gotigóti , nm: gotzigotzi Definition tzilighitu, su toca toca chi si faet segundhu su tretu de sa carena po fàere erríere a unu Synonyms e antonyms cagaitas, chighirighitu, chilighili, chitirighítili, corigori, sintzirigu, tzintzirighilli Etymon srd.
gotilòni , nm Definition gurtedhu po fàere is bicos e is pitzicorrus a is cocòis innanti de dhos inforrare; arresojedha de mari, genia de cóciula a papu longu, de sabore piberudu, chi is cociulajos bendhent a matzos Synonyms e antonyms arrasoa, gragalloni Scientific Terminology ans, crx.
gótulu , nm Definition genia de istregighedhu unu pagu diferente de sa cíchera, po bufare Synonyms e antonyms cicaroni, dischedha Sentences su fremmentarzu est unu bículu tundhuriju de cumassu chi si arribbat in su gótulu dai su suetu innanti Scientific Terminology stz Etymon itl. gotto.
gotzigótzi gotigóti
gòtzos gòcius
govàciu gavàciu
govàrdu gavàrdu
govínu , nm Definition genia de iscartedha de pértigas po cassare ambidha Sentences sos piscadores ant paradu govinos, óbigas e nassas. Scientific Terminology stz.
góvu , agt Definition its, bovu? Sentences est una fémina grassota, lègia e gova, apuntziada ma unu pagu smodia.
grabbàda , nf Definition su crabbare Sentences faghendhe de su letu sa grabbada a coguzu li ponet sa banita, a istèrrere li ponet sa fressada! Etymon srd.
grabbàre , vrb: aggarbai* Definition pònnere a postu, illichidire, agiustare, adatare.
grabbédhu , agt Synonyms e antonyms grabbosu.
grabbèlla , nf Definition genia de pigione: de custa calidade, est sa conchiruja Synonyms e antonyms ammuntedhada, mantedhàdile, passariàngia, pitigrussa, pitilongu, sinnora Scientific Terminology pzn, lanius senator badius.
grabbósu garbósu
gràbbu gàrbu
grabéllu , nm: cravellu,
gravedhu,
gravellu,
gravégliu,
graverzu Definition
genia de erba bella po su frore de nuscu forte e delicau, nau fintzes de unu po istima forte: calecuna calidade est ingespiada, a marcos o pintirighinos de diferente colore / calidades diferentes de gravellos: gravelledhu aresti (Petrorhagia prolifera), gravelledhus = lampajoni 1 (Saponaria vaccaria), gravellinedhu de campu = tzacarredha (Silene coelirosa), gravellinu = niedhone (Silene gallica), gravellinu de campu (Silene flos-cuculi), gravellinus (Dianthus armeria, D. chinensis), gravellinus de seda (Lampranthus coccineus, L. vernalis, Mesembryanthemum croceum), gravellinu vellutau (Tagetes patula), gravellu de mari (Silene sericea), gravellu de mesadí (Carpobrotus acinaciformis), gravellu de Orri = setembrinas (Symphyotrichum novi-belgii), gravellu giaponesu (Tagetes erecta)/ unu schésciu de gravellu = unu tudhu, unu bullone; píbiri gravellu = itl. chiodi di garòfano (una de is saboridas po druches e papares)
Synonyms e antonyms
caróvulu
Sentences
est ruju che portzedhu de grabellu ◊ no fit gravégliu e ne rosa su chi giughia in sas manos ◊ ite bellos gravèglios chi ti vatunt sas damas!…
2.
po amai a tui, gravellu, su coru portu in pena! ◊ luna, luna, donamí fortuna po mi cojai, po mi fai bella, po andai a sa capella cun gravellu adorau!
Surnames and Proverbs
smb:
Gravellu
Scientific Terminology
frs, Dianthus caryophyllus
Etymon
ctl.
clavell
Translations
French
œillet
English
carnation
Spanish
clavel
Italian
garòfano
German
Gartennelke.
grabíglia , nf: graíglia,
gravíglia,
gravilla,
grivilla Definition
trastu de ferru a pònnere po orrostire cosa cun sa braxa asuta; parte de su giuale, ossiedhus, oto in su mannu, bàtoro in su minore, ue passant is loros po istare firmos: in cobertantza, cosa chi faet arrèschere, troboit
Synonyms e antonyms
cadriga,
grèglia
/
ttrs. grabíglia
Sentences
bi teniat una graíglia chi aiat tratadu pagas boltas pro arrustire calchi bículu de peta ◊ in sa gravíglia ponzeint a santu Larentu…◊ coghent sa frissura in sa gravíglia
2.
su mundu est prenu de grivillas!
Translations
French
gril
English
grill (e)
Spanish
parrilla
Italian
gratèlla,
gratìcola
German
Bratrost,
Rost,
Grill.
gràcia , nf: gràscia,
grassa,
gràssia,
gràtzia 1 Definition
genia de praxere, de meràculu, de donu chi Deus e santos faent a chie dhos invocat, o fintzes iscontu de pena chi un'autoridade faet a unu cundennau; segundhu sa dotrina católica, su èssere in amighéntzia, in paghe cun Deus; si narat po arrengratziamentu po calecunu bene o agiudu arreciu; nau de sa manera de fàere o de si mòvere, crabbu, galania / númene de fémina: Gràssia, Grassiedha
Synonyms e antonyms
donu,
meràculu,
perdonu,
piachere
/
anagràtzias,
ringratziamentu
/
cumpoltura
Idioms
csn:
gràscia ’e Deus = (nadu de css. cosa), bene bundhante, cosa bona; no àere bidu mai gràssia ’e Deus = no àere bidu mai alimentos, cosa de bonu; èssere in gràssia ’e Deus (nadu de cosa, de unu fàghere) = èssiri bèni fatu, bonu, acomenti andat bèni; fai gràtzia a unu presoneri = aggrassiare; fai mala gràtzia (nadu de carchi cosa) = fai malu sànguni, fàghere istògomo malu, dispiàghere; donai o torrai gràtzias = ringratziare; torrare malas gràssias = torrare male pro bene, èssere isconnóschidos, malebortzedidos; e de gràssias chi…, a gràscias chi… = e biadu e chi…; in gràssia! = po prexeri! (ma fintzas innanti de pregontai cosa a ccn., in su sensu de "iscusit!")
Sentences
de gràssias ses sa vena e sa currente ◊ bivent a gràssias de chie ndhe lis cheret dare ◊ si adduras ispetendhe sas gràtzias anzenas ti ses iscavendhe sa losa! ◊ portant gràtzias e consolu po allebiai dogna mali ◊ bidant onzi gràssia acansada cantos patint penas e tristura
2.
biadu chie morit in sa gràssia de Deus! ◊ no bi ndhe at una in gràssia de Deus de cussas domos, totu malegontzas!
3.
no torris mala gràtzia a Deus po su chi ses o tenis! ◊ gràssias ndhe apat Deus, su pacu nostru nos est fintzas meda! ◊ torraus gràtzias a totus is chi ant crétiu in custu ◊ de binu no ndhe bufo: gràtzia, coment'e retzidu! ◊ – Gràtzia de s'azudu! – No b'at de ite!
4.
sa gana mi picabat a dellírios, pariat chi no aia bidu mai gràssia de Deus ◊ e de gràssias chi la tenimus, sa cosa, aite a ndhe comporare? ◊ a gràscias chi l'avio cuverau, cussu pacu de cosa si l'at gramuzau su becu! ◊ in gràtzia, de ue sezis?
Translations
French
grâce
English
grace,
mercy
Spanish
gracia
Italian
gràzia
German
Gnade.
gràda , nf Definition donniunu de is pianos de un'iscala / pesare sas gradas = artziai Synonyms e antonyms iscaberi, iscalina Sentences apo pesau sas gradas pro isculpire in sas nues su bisu chi no morit (G.Brocca)◊ sas féminas fint postas una grada prus in bassu de sos ómines Etymon spn. grada.
gradài , vrb Definition crèschere de grados, pigare grados de calecuna sustàntzia Sentences segundu comenti est pudau, su sermentu àxina ndi bogat pagu ma su troni dh’ammadurat e su mustu gradat de prus (P.Caredda).