A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

sagarabètza , nm: segadebetza, segarebetza, segarribetza Definizione dies de festa innanti de intrare su barantinu Sinonimi e contrari carraghetza, carrasciale, carrasecare Frasi benit su sagarabetza e boliat a fai is tzípulas Etimo srd.

sagàrru sarràgu

sagatàre , vrb: assagadare* Definizione assupare, torrare àlidu a pelea Sinonimi e contrari abbatimare, afandhare, assubentai, irfodhiare, sufratare.

sàgatu sàgada

sagetía , nf: sigitia Definizione genia de nave, lébia, istrinta, a tres pinnones e a velas latinas Etimo ctl.

sagheraméntu , nm Definizione su si segherare, su si sapire, su bíere o cumprèndhere su chi unu est faendho Sinonimi e contrari atinadura, atuamentu Etimo srd. Traduzioni Francese perspicacité Inglese perspicacity Spagnolo agudeza Italiano accorgiménto Tedesco Einsicht.

saghína , nf: saina 3 Definizione genia de abbighedha finevine de no si pòdere bíere, mancu, chi in notes craras calat de is aeras e isciundhet o úmidat su logu / saghinas de prantu = làgrimas Sinonimi e contrari lentore, sanenu Frasi sas fardetas comintzabant a si acudulare dae sa saghina de sas matas allentorias ◊ su locu est friscu, prenu de saghina ◊ in mesu de sa saghina v'at bacacorros Terminologia scientifica tpm Traduzioni Francese rosée Inglese dew Spagnolo rocío Italiano rugiada Tedesco Tau.

saghinàdu , pps, agt Definizione de saghinare; nau de logu, chi est isciustu de saina, de lentore; nau de animale o de carre, chi est grassu Sinonimi e contrari allentoridu / rassu, saginosu Traduzioni Francese humide de rosée Inglese dewy Spagnolo rociado Italiano cosparso di rugiada Tedesco tauig.

saghinàre , vrb Definizione isciúndhere de saina; nau de is ogos, lambrigare / saghinàresi (de unu, de calecuna cosa) = isciúndiri, in su sensu de si ndi pagai, de un'ofesa, torrai arrevesa Sinonimi e contrari allentorire, lentorare 2. no ant a saghinare prus sos ocros impurjaos de dolore 3. za si bi est saghinatu! Etimo srd.

saghinósu , agt Definizione nau de su logu o de sa cosa fora, chi est totu saina, isciustu de lentore Sinonimi e contrari allentoridu, saghinadu Etimo srd. Traduzioni Francese humide de rosée Inglese dewy Spagnolo rociado, húmedo de rocío Italiano rugiadóso Tedesco tauig.

sàgili sàbixi

saginài , vrb Definizione ingrassare bene Sinonimi e contrari ammeudhare, ingrassai | ctr. illangiare, irromasire Etimo ctl. saginar Traduzioni Francese engraisser Inglese to fatten Spagnolo engordar, cebar Italiano impinguare Tedesco mästen.

saginósu , agt Definizione chi portat saginu, tripodhu meda Sinonimi e contrari rassu Etimo srd. Traduzioni Francese adipeux Inglese adipose Spagnolo adiposo Italiano adipóso Tedesco fettig.

sagínu , nm Definizione pígiu de grassu chi ammontat s'istentina, is errigos, in bentre, grussu mescamente in su porcu: s'iscàgiat po fàere s'ógiu porchinu Sinonimi e contrari àbile, alabare, ansúngia, súmini Frasi po friri iscallat su saginu de porcu Terminologia scientifica crn Etimo ctl. sagí Traduzioni Francese graisse Inglese fat Spagnolo gordura Italiano àdipe Tedesco Fett.

sagiòne, sagiòni , nm: saigione, saizone Definizione telu de linu; sa gunnedha de obrache (furesu), segundhu su costúmene; mescamente su pl. saigiones funt is fascas de su pipiedhu o fintzes una genia de pannitzu o muntedhu de imbodhigare a su pipiu Sinonimi e contrari saúciu / montedhu, saucedhos 2. pone serros, filu, tziponedhu, sa caretedha, sa latzada e su saizone, chi a s'ora chi naschit su pipiu siat totu prontu! ◊ is pipios si poniant su saigione de lana in ierru e de linu in istade Terminologia scientifica ts Etimo srd.

sàgiu , nm: sazu Definizione ispina manna, longa, de unas cantu matas (es. pirastu, calàvrighe, prunischedha); genia de tapu fine de linna chi si ponet a sa carrada, crau longu de linna e in calecunu logu fintzes un'ischidone piticu; marcu biaitu; lobu de sartitzu / latzu a sazitu = sorigarzu Sinonimi e contrari acutzoni, bucioni, pibirisia, isticone, istrajone, sajone Frasi dormint nudas, pienas de sazos, sas àrvures ◊ unu sazu mi at intratu in su pede ◊ tandho ses tue sa pistighinzosa chi forroxas che sazu in sa piae! (A.M.Pinna) 2. su carradellu est a butiu dae su sazu ◊ sa corda dha ponent a arrustire in su sazu 3. unu sazu de salditza Cognomi e Proverbi smb: Saggiu, Satgiu Traduzioni Francese aiguillon, épine, cheville Inglese prickle Spagnolo aguijón, púa, espiche, tarugo Italiano acùleo, zìpolo Tedesco Stachel, Spund.

sàgiu 1 , nm Definizione iscritu de istúdiu chi foedhat de una manera aprufundhia de ccn. argumentu o de ccn. chistione; fintzes prova de comente s'ischit fàere una faina Traduzioni Francese essai Inglese sage Spagnolo ensayo Italiano sàggio Tedesco Aufsatz.

sàgliu , nm Sinonimi e contrari allu 1, iscàglia, sagna, sannarzu.

sàgna , nf: sanna Definizione donniuna de is duas dentes prus longas e puntudas in sa barra de asuta (prus che àteru de sirbone, porcu, cane o àteru animale mannu) e fintzes su singiale chi unu cropu de sanna lassat in sa pedhe / min. sannita Sinonimi e contrari allu 1, iscàglia, sàlgiu, sannarzu, scàscia Modi di dire csn: sanna de rú = tentalza, canna de rú, arrampu mannu de arrú totu ispinas a cancarroni; annovare sa sanna = torrare zòvanu, in fortzas; mustrare sas sannas = fai a timi Frasi sagnas acutas mi atenatzant su coro ◊ pro mossigare no at sannas ◊ su matzone est paradu chin sannas puntzudas ◊ su sirboni portat is sannas coment'e ischidonis ◊ zughet dogni sanna cantu un'ispadinu ◊ portu ancora is sannas de comenti mi at mussiau su cani 2. acrodhadu in s'istrintorzu, betaiat sa sanna de su rú a s'anzone e che lu tiraiat ◊ deo no so prus in zoventura pro fàchere impresse: certu chi no si mi est annovandhe sa sanna! Cognomi e Proverbi smb: Sanna Terminologia scientifica crn Etimo itl. sanna Traduzioni Francese croc Inglese tusk, fang Spagnolo colmillo Italiano zanna, dènte canino Tedesco Eckzahn.

sàgna 1 , nf: sàngia, sanza Definizione sàmbene malu, guastu, cun matéria chi essit de una feria chi si est ufrada, ma fintzes sa essidura etotu; in cobertantza, fintzes arrennegu, afuta Sinonimi e contrari maltza, mamaja, mammai 1, mammana, matéria, sanzida / postema / ascru, ódia, tírria Modi di dire csn: èssere una sacheta de sagna (nadu de ccn.)= odiosu, malu, de naturale malu; trigu in sàngia = modhe, ingranindhe ma ancora latelate Frasi si est mortu unfrau de sàngia e de malítzia ◊ dae cussas malandras e piaes sàmbene e sanza bidio calendhe 2. sa sàngia aferenat s'esisténtzia ◊ ses patindhe dolore e sàngia ◊ ma càstia cussa faci de sàngia ita at fatu! ◊ cussu? cussu est papau de sa sàngia!◊ ndi faint de cherpai de sa sàngia, is bixinus, candu si ant a biri!… Etimo ltn. sania Traduzioni Francese pus, envie Inglese pus, envy Spagnolo pus, sanies, envidia Italiano pus, sàngue màrcio, invìdia Tedesco Eiter, Neid.