue si essit
Sinònimos e contràrios
ciapitu,
cortita,
passadissu
Frases
su bachile, s'apitu e s'arzola fint s'iscàsciu de sa zente (B.Truddaju)
Terminologia iscientìfica
dmo
Tradutziones
Frantzesu
cour
Ingresu
little yard
Ispagnolu
patio,
corral
Italianu
cortilétto
Tedescu
kleiner Hof.
archète , nm: architu Definitzione
arcu minore o cosa fata a bisura de arcu; aina po piscare coradhu / èssere de archete (nau de ccn.)= àere àlchida, àrchidos, fortza
Sinònimos e contràrios
archizone
2.
apo sos annos mios ma so de archete!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Archittu, Architto
Terminologia iscientìfica
dmo, ans
Ètimu
ctl.
arquet
Tradutziones
Frantzesu
petit arc
Ingresu
small arch
Ispagnolu
arco pequeño
Italianu
archétto
Tedescu
kleiner Bogen.
arvurítu , nm Definitzione
min. de àrvure, matighedha, mata pitica
Sinònimos e contràrios
arbulítzulu,
arburedha,
matixedha,
piantone 1
Tradutziones
Frantzesu
petit arbre
Ingresu
sapling
Ispagnolu
arbolillo
Italianu
alberèllo
Tedescu
kleiner Baum.
assabédhu , nm Definitzione
gancitu po cannacas, cadenas, asas, fintzes po limbatzu de is sonàgias
Sinònimos e contràrios
gantzitu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
petite agrafe
Ingresu
small hook
Ispagnolu
ganchete,
corchete
Italianu
gancétto
Tedescu
kleiner Haken.
assaédhu , nm: assedhu Definitzione
tacita o turnu, genia de ferru (o àteru) tundhu e curtzu chi permitit a duas cosas intradas apare de girare, de fàere giogu (ma si ndhe ponet fintzes in su giuale po arrèschere is loros)
Sinònimos e contràrios
asciedha,
ispículu
/
ossiedhu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
petit pivot,
petit tourillon
Ingresu
small pivot
Ispagnolu
pernio
Italianu
perniétto
Tedescu
kleiner Zapfen.
barríta 1 , nf Definitzione
min. de barra 1: genia de ferru chi si faet iscúrrere aintru de lórigas o guidas po serrare un'apertura o parte de un'apertura
Sinònimos e contràrios
barcioni,
passadore 1,
passante 1
Tradutziones
Frantzesu
petite barre,
câble
Ingresu
little bar
Ispagnolu
barrita
Italianu
spranghétta
Tedescu
kleiner Riegel.
bigaròne, bigaròni , nm Definitzione
currente, biga prus pitica e prus fine chi si ponet de una biga a s'àtera in sa teulada; in su telàrgiu, donniunu de is duos tacheris
Sinònimos e contràrios
currente 2,
listellu,
tzivina 1
Frases
sa trae maistra e sos bigarones
Tradutziones
Frantzesu
soliveau
Ingresu
rafter
Ispagnolu
vigueta
Italianu
travicèllo
Tedescu
Deckenträger,
kleiner Balken.
borrícu , nm: burricu,
burrincu Definitzione
animale mannu, de sa matessi genia de su cuadhu, ma de carena meda prus pitica, giua a pilos prus curtzos, a origas mannas, unga totu a unu, de naturale unu pagu tostorrudu, pesau e domau po si ndhe serbire a trebballare, cicire a cuadhu, carrare cosa: arratza distinta su b. sardu, de carena pitica (prus che àteru in colore de castàngia, ma agiummai biancu in bentre), e mescamente cussa de s'ísula de S'Asinara, areste e de intina biancu deunudotu; nau a befa, chie no atuat a sa cosa, no pentzat, e tocat sèmpere a si dha nàrrere
Sinònimos e contràrios
àinu,
burràgliu,
burriolu,
cocinedhu,
cocitu,
cotzi,
mobenti,
poledhu,
uncónchinu
/
pudhérigu
Frases
burrincu dhu tenit a víssiu a mossiai ◊ tue ti ndhe riaias, isconculendhe che a su burricu! ◊ su burricu pistincat sa coa e is ogus po istesiai sa musca ◊ insèdhadi su borricu e fala a bidha!
2.
tui e sa burrica de gomai… duas!
Sambenados e Provèrbios
prb:
a isciacuai sa conca a su burricu si nci perdit tempus e saboni
Terminologia iscientìfica
anar, anall, equus asinus
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
bourrique,
ânon,
bourricot
Ingresu
ass
Ispagnolu
borrico
Italianu
somaro,
asinèllo
Tedescu
Esel,
kleiner Esel.
bratzichédhu , nm Definitzione
min. de bratzu, bratzu de pipiu
Sinònimos e contràrios
bratzitu
Tradutziones
Frantzesu
bras
Ingresu
little arm
Ispagnolu
bracito
Italianu
braccino
Tedescu
kleiner Arm.
brughíta , nf Definitzione
greme piticu
Sinònimos e contràrios
bermighedhu,
bermizolu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Brughita, Brughitta
Tradutziones
Frantzesu
vermisseau
Ingresu
small pretty worm
Ispagnolu
gusanillo
Italianu
vermiciàttolo
Tedescu
kleiner Wurm.
brúgula, brúgura , nf: búlgula,
búrgula Definitzione
genia de essidura pitichedha in sa pedhe (e fintzes neu); nau in cobertantza, neghe, difetu / no bi at, no bi at restadu una b. = nudha
Sinònimos e contràrios
buizola,
burbuja,
malcitu
/
ampístula,
brussedha,
caigioni,
dolimazosa,
frusca,
fruscedha,
pabedha 1,
sembu
2.
pro che leare s'errore e redímere sa zente mortu est subra sa rughe chena búrgula e neu ◊ su logu est netu che istedhu: no che at una búrgula!
Ètimu
itl.
brùcola
Tradutziones
Frantzesu
acné,
bouton,
furoncle
Ingresu
acne
Ispagnolu
acné,
grano
Italianu
acne,
foruncolétto
Tedescu
Akne,
kleiner Furunkel.
brúscula , nf: búscula Definitzione
pedrighedha pitica, arenighedha
Sinònimos e contràrios
bríscula,
brusca* 1,
pedrighina,
pedrischedha,
perdixedha
Frases
bètalis una brúscula a sas berbeghes, pro las furriare!
Tradutziones
Frantzesu
caillou
Ingresu
pebble
Ispagnolu
piedrita
Italianu
sassolino
Tedescu
kleiner Stein.
bubbulíche, bubbulícu , nm Definitzione
unu tantighedhu, pagu, crocoledhu, su tanti chi podet càbere in buca, nau de cosa a bufare; fintzes moida de cosa budhindho
Sinònimos e contràrios
bucada,
gropu,
ingullida,
intullada,
ticada,
tichedhu,
tirone,
tumata 1
/
cróculu,
gurgúlliu
Frases
ndhe picat unu bubbulicu in buca, pro l'assazare ◊ bibíebbos unu bubbulicu de abbardente!
Tradutziones
Frantzesu
petite gorgée
Ingresu
small sip
Ispagnolu
sorbo
Italianu
sorsettino
Tedescu
kleiner Schluck.
cadreèdha , nf Definitzione
min. de cadrea, cadira pitichedha (sa de duas /e/, cussa de su sufissu, no s'intendhet e po cussu su foedhu est fintzes iscritu cun d-una sola)/ min. cadredhutza
Sinònimos e contràrios
cadreighedha,
catriedha
Frases
intro a coghina e mi tratenzo solu cun d-una cadredhutza iscarrugada (P.Zenzero)
Tradutziones
Frantzesu
petite chaise
Ingresu
small chair
Ispagnolu
sillita
Italianu
seggiolina
Tedescu
kleiner Sthul.
cadreighèdha , nf Definitzione
min. de cadrea, cadira pitichedha
Sinònimos e contràrios
cadreedha
Tradutziones
Frantzesu
petite chaise
Ingresu
small chair
Ispagnolu
sillita
Italianu
seggiolina
Tedescu
kleiner Stuhl.
cagazechínus , nm Definitzione
si narat de ómine bàsciu e male fatu
Terminologia iscientìfica
zcrn
Tradutziones
Frantzesu
trapu
Ingresu
short and badly formed man
Ispagnolu
achaparrado
Italianu
caramógio
Tedescu
kleiner und schlecht gewachsener Mann.
caistèdha , nf, nm: canestredha,
canistedha,
canistedhu,
canistredha Definitzione
de s'istrégiu de fenu (est fata de iscaria), est cussu a costaos bàscios e piticu (unos barantas centímetros de diàmetru) impreau a pònnere prus che àteru cosa de papare, fintzes in mesa (es. su pane)
Sinònimos e contràrios
cherrighedha,
palinedha,
palini,
pobinu
Frases
pone duos orzatos in sa caistedha ca immurzamus! ◊ pitzinnu minore ma, si li bocas canistedha, sa parte sua si la fachet che pessone manna! ◊ assupreint sas féminas a ndhe acabidare in cólvulas e canistredhas piatos, istelzos, pane e dulches restados
Terminologia iscientìfica
stz
Tradutziones
Frantzesu
corbeille,
manne
Ingresu
small basket
Ispagnolu
panero
Italianu
canestrino
Tedescu
kleiner Korb.
callellédhu , nm Definitzione
min. de callellu
Sinònimos e contràrios
cacedhedhu,
calligionedhu,
catedhutzu
Tradutziones
Frantzesu
petit chien
Ingresu
doggy
Ispagnolu
cachorrito
Italianu
cagnolino
Tedescu
kleiner Hund.