sínnu 1 , nm Definition
genia de segada chi si faet in s'origa po distínghere su bestiàmene (prus che àteru brebès, crabas, porcos) segundhu su mere; cosa o iscritura posta a singiale o chi a dónnia modu est un'inditu; discu de linna o de ortigu chi si ponet in su mojolu de sa mola / is sinnos de su bestiàmene: pertunta (istampu tundhu in mesu in mesu de s'origa, in d-una o in ambas), spissada (ispuntada), giuali (segada a mesa luna: g. de ananti, avatu o de daesegus, trevessus a un'origa addenanti, in s'àtera addaesegus), bogada ’e prana (segada de unu cantu de origa de mesania a sa punta: b. de ananti, b. de avatu), pissu càvana (segada a L de mesania a sa punta: p. c. de ananti, de avatu, trevessus), orrundilina (segada de s'origa in mesu de mesania a sa punta, de resurtare a duas puntas ma bogandhoche una tira a V), nàiri (trapada a mesania de s'origa dae s'oru a mesu, addenanti, addaesegus), crafida (trapada, segada, de mesania a sa punta, in mesu in mesu, chentza che ndhe bogare), ínnida (chentza perunu sinnu)
Synonyms e antonyms
malcadura,
signale,
síngia
Idioms
csn:
fàghere in d-unu s. = in d-un'artzada de oju, in tempus de fàghere unu sinnu (de rughe); istare unu s. = fàghere impresse meda; totu su bestiàmine de unu s. = tallu, famíllia; segàrendhe su s., fàghere a sega s. = bochire o furare totu su bestiàmine de unu, ispèrdere sa ratza
Sentences
su pastore si est abbizau dae su sinnu chi s'anzone fit su suo ◊ sa sementusa fut cun su sinnu de is brebeis de s'amigu ◊ dàdemi unu maridu, za no bos chirco ne sinnu e ne pilu! (Limbudu)◊ tenemu crabas e de sinnu dèu fia spitzada e ciuali asegus
2.
su vichinatu picat su sinnu dae unu mulinu de tempos anticos ◊ sa limba est su sinnu prus forte de s'identidade (B.Columbu)◊ bisonzat de apompiare sos sinnos, pro cumprènnere! ◊ est sinnu de mente giusta a nàrrere sos faedhos chi bi deghent ebbia (P.Pillonca)◊ milli ojos nos fint servendhe, calculendhe chizas, sinnos, tzinnos e sinnales ◊ bi aiat cosa de sinnos toltos a bessu de colora
4.
mi ses iscumparida in d-unu sinnu! ◊ in tempus de unu sinnu che sunt essidos ◊ tenia unu pitzinnu de sos primos de bidha: mi ndhe at segadu sinnu sa morte istinchidha ◊ no si ndhe agatat frutu e ne zenia, chi ndhe ant segadu sinnu dae fundhu!
Surnames and Proverbs
prb:
a su sinnu si connoscit su pegus
Etymon
ltn.
signum
Translations
French
marque
English
countermark
Spanish
marca,
seña
Italian
contrasségno,
ségno
German
Kennzeichen,
Zeichen.
sinóbida sannóbidu
sinóbiga , nf Synonyms e antonyms ceróbida*, cheripighe.
sinochè , prep Definition si no che… = méngius meda, meda peus, prus mannu de… Synonyms e antonyms aterechè.
sinoddúncas , avb Synonyms e antonyms assinuncas, candeghinò, cantichinono, chiscussu, dassinuncas, sinono Etymon srd.
sínodu , nm Definition atóbiu de is preides de una diócesi cun su píscamu, o fintzes de is píscamos inter issos etotu.
sinòncas , avb: assinuncas,
sinuncas Definition
de àtera manera, de àteru betu, in àteras cunditziones
Synonyms e antonyms
aghinunca,
calechinò,
cancinò,
chiacussu,
chinonca,
chiscussu,
cidacheste,
dassinuncas,
diacussu,
sinono,
sintennucas
Sentences
cosa no promitas chi no potzas tenni, sinuncas as a èssiri portada a signali ◊ sinuncas it'est su vinu, custa cosa chi nos fachet irmenticare pessamentos e cuntipitzos? ◊ boliat una birra frisca, sinoncas nudha
2.
e sinuncas, lu collimus, late o tzuculate chi siat!
Etymon
spn.
si nunca
Translations
French
autrement
English
or else
Spanish
de otra manera
Italian
altriménti,
diversaménte
German
sonst.
sinónimu , nm Definition númene o àtera genia de foedhu chi tenet su matessi significau in totu o in parte de un'àteru diferente (es. su logu po comente faet andhandho ainnanti sèmpere prus artu artziada, pesada, pigada, sa posidura de unu – o fintzes de cosa – po comente est a peis in terra e conca in artu, in posidura verticale, ficadu, reu, ritzu, prantau, istrantaxu).
sinòno , avb Definition
(si nono) de àtera manera, de àteru betu, in àteras cunditziones: méngius a iscríere sinono po chi siat prus craru su chi si bolet nàrrere: si no nos amus a frimmare pro sempre est diferente de sinono nos amus a frimmare pro sempre, sa prima balet bastus chi no nos frimmemus, s'àtera si no faghimus goi nos amus a…; in itl. fintzas in alternativa
Synonyms e antonyms
aghinunca,
calechinò,
cancinò,
cantichinono,
chidecosè,
chinono,
chiscussu,
cidacheste,
deghinò,
diacussu,
sinoncas,
tecussei
Idioms
csn:
e ca sinono!… = zenia de nada chi afortit su chi si est nadu innantis annunghindhe carchi motivu de prus; o sinono = o fintzas; ello sinono? = est ladinu chi…, andhat desesi chi…
Sentences
tocat chi bi andhes tue, sinono no ti pagant ◊ Antoni at giutu fiancos, sinono bi ndh'aiat de s'ispèrdere! (G.Ruju)◊ a chistionare cun sos cumpanzedhos no si podiat, chi sinono su chi no beniat a conca a s'unu fossis fit bénnidu a conca a s'àteru
2.
e ca sinono, ite mastru malu podiat èssere pro mazare?!… a mazare si mazat pro su bene…◊ in iscola chentza mastru no si podiat imparare, e ca sinono, sa muta za fit de nos fidare in iscola solos: totu aimus bortuladu!
3.
li narant una cosa, o sinono un'àtera ◊ fato goi: e sinono ite poto fàghere?
Etymon
srd.
Translations
French
autrement
English
otherwise
Spanish
si no
Italian
altriménti,
diversaménte
German
sonst.
sinsigórru sicigórru
sinsiriòne , agt, nm: tzintzirione* Definition chi o chie si credet tropu, chi faet e narat coment'e ch'iscat totu issu, fintzes locàciu Synonyms e antonyms presumidu, sabiedhu, sciudotu.
sínsulu sínciu
sintàssi , nf Definition sa manera de pònnere impare is pentzamentos arrapresentaos cun is foedhos, is propositziones e períodos, e sa parte de sa grammàtiga chi dh'istúdiat.
sintàticu , agt Definition de sa o chi pertocat sa sintassi.
sintàula , nf Definition genia de erba marigosa, erba de isprene, bona po curare sa malària e àteras callenturas Synonyms e antonyms brundajana, brundajò, brundedha, brundina Scientific Terminology rbc, Centaurium erythraea, C. maritimum.
sintennúcas , avb Synonyms e antonyms sinoncas* Sentences sintennucas, li cheriant fenas vene, ca fit un'ómine de pache.
síntesi , nf Definition métidu de cumpònnere o fàere cosas noas betandhondhe apare àteras; su chi arresurtat de nou de s'unione de duos o prus elementos; cosa o fatu contau cun prus pagos foedhos.
sintéticu , agt Definition fatu a síntesi; chi est nau, o chi narat, in pagos foedhos.
sintídu santídu