sabíu , pps, agt: salidu,
salitu,
saliu Definizione
de salire; chi dhi ant postu sale o fintzes chi ndhe portat tropu, ispuntante a sale
Sinonimi e contrari
ttrs. saridu
| ctr.
bambu
Modi di dire
csn:
abba punti salida = chi est unu pagu salamata; essire salidu/a = pagare caru meda (fintzas in su sensu de vindita); salidu che murza, che toscu = salidu tropu
2.
terra salia, ti abbrúschiant sa pedhi e no fuedhas?! ◊ màndhigu salidu a su porcu! ◊ dereta a betare sale a su mànnigu ses: assàzalu, innantis, no essat salidu!
3.
custa li essit salida, li essit: in galera che lu fato pònnere! ◊ mi dh'ant salidu su contu!…
Cognomi e Proverbi
smb:
Salidu, Saliu
Terminologia scientifica
sbr
Traduzioni
Francese
salé
Inglese
salted
Spagnolo
salado
Italiano
salato
Tedesco
salzig.
sàbiu , agt, nm: sàpiu,
sàviu Definizione
chi o chie cricat s'arrexone, pentzat e faet totu is cosas ischindhodhas e cun cunsideru, abbaidandho sèmpere su prus giustu, su méngius, su chi andhat bene po issu etotu e po àtere / sàpiu che abba (chentz'abba no si campat!) = sàbiu meda
Sinonimi e contrari
acristianadu,
assiensciadu,
bonu,
gusariosu,
sabidore
| ctr.
locu,
macu
Frasi
fit fémina sàpia che abba ◊ s'ómine sàbiu istransit s'astru malu (G.Ruju)◊ su de ischire medire sa peràula est virtude primalza, ca sa peràula medida resultat piús sàbia (P.Pillonca)◊ chini ascurtat is fuedhus mius e dhus ponit in pràtica at a èssi símbili a un'ómini sàbiu chi at fraigau sa domu sua in sa roca (Ev)
Cognomi e Proverbi
smb:
Sabiu
/
prb:
s'ómine sàbiu no chircat fatos anzenos ◊ sos macos imbolant, sos sàvios collint
Traduzioni
Francese
sage
Inglese
wise,
sage
Spagnolo
sabio
Italiano
sàggio,
sapiènte
Tedesco
weise,
wissend,
Weise.
sàbixi , nm: axi,
sàgili,
sàighi,
sàliche,
sàlige,
sàlighe,
sàligi,
sàlixi 1,
sàlligi,
sàxibi,
sàxili Definizione
genia de linna modhe e lenta de logos de abba, no tanti manna, faet pértigas bonas po intèssere, bestire istrègios, fàere pischedhas e cosas deasi / ollastedhu de arriu est sa calidade orrúbia = Salix purpurea; sàlighe pianghendhe = Salix babylonica
Sinonimi e contrari
sarpa,
toa
/
cdh. sàliciu
Cognomi e Proverbi
smb:
Sàlisci, Salixi
Terminologia scientifica
mt, Salix alba, S. fragilis
Etimo
ltn.
salice(m)
Traduzioni
Francese
saule blanc,
saule fragile
Inglese
white willow,
crack willow
Spagnolo
sauce
Italiano
sàlice bianco,
fràgile
Tedesco
Silber Weide,
Bruchweide.
sabòca , nf, nm: sabocu,
saloca,
saloco,
saluca,
saruca,
sauca Definizione
sale fine a bisura de tzúcuru, o prus fine puru
Sinonimi e contrari
salipa
Frasi
mallai, ferreris, mallai tot'e is centu milla custu mar'e saboca… cantu saboca! (V.Pisanu)◊ a unu chirru dhi at postu pane, una patata ispuligada e chibudha cun saloca ◊ sa saloca la teniat in su corru pro istare in assutu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sel de table
Inglese
table salt
Spagnolo
sal fina
Italiano
sale da tàvola
Tedesco
Tafelsalz.
sabocài , vrb Definizione betare, semenare o pònnere saloca, salipa, sale: in cobertantza, giare sabore, sabiesa Sinonimi e contrari salire Frasi saboca su coru miu bisongiosu de barrilloca, saboca! (V.Pisanu) Etimo srd.
sabòcu sabòca
sabòga sabbòga
sabòi , nm: sabore,
sabori,
sapore,
saore Definizione
su gustu, bonu o malu, chi si pigat in sa limba a is cosas; dolore a sa carena forte de no si pòdere padire / genias de sabore: durche, rànchidu o marigosu, contomosu, pitziosu o àspidu, agru, salidu, bambu; su s. podet èssere: forte, lenu, delicadu, gustosu, bonu, malu
Sinonimi e contrari
gustu,
taltu
/
cdh.,
ttrs. saori
Modi di dire
csn:
pigai o leare, pònnere, tènnere s.; leare sos sabores = tènniri bonu su sentidu de su sabori, èssiri físchidu a is saboris; leare s. a una cosa = agataidhi sabori, fintzas sabori légiu; passare sos sabores a unu de carchi cosa = faidhu passai su disígiu de mala manera; catzàresi sos sabores = passai su disígiu po èssiri ca dhi est pràxiu meda su chi at papau
Frasi
segundhu s'isterzu, a s'abba li ponet sabore ◊ so lendhe sabore a s'abba: assaza tue a bídere! ◊ saboi mellus de cussu no ndi agatas
2.
bi l'at leadu su sabore, a che li rúere cussu pesu subra!…◊ si no mi l'agabbas ti ndhe passo sos sabores! ◊ candu unu est incallenturau no pigat sabori a sa cosa ◊ no si podiat catzare sos sabores de comente fut bonu su mànnigu!
Traduzioni
Francese
saveur
Inglese
flavour
Spagnolo
sabor
Italiano
sapòre
Tedesco
Geschmack.
saboíru, sabóiru , agt: saboridu,
saboriu,
saporiu,
saoridu Definizione
nau de su papare, chi tenet sabore, pruschetotu sabore praghillosu
Sinonimi e contrari
gultosu,
licaldu,
lichitosu,
lichitu,
licu,
licuridu
/
ttrs. sauridu
| ctr.
isaboriadu,
isàpidu
Frasi
bella custa petza de albeghe, saborida e bene cota! ◊ saboriu che sa nuxi est essiu, su pitzicorru!◊ bucone dividiu ist plus saboriu ◊ su tataliu est bellu e saporiu ◊ mi sunt arribbaos sos tziculates, saporios e baratos ◊ bellus saboirus, custus culurgionis! ◊ is pàrdulas cotas in su forru a linna essint prus saboiras
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
savoureux
Inglese
savoury
Spagnolo
sabroso
Italiano
saporito,
sàpido
Tedesco
schmackhaft,
wohlschmeckend.
sabóju , agt Definizione nau de ccn., chi est pagu futu, pagu abbistu, tontu puru Sinonimi e contrari babbalocu, casticau, gingiorre, tolondro, tramalli | ctr. àbbile 1, abbistu.
sabonàda , nf: saponada Definizione abba cun sabone.
sabonàju , nm Definizione chie faet o bendhet sabone Etimo srd.
sabonària , nf: sabunària Definizione erba de saboni, genia de erba chi faet in oros de erriu, velenosa, ma bona fintzes po cura: s'arraighina portat una sustàntzia chi s'iscàgiat in s'abba, faet a ispruma e che sàmunat su grassu, paret sabone Sinonimi e contrari sabuneta Terminologia scientifica rbc, Saponaria officinalis Etimo itl. saponaria.
sabonàtzu , nm Definizione terramíngiu malu a trebballare: terra tropu tostada si est asciuta, apicigat totu candho est modhe Etimo srd.
sabòne , nm: saboni,
sapone Definizione
genia de ammesturu de grassos de animale (es. lardu) budhios cun soda, cambiau a àcidos grassos, bonu po illimpiare, samunare, disinfetare / genias de sabone: a pruini, a orrugos, lícuidu (prus o prus pagu cagiau), de coghina, po barba
Sinonimi e contrari
cdh. saoni
Modi di dire
csn:
unu sabone = sabone tostu, a cantu; buciuca de s., luna de s. = zenia de bobbollonca manna chi si faghet sulendhe in abba cun sabone; samunare (sas manos, sa robba) in sabone = frighendi o ponendi saboni
Frasi
a isciacuai sa conca a su burricu si nci perdit tempus e saboni ◊ su lardu contomosu mamma l'at fatu a sabone ◊ su sabone bonu atzivit meda ◊ su sabone fatu in domo tandho fit piús menzus
Etimo
ltn.
sapone(m)
Traduzioni
Francese
savon
Inglese
soap
Spagnolo
jabón
Italiano
sapóne
Tedesco
Seife.
sabonéri , agt, nm Definizione
chi o chie, ómine, a trassa costumat a allisare is féminas po che dhas cumbínchere a istare impare po si ndhe godire
Sinonimi e contrari
afeminadu,
feminaju,
bacasseri,
bragheteri,
eguaresu,
pascidori
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
insinuant
Inglese
coaxing
Spagnolo
insinuante
Italiano
insinuante
Tedesco
einschmeichelnd.
sabonería , nf Definizione fàbbrica de sabone.
sabonèta, sabonète, sabonètu , nf, nm Definizione
genia de sabone a crantu, longhitu e atundhau, no tanti forte, cundhiu cun fragu praghillosu, po samunare in manos e in cara
Sinonimi e contrari
cdh. saunetu
Frasi
candho ambulante in bidha che seraias ti leaias bonos sabonetes
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
savonnette
Inglese
bar of soap
Spagnolo
jabón de olortocador
Italiano
saponétta
Tedesco
Seife.
sabòni sabòne
sabonósu , agt Definizione chi portat sabone, chi est che sabone.