sabèza sabbègia
sàbi , nf, nm: sai,
sale,
sali,
sàui Definizione
cumpostu chímicu, mescamente cloruru de sódiu, genia de minerale chi si ponet a is papares po dhos cundhire e po no si guastare; si narat fintzes in su sensu de sabidoria / genias de sale: a pedra o grussu (a farinos mannos), pistau o fini (salipa, saboca); caminu de su sale = difítzile meda
Sinonimi e contrari
ttrs. sari
Modi di dire
csn:
èssiri tocau a sali, avantzau de sale = ispuntante, salidedhu; intrare su sale a sa cosa = surzire o leare sale; essire su sale a sa cosa = èssere ispuntantedha a sale, salidonza; èssiri bellu de sali (nau de cosas de papai)= zustu a sale; arrusciai de sali = salire, paspiare sale; ghetai, aciúngiri una punta de s. = un'apenas, una pitzigadedha; fàghere, fàgheresi a sales = arrogai, arrogaisí a pimpiridas, a arroghedhus coment'e perdas de sali; istrúeresi che pedra ’e sale = ispèrderesi de no ndhe abbarrare nudha; ocru ’e sale = ocriggàtinu, chi portat is ogus asulus; pistare a unu chei su sale = surrai meda; èssiri a mesu ’e sali = barriadu a tropu, a tretu de no poder fàghere nudha; pèrderendhe sacu e sale = pèrdiri totu, lati e cradhaxu; ghetare su sale in d-unu logu = fagherebbei disacatu, distrúere
Frasi
su mànigu chentza sale est bambu ◊ su sale est bonu si no est tropu ◊ si est solta che sale in abba ◊ a su casu li est intradu su sale ◊ po cussa cosa si ponit sa sai grussa ◊ porta sa sabi ca custa cosa est bamba! ◊ apu ghetau sa sali a s'àcua
2.
ses istimadu ca as sale in su chelbedhu ◊ a ndhe zughes de sale, nendhe machines!…◊ chie dogni rejone tenet franta renas in conca no giughet de sale
3.
mancari las pistes chei su sale, no ti ndhe faghes bona de cussas piciocas ◊ toca e faidhu tui, gei no ses mancu a mesu ’e sali! ◊ sas undhas dividesint sas codinas, rocas e pedras faghiant a sales ◊ comente li sunt rutas at fatu sas tatzas a sales ◊ su sale mi ant ghetau in domo mia, pérdiu mi ant sa menzus pitzinnia!◊ tasta s’àcua de sa pasta po bí chi est bella de sali!
Cognomi e Proverbi
smb:
Sai, Sais, Sale, Salis
Terminologia scientifica
mnr
Etimo
ltn.
sal
Traduzioni
Francese
sel
Inglese
kitchen salt
Spagnolo
sal
Italiano
sale alimentare
Tedesco
Kochsalz.
sabía , nf: atzalia,
salia,
saliba,
saliva,
sobia Definizione
genia de ispruma bianca chi sèberant e bogant unas cantu gràndhulas o néulas in buca, bona mescamente po agiudare a impastare e digirire totu su chi si papat; si narat fintzes in su sensu de sustàntzia
Sinonimi e contrari
fusina
/
sustànsia
Modi di dire
csn:
fuliai s. = bogare salia meda; pònniri s. in su nasu a unu = leare in ziru, collonare, giogai a unu; calai is salias, atziai is salias a buca = bènnere disizu mannu, gana de carchi cosa azummai coment'e chi unu la siat manighendhe; fai calai sa s. a unu = fàghere disizare meda, fagher bènnere su disizu; ingurtire salibedha = passare o leare fele; salias longas = salibedhas, sa salia meda chi essit candho si pessat o si abbàidat a cosa de manigare chi piaghet; salias caninas = salia de chie sufrit a brusiore de istògomo; sentza assazare mancu una salia = sentza de papai nudha
Frasi
custu fritu belat sa salia in buca ◊ no at tentu cunsolu e a bortas si est bidu achessu a pane e salia ◊ custu murdegu est biancu de sa salia de sa satzaluga
2.
cussa est terra bona, de salia ◊ custa terra no zughet salia
3.
mi apuntu a salias longas ananti de is liconerias ◊ est sempri a sabias longas e a gana maba: stau ca est príngia! ◊ ue fint sas licantzadorias rodiao solvèndhemi in salias ◊ ndi dhi calant is salias candu bit piciocas bellas ◊ bai ca no mi lassu ponni salia in su nasu de tui! ◊ crupa de sos tascaresos so abbarrau chidas ingurtindhe salibedha!
Cognomi e Proverbi
prb:
a chini spudat a celu, sa salia in faci dhi torrat
Etimo
ltn.
saliva
Traduzioni
Francese
salive
Inglese
spit
Spagnolo
saliva
Italiano
saliva
Tedesco
Speichel.
sabiamènte, sabiamènti , avb Definizione cun sabiore.
sabiàtzu , agt Definizione nau de ccn., chi est unu pagu sàbiu Etimo srd.
sabidàtzu , agt: salidassu, salidatzu Definizione nau de cosa de papare, chi est bundhantedhu a sale Sinonimi e contrari avantzosu, incassale, ispuntante, salidonzu | ctr. bambisinu Etimo srd.
sabidòre , agt, nm Definizione chi o chie portat sabiesa Sinonimi e contrari acristianadu, bonu, sàbiu | ctr. locu, macu 2. gai naraiant sabidores antigos sérios e bonos (A.Mura Ena)
sabidoría , nf: sabiduria,
sapidoria Definizione
su èssere sàbios, capacidade de pentzare e fàere totu is cosas cun cunsideru, abbaidandho su prus giustu, su prus méngius, su necessàriu
Sinonimi e contrari
gusàriu,
sabine,
sabiore,
sapidóriu
| ctr.
locura,
macheine
Frasi
"Iscurta, abbàida e càglia" fut cumandhamentu de sabidoria chi sos mannos ammentaiant a sos chi funt creschendhe ◊ sa sapidoria animaiat sos printzípios giurídicos de sa Carta de Logu ◊ in su mundhu, de sabidoria bi ndh'at pagu meda
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
sagesse
Inglese
wisdom
Spagnolo
sabiduría
Italiano
saggézza
Tedesco
Weisheit.
sabidúra , nf Definizione genia de sabiesa, ma no própriu Frasi sabidura de zente marrana Etimo srd.
sabidúra 1 , nf: salidura Definizione
su salire, nau prus che àteru de cosas chi arrechedint sale meda (lardu, casu, o àteru)
Sinonimi e contrari
ammurjadura,
salimentu,
salinzu
Frasi
in casifíciu apu biu comenti faint sa sabidura de su casu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
salage
Inglese
salting
Spagnolo
salazón
Italiano
salagióne
Tedesco
Pökeln,
Einsalzen.
sabiduría sabidoría
sabiédhu , agt, nm Definizione
prus chi no sàbiu, chi pentzat de dhu èssere, chi si credet, chi pentzat de ischire meda e si ponet in mesu po dónnia cosa
Sinonimi e contrari
presumidu,
sciudotu,
sinsirione
Traduzioni
Francese
je-sais-tout
Inglese
know-it-all
Spagnolo
sabelotodo
Italiano
saputèllo
Tedesco
neunmalklung,
Neunmalklug,
Besserwisser.
sabiénscia, sabiéntzia , nf: (sa-bi-én-sci-a)
sapiénscia,
sapiénsia,
sapiéntzia Definizione
su ischire, su cunsiderare e fàere is sàbios, su èssere sàbios in su sensu méngius e prus erricu
Sinonimi e contrari
sabidoria,
sabiesa,
sabine,
sabiore
| ctr.
locura
Frasi
so cumbintu chi pro locura, no pro sabiénscia, a mi crere tantu abbistu fia ispintu ◊ sa providéntzia divina ti at dadu tratos, bellesa e sabiéntzia
Traduzioni
Francese
savoir,
sagesse
Inglese
understanding
Spagnolo
sabiduría
Italiano
sapiènza
Tedesco
Weisheit.
sabièsa , nf: saviesa,
saviéscia Definizione
su èssere sàbios
Sinonimi e contrari
sabidura,
sabiénscia,
sabine,
sabiore,
savímene
| ctr.
dortidúdine,
locura,
trotímene
Frasi
s'antiga saviesa no ispírigat prus su bene dae su male ◊ Deus ti at dadu saviéscia
Etimo
itl.
saviezza
Traduzioni
Francese
savoir,
sagesse
Inglese
wisdom
Spagnolo
sabiduría
Italiano
sapiènza,
saggézza
Tedesco
Weisheit,
Wissen.
sabína , nf: salina Definizione
logu fatu a iscumpartimentos, a bisura de bartzas istérrias fintzes un'ètaru, adatu po fàere sale industriale de s'abba de su mare: in Sardigna funt famadas is salinas de Santu Giuanni Suérgiu e Sant'Antiogu e de Castedhu (tra Castedhu e Quartu, tra Castedhu e Cabuderra), chi funt de is prus mannas de s'Europa (unu tempus dhue ndhe aiat in àteros oros de mare puru)
Frasi
is sabinas funt un'arrichesa manna e a ingíriu de sa Sardínnia s'abba de su mari est sabida meda puru ◊ su sale de sas salinas isolanas totu at fatu pro zente istraniera, che a sas minieras etotu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Salinas
Etimo
ltn.
salina
Traduzioni
Francese
saline
Inglese
saltworks
Spagnolo
salina
Italiano
salina
Tedesco
Saline.
sabína 1 , nf, nm: sabinu Definizione ispécia de tziníbiri burdu, masedu, o ghiníperu fémina Terminologia scientifica mt, Juniperus phoenicea.
sabíne , nm: saveine, savine Definizione su èssere sàbios Sinonimi e contrari sabidoria, sabiénscia, sabiesa, sabiore | ctr. locura, macheine Frasi sa malíscia no est nobbilesa e ne sabine ◊ su méritu est totu de su savine vostru! Etimo srd.
sabínu sabína 1
sabiòre, sabiòri , nm: sapiore Definizione
su èssere sàbios
Sinonimi e contrari
sabidoria,
sabiénscia,
sabiesa
| ctr.
locura
Frasi
fint de grandhe respetu siat pro su sabiore e siat pro su grabbu chi aiant fatendhe sas cosas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sagesse,
bon sens
Inglese
common sense
Spagnolo
sabiduría,
juicio
Italiano
saggézza,
assennatézza
Tedesco
Weisheit,
Vernunft.
sabiótu , agt, nm Definizione chi iat a pàrrere sàbiu, ma chi sàbiu no est etotu Sinonimi e contrari machedhu, machillotu, machisóngiu Frasi pro custos sabiotos, malugreo, fintzas sos bios cherent in museo! Etimo srd.