sabèza sabbègia
sàbi , nf, nm: sai,
sale,
sali,
sàui Definition
cumpostu chímicu, mescamente cloruru de sódiu, genia de minerale chi si ponet a is papares po dhos cundhire e po no si guastare; si narat fintzes in su sensu de sabidoria / genias de sale: a pedra o grussu (a farinos mannos), pistau o fini (salipa, saboca); caminu de su sale = difítzile meda
Synonyms e antonyms
ttrs. sari
Idioms
csn:
èssiri tocau a sali, avantzau de sale = ispuntante, salidedhu; intrare su sale a sa cosa = surzire o leare sale; essire su sale a sa cosa = èssere ispuntantedha a sale, salidonza; èssiri bellu de sali (nau de cosas de papai)= zustu a sale; arrusciai de sali = salire, paspiare sale; ghetai, aciúngiri una punta de s. = un'apenas, una pitzigadedha; fàghere, fàgheresi a sales = arrogai, arrogaisí a pimpiridas, a arroghedhus coment'e perdas de sali; istrúeresi che pedra ’e sale = ispèrderesi de no ndhe abbarrare nudha; ocru ’e sale = ocriggàtinu, chi portat is ogus asulus; pistare a unu chei su sale = surrai meda; èssiri a mesu ’e sali = barriadu a tropu, a tretu de no poder fàghere nudha; pèrderendhe sacu e sale = pèrdiri totu, lati e cradhaxu; ghetare su sale in d-unu logu = fagherebbei disacatu, distrúere
Sentences
su mànigu chentza sale est bambu ◊ su sale est bonu si no est tropu ◊ si est solta che sale in abba ◊ a su casu li est intradu su sale ◊ po cussa cosa si ponit sa sai grussa ◊ porta sa sabi ca custa cosa est bamba! ◊ apu ghetau sa sali a s'àcua
2.
ses istimadu ca as sale in su chelbedhu ◊ a ndhe zughes de sale, nendhe machines!…◊ chie dogni rejone tenet franta renas in conca no giughet de sale
3.
mancari las pistes chei su sale, no ti ndhe faghes bona de cussas piciocas ◊ toca e faidhu tui, gei no ses mancu a mesu ’e sali! ◊ sas undhas dividesint sas codinas, rocas e pedras faghiant a sales ◊ comente li sunt rutas at fatu sas tatzas a sales ◊ su sale mi ant ghetau in domo mia, pérdiu mi ant sa menzus pitzinnia!◊ tasta s’àcua de sa pasta po bí chi est bella de sali!
Surnames and Proverbs
smb:
Sai, Sais, Sale, Salis
Scientific Terminology
mnr
Etymon
ltn.
sal
Translations
French
sel
English
kitchen salt
Spanish
sal
Italian
sale alimentare
German
Kochsalz.
sabía , nf: atzalia,
salia,
saliba,
saliva,
sobia Definition
genia de ispruma bianca chi sèberant e bogant unas cantu gràndhulas o néulas in buca, bona mescamente po agiudare a impastare e digirire totu su chi si papat; si narat fintzes in su sensu de sustàntzia
Synonyms e antonyms
fusina
/
sustànsia
Idioms
csn:
fuliai s. = bogare salia meda; pònniri s. in su nasu a unu = leare in ziru, collonare, giogai a unu; calai is salias, atziai is salias a buca = bènnere disizu mannu, gana de carchi cosa azummai coment'e chi unu la siat manighendhe; fai calai sa s. a unu = fàghere disizare meda, fagher bènnere su disizu; ingurtire salibedha = passare o leare fele; salias longas = salibedhas, sa salia meda chi essit candho si pessat o si abbàidat a cosa de manigare chi piaghet; salias caninas = salia de chie sufrit a brusiore de istògomo; sentza assazare mancu una salia = sentza de papai nudha
Sentences
custu fritu belat sa salia in buca ◊ no at tentu cunsolu e a bortas si est bidu achessu a pane e salia ◊ custu murdegu est biancu de sa salia de sa satzaluga
2.
cussa est terra bona, de salia ◊ custa terra no zughet salia
3.
mi apuntu a salias longas ananti de is liconerias ◊ est sempri a sabias longas e a gana maba: stau ca est príngia! ◊ ue fint sas licantzadorias rodiao solvèndhemi in salias ◊ ndi dhi calant is salias candu bit piciocas bellas ◊ bai ca no mi lassu ponni salia in su nasu de tui! ◊ crupa de sos tascaresos so abbarrau chidas ingurtindhe salibedha!
Surnames and Proverbs
prb:
a chini spudat a celu, sa salia in faci dhi torrat
Etymon
ltn.
saliva
Translations
French
salive
English
spit
Spanish
saliva
Italian
saliva
German
Speichel.
sabiamènte, sabiamènti , avb Definition cun sabiore.
sabiàtzu , agt Definition nau de ccn., chi est unu pagu sàbiu Etymon srd.
sabidàtzu , agt: salidassu, salidatzu Definition nau de cosa de papare, chi est bundhantedhu a sale Synonyms e antonyms avantzosu, incassale, ispuntante, salidonzu | ctr. bambisinu Etymon srd.
sabidòre , agt, nm Definition chi o chie portat sabiesa Synonyms e antonyms acristianadu, bonu, sàbiu | ctr. locu, macu 2. gai naraiant sabidores antigos sérios e bonos (A.Mura Ena)
sabidoría , nf: sabiduria,
sapidoria Definition
su èssere sàbios, capacidade de pentzare e fàere totu is cosas cun cunsideru, abbaidandho su prus giustu, su prus méngius, su necessàriu
Synonyms e antonyms
gusàriu,
sabine,
sabiore,
sapidóriu
| ctr.
locura,
macheine
Sentences
"Iscurta, abbàida e càglia" fut cumandhamentu de sabidoria chi sos mannos ammentaiant a sos chi funt creschendhe ◊ sa sapidoria animaiat sos printzípios giurídicos de sa Carta de Logu ◊ in su mundhu, de sabidoria bi ndh'at pagu meda
Etymon
spn.
Translations
French
sagesse
English
wisdom
Spanish
sabiduría
Italian
saggézza
German
Weisheit.
sabidúra , nf Definition genia de sabiesa, ma no própriu Sentences sabidura de zente marrana Etymon srd.
sabidúra 1 , nf: salidura Definition
su salire, nau prus che àteru de cosas chi arrechedint sale meda (lardu, casu, o àteru)
Synonyms e antonyms
ammurjadura,
salimentu,
salinzu
Sentences
in casifíciu apu biu comenti faint sa sabidura de su casu
Etymon
srd.
Translations
French
salage
English
salting
Spanish
salazón
Italian
salagióne
German
Pökeln,
Einsalzen.
sabiduría sabidoría
sabiédhu , agt, nm Definition
prus chi no sàbiu, chi pentzat de dhu èssere, chi si credet, chi pentzat de ischire meda e si ponet in mesu po dónnia cosa
Synonyms e antonyms
presumidu,
sciudotu,
sinsirione
Translations
French
je-sais-tout
English
know-it-all
Spanish
sabelotodo
Italian
saputèllo
German
neunmalklung,
Neunmalklug,
Besserwisser.
sabiénscia, sabiéntzia , nf: (sa-bi-én-sci-a)
sapiénscia,
sapiénsia,
sapiéntzia Definition
su ischire, su cunsiderare e fàere is sàbios, su èssere sàbios in su sensu méngius e prus erricu
Synonyms e antonyms
sabidoria,
sabiesa,
sabine,
sabiore
| ctr.
locura
Sentences
so cumbintu chi pro locura, no pro sabiénscia, a mi crere tantu abbistu fia ispintu ◊ sa providéntzia divina ti at dadu tratos, bellesa e sabiéntzia
Translations
French
savoir,
sagesse
English
understanding
Spanish
sabiduría
Italian
sapiènza
German
Weisheit.
sabièsa , nf: saviesa,
saviéscia Definition
su èssere sàbios
Synonyms e antonyms
sabidura,
sabiénscia,
sabine,
sabiore,
savímene
| ctr.
dortidúdine,
locura,
trotímene
Sentences
s'antiga saviesa no ispírigat prus su bene dae su male ◊ Deus ti at dadu saviéscia
Etymon
itl.
saviezza
Translations
French
savoir,
sagesse
English
wisdom
Spanish
sabiduría
Italian
sapiènza,
saggézza
German
Weisheit,
Wissen.
sabína , nf: salina Definition
logu fatu a iscumpartimentos, a bisura de bartzas istérrias fintzes un'ètaru, adatu po fàere sale industriale de s'abba de su mare: in Sardigna funt famadas is salinas de Santu Giuanni Suérgiu e Sant'Antiogu e de Castedhu (tra Castedhu e Quartu, tra Castedhu e Cabuderra), chi funt de is prus mannas de s'Europa (unu tempus dhue ndhe aiat in àteros oros de mare puru)
Sentences
is sabinas funt un'arrichesa manna e a ingíriu de sa Sardínnia s'abba de su mari est sabida meda puru ◊ su sale de sas salinas isolanas totu at fatu pro zente istraniera, che a sas minieras etotu!
Surnames and Proverbs
smb:
Salinas
Etymon
ltn.
salina
Translations
French
saline
English
saltworks
Spanish
salina
Italian
salina
German
Saline.
sabína 1 , nf, nm: sabinu Definition ispécia de tziníbiri burdu, masedu, o ghiníperu fémina Scientific Terminology mt, Juniperus phoenicea.
sabíne , nm: saveine, savine Definition su èssere sàbios Synonyms e antonyms sabidoria, sabiénscia, sabiesa, sabiore | ctr. locura, macheine Sentences sa malíscia no est nobbilesa e ne sabine ◊ su méritu est totu de su savine vostru! Etymon srd.
sabínu sabína 1
sabiòre, sabiòri , nm: sapiore Definition
su èssere sàbios
Synonyms e antonyms
sabidoria,
sabiénscia,
sabiesa
| ctr.
locura
Sentences
fint de grandhe respetu siat pro su sabiore e siat pro su grabbu chi aiant fatendhe sas cosas
Etymon
srd.
Translations
French
sagesse,
bon sens
English
common sense
Spanish
sabiduría,
juicio
Italian
saggézza,
assennatézza
German
Weisheit,
Vernunft.
sabiótu , agt, nm Definition chi iat a pàrrere sàbiu, ma chi sàbiu no est etotu Synonyms e antonyms machedhu, machillotu, machisóngiu Sentences pro custos sabiotos, malugreo, fintzas sos bios cherent in museo! Etymon srd.