sagarabètza , nm: segadebetza, segarebetza, segarribetza Definizione dies de festa innanti de intrare su barantinu Sinonimi e contrari carraghetza, carrasciale, carrasecare Frasi benit su sagarabetza e boliat a fai is tzípulas Etimo srd.
sagàrru sarràgu
sagatàre , vrb: assagadare* Definizione assupare, torrare àlidu a pelea Sinonimi e contrari abbatimare, afandhare, assubentai, irfodhiare, sufratare.
sàgatu sàgada
sagetía , nf: sigitia Definizione genia de nave, lébia, istrinta, a tres pinnones e a velas latinas Etimo ctl.
sagheraméntu , nm Definizione
su si segherare, su si sapire, su bíere o cumprèndhere su chi unu est faendho
Sinonimi e contrari
atinadura,
atuamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
perspicacité
Inglese
perspicacity
Spagnolo
agudeza
Italiano
accorgiménto
Tedesco
Einsicht.
saghína , nf: saina 3 Definizione
genia de abbighedha finevine de no si pòdere bíere, mancu, chi in notes craras calat de is aeras e isciundhet o úmidat su logu / saghinas de prantu = làgrimas
Sinonimi e contrari
lentore,
sanenu
Frasi
sas fardetas comintzabant a si acudulare dae sa saghina de sas matas allentorias ◊ su locu est friscu, prenu de saghina ◊ in mesu de sa saghina v'at bacacorros
Terminologia scientifica
tpm
Traduzioni
Francese
rosée
Inglese
dew
Spagnolo
rocío
Italiano
rugiada
Tedesco
Tau.
saghinàdu , pps, agt Definizione
de saghinare; nau de logu, chi est isciustu de saina, de lentore; nau de animale o de carre, chi est grassu
Sinonimi e contrari
allentoridu
/
rassu,
saginosu
Traduzioni
Francese
humide de rosée
Inglese
dewy
Spagnolo
rociado
Italiano
cosparso di rugiada
Tedesco
tauig.
saghinàre , vrb Definizione isciúndhere de saina; nau de is ogos, lambrigare / saghinàresi (de unu, de calecuna cosa) = isciúndiri, in su sensu de si ndi pagai, de un'ofesa, torrai arrevesa Sinonimi e contrari allentorire, lentorare 2. no ant a saghinare prus sos ocros impurjaos de dolore 3. za si bi est saghinatu! Etimo srd.
saghinósu , agt Definizione
nau de su logu o de sa cosa fora, chi est totu saina, isciustu de lentore
Sinonimi e contrari
allentoridu,
saghinadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
humide de rosée
Inglese
dewy
Spagnolo
rociado,
húmedo de rocío
Italiano
rugiadóso
Tedesco
tauig.
sàgili sàbixi
saginài , vrb Definizione
ingrassare bene
Sinonimi e contrari
ammeudhare,
ingrassai
| ctr.
illangiare,
irromasire
Etimo
ctl.
saginar
Traduzioni
Francese
engraisser
Inglese
to fatten
Spagnolo
engordar,
cebar
Italiano
impinguare
Tedesco
mästen.
saginósu , agt Definizione
chi portat saginu, tripodhu meda
Sinonimi e contrari
rassu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
adipeux
Inglese
adipose
Spagnolo
adiposo
Italiano
adipóso
Tedesco
fettig.
sagínu , nm Definizione
pígiu de grassu chi ammontat s'istentina, is errigos, in bentre, grussu mescamente in su porcu: s'iscàgiat po fàere s'ógiu porchinu
Sinonimi e contrari
àbile,
alabare,
ansúngia,
súmini
Frasi
po friri iscallat su saginu de porcu
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ctl.
sagí
Traduzioni
Francese
graisse
Inglese
fat
Spagnolo
gordura
Italiano
àdipe
Tedesco
Fett.
sagiòne, sagiòni , nm: saigione, saizone Definizione telu de linu; sa gunnedha de obrache (furesu), segundhu su costúmene; mescamente su pl. saigiones funt is fascas de su pipiedhu o fintzes una genia de pannitzu o muntedhu de imbodhigare a su pipiu Sinonimi e contrari saúciu / montedhu, saucedhos 2. pone serros, filu, tziponedhu, sa caretedha, sa latzada e su saizone, chi a s'ora chi naschit su pipiu siat totu prontu! ◊ is pipios si poniant su saigione de lana in ierru e de linu in istade Terminologia scientifica ts Etimo srd.
sàgiu , nm: sazu Definizione
ispina manna, longa, de unas cantu matas (es. pirastu, calàvrighe, prunischedha); genia de tapu fine de linna chi si ponet a sa carrada, crau longu de linna e in calecunu logu fintzes un'ischidone piticu; marcu biaitu; lobu de sartitzu / latzu a sazitu = sorigarzu
Sinonimi e contrari
acutzoni,
bucioni,
pibirisia,
isticone,
istrajone,
sajone
Frasi
dormint nudas, pienas de sazos, sas àrvures ◊ unu sazu mi at intratu in su pede ◊ tandho ses tue sa pistighinzosa chi forroxas che sazu in sa piae! (A.M.Pinna)
2.
su carradellu est a butiu dae su sazu ◊ sa corda dha ponent a arrustire in su sazu
3.
unu sazu de salditza
Cognomi e Proverbi
smb:
Saggiu, Satgiu
Traduzioni
Francese
aiguillon,
épine,
cheville
Inglese
prickle
Spagnolo
aguijón,
púa,
espiche,
tarugo
Italiano
acùleo,
zìpolo
Tedesco
Stachel,
Spund.
sàgiu 1 , nm Definizione
iscritu de istúdiu chi foedhat de una manera aprufundhia de ccn. argumentu o de ccn. chistione; fintzes prova de comente s'ischit fàere una faina
Traduzioni
Francese
essai
Inglese
sage
Spagnolo
ensayo
Italiano
sàggio
Tedesco
Aufsatz.
sàgna , nf: sanna Definizione
donniuna de is duas dentes prus longas e puntudas in sa barra de asuta (prus che àteru de sirbone, porcu, cane o àteru animale mannu) e fintzes su singiale chi unu cropu de sanna lassat in sa pedhe / min. sannita
Sinonimi e contrari
allu 1,
iscàglia,
sàlgiu,
sannarzu,
scàscia
Modi di dire
csn:
sanna de rú = tentalza, canna de rú, arrampu mannu de arrú totu ispinas a cancarroni; annovare sa sanna = torrare zòvanu, in fortzas; mustrare sas sannas = fai a timi
Frasi
sagnas acutas mi atenatzant su coro ◊ pro mossigare no at sannas ◊ su matzone est paradu chin sannas puntzudas ◊ su sirboni portat is sannas coment'e ischidonis ◊ zughet dogni sanna cantu un'ispadinu ◊ portu ancora is sannas de comenti mi at mussiau su cani
2.
acrodhadu in s'istrintorzu, betaiat sa sanna de su rú a s'anzone e che lu tiraiat ◊ deo no so prus in zoventura pro fàchere impresse: certu chi no si mi est annovandhe sa sanna!
Cognomi e Proverbi
smb:
Sanna
Terminologia scientifica
crn
Etimo
itl.
sanna
Traduzioni
Francese
croc
Inglese
tusk,
fang
Spagnolo
colmillo
Italiano
zanna,
dènte canino
Tedesco
Eckzahn.
sàgna 1 , nf: sàngia,
sanza Definizione
sàmbene malu, guastu, cun matéria chi essit de una feria chi si est ufrada, ma fintzes sa essidura etotu; in cobertantza, fintzes arrennegu, afuta
Sinonimi e contrari
maltza,
mamaja,
mammai 1,
mammana,
matéria,
sanzida
/
postema
/
ascru,
ódia,
tírria
Modi di dire
csn:
èssere una sacheta de sagna (nadu de ccn.)= odiosu, malu, de naturale malu; trigu in sàngia = modhe, ingranindhe ma ancora latelate
Frasi
si est mortu unfrau de sàngia e de malítzia ◊ dae cussas malandras e piaes sàmbene e sanza bidio calendhe
2.
sa sàngia aferenat s'esisténtzia ◊ ses patindhe dolore e sàngia ◊ ma càstia cussa faci de sàngia ita at fatu! ◊ cussu? cussu est papau de sa sàngia!◊ ndi faint de cherpai de sa sàngia, is bixinus, candu si ant a biri!…
Etimo
ltn.
sania
Traduzioni
Francese
pus,
envie
Inglese
pus,
envy
Spagnolo
pus,
sanies,
envidia
Italiano
pus,
sàngue màrcio,
invìdia
Tedesco
Eiter,
Neid.