sacrifíciu, sacrifíssiu, sacrifítziu sacrefíssiu
sacrilégiu, sacriléziu , nm Definizione ofesa a cosas o personas sacradas, disprétziu po cosa sacrada.
sacrosàntu , agt Definizione sacru e santu, dignu, meressidore de s'arrespetu prus mannu.
sàcru , agt Definizione chi pertocat o apartenet a sa religione; chi meressit s'arrespetu prus mannu / su Sacru Coro = su coro de Gesús Sinonimi e contrari sagradu Frasi bella prédica: fui de diora chen’e intendi ispiegada aici bèni sa Sacra Iscritura! Etimo ltne. sacru(m).
sàcu , nm Definizione
genia de istrégiu mannu, mescamente de orrobba téssia craca o fintzes lasca, fatu de unu telu longu addopiau e cosiu in is costaos / partes de unu s.: buca, costazos, fundhu, culatzos; min. sachedhu, sachitu; genias de sacu: s. de linu, de lana, de tela; s. cossu = genia de sacu mannu; s. de cobèrriri, de ammantai = sacu nighedhu o campidanesu, telu mannu de furesu, de 3 metros po 1.5, de pònnere in dossu a imbodhigadura, betau in conca, a tessidura craca, tibbia, bonu po ammontare e fintzes po furriare s'abba, fatu cun pilu de craba, de becu; sacu de ghetu = po ingòllere sèmene a betare in s'aríngiu; s. de carra = chi leat una cuarra
Modi di dire
csn:
aparai su s. = muntènnere su sacu abbertu de poder betare cosa a intro; apuzonare unu s. = atururare sa buca, collire apare sos oros afissos pro lu prèndhere; prenare, illichidare, prèndhere, isòrbere o isciòlliri su s., pònnere cosa in sacos; pònnere in s. = issacare; pèrdere s. e sale = pèrdiri lati e cradhaxu, pèrdere totu fintzes s'istrexu; pàrrere boghendhe dai sachedhu = nau de unu, chi si oberit buca a fuedhai no dh'acabbat prus, ndi scit meda, fuedhat meda, scit a fuedhai de nàrriri totu su chi tenit in ganas; s. isfundau, isciundau (nadu de unu)= culivala, chi no muntenet segretu, ma fintzas chi mànigat meda; ischire sa de funnu de s. = ischire sa veridade própiu pro su chi est, totu sa veridade
Frasi
in su sacu prenu bi at ube úmprere ◊ preniat mesu sacu de trigu, dh'acapiàt in punta, partziat su trigu e fiat coment'e una bértula ◊ is prus abbistus ant pinnigau sacus de farra
2.
tui ses unu sacu isciundau! ◊ s'avocadu nostru in pretu pariat boghendhe dai sachedhu (G.Ruju) ◊ arratza de preigadore, ocannu: paret boghendhe dai sachedhu! ◊ totu ne ischiant carchi cosa, ma nissune est mai resessitu a ischire sa de funnu de sacu
Cognomi e Proverbi
smb:
Saccu
/
prb:
sacu búidu no abarrat istrantaxu ◊ chie tenet pane in sacu no est ne tontu e ne macu
Etimo
ltn.
saccus
Traduzioni
Francese
sac
Inglese
sack
Spagnolo
saco
Italiano
sacco
Tedesco
Sack.
sàcula , nf Definizione
genia de sachitedhu de paperi, pitichedhedhu
Sinonimi e contrari
bustichedha
Traduzioni
Francese
petite enveloppe
Inglese
little envelope
Spagnolo
sobre
Italiano
bustina
Tedesco
kleine Tasche.
saculàda , nf Sinonimi e contrari assachítidu, irghinitada, sachedhada Etimo srd.
saculadúra , nf Sinonimi e contrari assachitadura, sachedhadura, saidadura, sciaculamentu Etimo srd.
saculàre , vrb Definizione mòvere a iscutuladura, a cropos Sinonimi e contrari assachitai, issachedhare, sachedhare Etimo srd.
sàculu , nm Sinonimi e contrari assachítidu, sachedhadura, sàdhidu Frasi su betzu, sicu e mudu a s'ispetàculu, no brudhighinat e no movet chizu, poi, cun tota sa persone a sàculu, dimandhat Etimo srd.
sacumàre sagamàre
sadàtzu , nm: scedatzu,
seatzu,
sedassu,
sedatu,
sedatzu,
seràciu,
seratu,
seratzu,
setassu,
setatzu,
sodatzu Definizione
genia de aina tundha, a costaos unu pagu artos, a bisura de istrégiu, cun su fundhu fatu de cosa téssia a lascu (s. grussu, de argiola) o craca (s. fine), po seberare a coladura prus che àteru cosa mólia o fintzes àliga de su laore a granu movendhodhu cun is manos a furriadura in paris; in calecunu logu narant sedatzu a su tallaranis o napa de arangiolu (ca si podet assimbigiare meda a sa tessidura de is sedatzos, segundhu sa genia de su s.); in cobertantza, su culu / genias de sedatzu: de seda, de pilu ’e cadhu, de arzola; sedatu (o ciriu) de ferru (o de arzola) = su favule, fatu cun inghírios de filuverru a lascu po seberare àliga grussa / sedatzedhu est fintzes una genia de cricu a bisura de sedatzu pitichedhu cun ischíglias apicadas in is oros po acumpangiamentu sonandho; seratu ’e cunselva = zenia de molinitu pro maghinare pumatas
Sinonimi e contrari
sesatu,
tadatzu,
taratzedhu
/
tadharanu
/
cdh. siatzu
Modi di dire
csn:
passai in s. = fàghere in sedatu, sedatare cosa; carragliare sa merda chin su setatzu = cosa chi própiu no fait!, chircare de fàghere una cosa chi no andhat própiu; fàghere una cosa (o a unu) a sedatu, che sedatu = totu istampau; dare sedatos = pigai a ispintuas, fintzas donai unu certu; colare a ccn. in sedatos fines = fàere a farinedhos (genia de frastimu)
Frasi
de totu su triballu chi apo fatu restadu mi at linzone in su sedatu (G.Ruju)◊ su seràciu prus fini, cussu de sera, est po seberai su scèti de sa símbua ◊ at nau mamma a mi donai su sedatzu!
2.
babbai est arrutu, fiat acant'e si segai su sedatzu!
3.
l'iscudo a manu imbesse chi l'apo fatu girare che sedatu! ◊ si s'oju fit balla nos colaimus che sedatu! ◊ si su vardianu aiat picatu sa méria prus a supra, li aiat fatu sos cartzones che setatzu
Cognomi e Proverbi
smb:
Seatzu, Seazzu
Terminologia scientifica
ans
Etimo
ltn.
saetacium
Traduzioni
Francese
tamis
Inglese
sieve
Spagnolo
tamiz,
cedazo
Italiano
setàccio,
stàccio
Tedesco
Sieb.
sadhiàre, sadhidài , vrb Definizione andhare a brínchidos, su si trèmere fintzes de assíchidu Sinonimi e contrari brincae, sadhigai, sadhie*, saltai, seghedhare Frasi su moro brincat e rucrat su mare, sàdhiat pischinas e dunas ◊ sa cane cun d-unu brincu los at sadhiados 2. si sàdhidat iscidendisindi assustrada.
sàdhidu , nm: sàdhiu Definizione
trémia, iscutulada, brínchidu chi si faet mescamente candho unu si assicat totinduna, a s'ingrundha / andai a sàdhidus = donai sédhidas, andhare a brincos che a su lèpere
Sinonimi e contrari
bótiu,
brinche,
brínchidu,
sadhimentu,
sàltidu,
scianchitu,
sédhida,
sídhidu
/
fritida,
trémida
/
atídhidu
Frasi
at fatu unu sàdhiru po s'acíchiru ◊ iscudet de sàdhiu e che brincat a cropas de su cadhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tressaillement,
petit saut
Inglese
jump,
sudden fright
Spagnolo
sobresalto
Italiano
trasaliménto,
saltèllo
Tedesco
Zusammenschrecken,
Hupfer.
sadhíe , vrb rfl: sadhire,
sadhiri Definizione
trèmere paris, su si trèmere totu, prus che àteru de assíchidu, ma fintzes fàere brínchidos
Sinonimi e contrari
acicai,
apramare,
asciuconare,
assicare,
atidhidai,
ispramai,
sidhire,
tidhiricare,
trèmere
/
atidhai,
atidhidai,
brincae,
sadhiare,
seghedhare
Frasi
sa caminera fit prena de fossos chi su carru faghiat sadhire sos biazadores ◊ fiant notítzias malas chi ndi fadiant sadhiri is mortus ◊ si est sadhiu pariat chi dh'iat puntu s'àrgia ◊ is tronus e lampus mi faiant sadhiri paris ◊ cudha si est sadhia paris, a su tzérriu!
2.
sa crapita si est posta a cúrrere, cadredhosa, e nch'est sadhida a intro de un'àtera tanca
Traduzioni
Francese
tressaillir,
sursauter
Inglese
to jerk
Spagnolo
sobresaltarse
Italiano
sobbalzare,
sussultare
Tedesco
zusammenzucken.
sadhigài , vrb Definizione fàere una genia de trémia Sinonimi e contrari brincae, sadhiare, sadhie*, saltai 2. sadhigandusí po s'èssere agatau in farta castiandho cudha a paneri, at ispúndiu ca dhi pariat sa pobidha!
sadhiméntu , nm Sinonimi e contrari sachedhada, sàdhidu Etimo srd.
sadhíre, sadhíri sadhíe
sadhisàdhi , nm Definizione su gremighedhu chi ponet a su casu martzu Sinonimi e contrari sartasarta Terminologia scientifica crp Etimo srd.
sàdhiu sàdhidu