A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

Sadorínu , nm Definizione númene de ómine (de fémina, -a).

sàdru , agt, nm: saldu, sardu Definizione chi o chie est de sa Sardigna, chi pertocat sa Sardigna, is Sardos; sa limba chi foedhaus is Sardos / nàrrere una cosa a sa sarda, sardasarda = ladina, crara, chi si cumprendet bene Frasi boleus ballus sadrus, no a impressadura che is aremigus! ◊ su pópulu sardu at apertu sos ogos ◊ dhu nant "romanu", ma est casu sardu! 2. limba e natura nos ant fatu a Sardos ◊ dae séculos semus nois Sardos coment'e malos teracos oprimidos (A.Casula)◊ o Sardu, si ses sardu e si ses bonu, semper sa limba tua apas presente! (Piras) 3. in sardu iscrio: sa limba imparada dae totu sentza mastru in pitzinnia (Cubeddu)◊ chistionaus e iscrieus in sardu Cognomi e Proverbi smb: Sardu / prb: berrita no fachet Sardu Etimo ltn. sardus Traduzioni Francese sarde Inglese sardinian Spagnolo sardo Italiano sardo Tedesco sardisch, Sarde.

saeràre , vrb: secherare, segherare, serare, seriare Definizione su si acatare, sapire, arrennèscere a bíere a solos is cosas Sinonimi e contrari abbídere, abbillai, acatae, ischidare, sagamare, sapèschere, sapire / bídere Frasi Madalena, a limba leada, mancu si saerat: àsiu tenet sa mama de dha tzirriare!…◊ ahi, si ti fis segherau su chi ses e de su chi contas! ◊ si est inamoradu de una e no si est seradu de sas àteras ◊ nos seramus sa pedhe subra de sas carres ◊ no mi so mai seradu de te ◊ tocat de nos segherare e de nos irbotare a su male! ◊ si sereit chi li mancaiat dinari ◊ a pè a pè in cumpagnia no mi so seriadu de su caminu ◊ si m'imbergo no si sègherat nemmos ◊ zughia sos pes bisestrados chi mancu seriare los podia ◊ si as giudísciu e ti seras, ti ses lendhe sos gustos contràrios ◊ istasero no mi sero: mi paret de ch'èssere atesu (G.Oggiana)◊ connoschiat su bàulu de sos canes e si fit segherau chi cussu ganninzu non fit de afetu (G.Piga)◊ "siscuru a chie no si serat solu!", naraiat mamma 2. serat bisonzu de piànghere e de pregare ◊ s'anade apena chi at seradu su falcu si che afungat ◊ millos, como los sero! Traduzioni Francese s'apercevoir, se rendre compte Inglese to perceive Spagnolo percatarse, darse cuenta Italiano avvedérsi Tedesco wahrnehmen, bemerken.

saéru , nm Definizione su si saerare, capacidade de si acatare e cumprèndhere is cosas e chistiones / bogare a ccn. dae s. = fàghere issentire, fàere dilliriare Sinonimi e contrari capia, seru, tinnu Frasi cussu giòvono dhu pentzo note e die, mi ndhe at pigau su saeru comente a candho tenia bíndhighi annos! ◊ is contos antigos mi ndhe bogànt de saeru e po cussu dhos chistia e iscriia Etimo srd.

saèta , nf Definizione prus che àteru, su raju, s'iscarrigada de elétricu de is nues, ma fintzes fritza Sinonimi e contrari arbore 1, arràciu, lampu, sainete 1 / astile, ferce Frasi fit betendhe tronos, lampos e saetas ◊ a chelu serenu una saeta l'at in s'ora matessi frumminadu ◊ s'ària est totu una mineta, no promitit nudha de bonu: eco luminosa una saeta sighida da'unu forte tronu.

saèta 1 , nf Definizione genia de tubbu de intrare apare, a grughe, po poderare su ponte de is maistos de muru Sinonimi e contrari tressili.

saetài , vrb: saetare Definizione betare o fàere saetas.

saetàmine , nm: saitàmine Definizione is cambos noos chi bogat sa bide Etimo srd.

saetàre saetài

safarànu saparànu

safàta , nf: afata, salfata, sarfata, savata, sofata, sufata Definizione genia de istrégiu ladu e largu, a oros bàscios, prus che àteru a duas asas, a pònnere tatzas o cícheras o fintzes druches, po passare cumbidu Sinonimi e contrari afuente, assafata Frasi mi at aportu una safata cun sas tatzas ◊ in sas safatas ant colatu marigosos e àteros durches ◊ sa pitzinna fuit passanne druches in sa safata ◊ cusse est semper chin sa tatza prena in sa savata Terminologia scientifica stz Etimo ctl. safata Traduzioni Francese plateau Inglese tray Spagnolo bandeja Italiano vassóio Tedesco Servierbrett.

safíru , nm Definizione ispécia de gemma, de prendha Terminologia scientifica prd.

sàgada , nf, nm: sàgatu Definizione súlida, alenu apretau Sinonimi e contrari afandha, assubentu, assúpidu, bàtima, bémida, sufrata, supedhu Frasi fipo a sàgada che fodhe malandhau ◊ a búrbiu de dolores m'isto a sàgada presoneri de unu cras chene isetu (F.Satta)◊ cantos alentos istracos e sàgadas de apretu in carenas a búrbiu de sudore bi at pasau! ◊ dego, zamedhu, chirco a sàgada su chi no poto atzapare! ◊ mi so ischitatu a sàgatos Etimo srd.

sagadàu , agt: assagadau Definizione chi est a sàgada, assupandho Frasi unu corbu benit a bolu, totu sagadau Etimo srd.

sàgama , nf Definizione genia de forma po fàere a betu giustu calecuna cosa (de linna sa chi is muradores ponent po fàere guarnissas in is muros) Etimo itl. Traduzioni Francese modèle Inglese shape Spagnolo escantillón Italiano sàgoma Tedesco Form.

sagamàda , nf: sagumada Definizione su sagamare; móvia, genia de movimentu; in cobertantza, surra Sinonimi e contrari ischeadura / cabossa, carda, dobbe, mazadina, pista Etimo srd.

sagamàre , vrb: sacumare, sagumae, sagumare Definizione giare una forma a calecuna cosa; nau in cobertantza, giare surra, atripare; rfl. impreau meda in su sensu de si acatare, sapire, bíere calecuna cosa (mescamente su chi o comente unu est faendho e nau fintzes de sa capacidade de si sapire)/ no ti sàgumas, no?!… = càstia, dona atentzioni a su chi ses fendi! Sinonimi e contrari incheare, ischeare / abbigiare, assagumare, atoare, isagumare, saerare, sapire 3. mi sàgumo in logu chi no connosco ◊ in sos ojos tuos bi sàgumo duos butios e una lughe ◊ si fint acoconaos in su gabbanu e no si fint sagumandhe de su chi fit costandhe ◊ so betzu e no mi sàgumo piús ◊ si a unu dhi contas comente fiant sas cosas noranta annos a oe faet fadiga a si dhu sagumae Etimo itl. sagomare.

sagamósu , agt Sinonimi e contrari airadu, botosu, fuliosu, spiotau.

sàgamu , avb Definizione a sàgamu a sàgamu (andhare, camminare, fàere, mòvere) = abbellu abbellu Sinonimi e contrari sagamusàgamu Frasi bufat a sàgamu a sàgamu Etimo srd.

sagamusàgamu , avb Sinonimi e contrari abbellu, adàsiu, allentu, allenu 1, apianu, mighirimíghiri, piotibioti Traduzioni Francese lentement, doucement Inglese slowly Spagnolo despacio Italiano lentaménte, pian piano Tedesco langsam.