Abbreviations Legenda | Symbols Legend

iscollài , vrb: iscollare, iscolliare, iscrollare, scoliai Definition andhare a passare o fragassare in is iscóglios; segare sa mola de su tzugu, orrúere male de s'istrupiare, andhare male, fàere sacrifícios po calecuna cosa / i. su pudhecu = comintzare sa domadura, abbituare a agguantare sa fune in trugu, avesare a si lassare pigare a fune Synonyms e antonyms istraventare 2. in d-unu pennente, làssinat su zuvu e unu boe s'iscrollat e morit ◊ bi at zente gai fortunada chi ndhe faghet a cadhu e a pè e no s'iscollat ne truncat s'ischina! ◊ si puru no ti cheres iscollare, t'iscollas, si tantu est destinadu ◊ ite fadu chi nos at giutu a nos iscollare cojuèndhennos!…◊ daghi s'iscollant in sa ruta mala giamant su carru a los gíghere a pala (Cubeddu) 3. Pitanu in s'oru de su cuile dhue teniat su palu apósitu po iscollare cadhos Translations French s'échouer, se casser le cou, English to break one's neck, to hinder, to spoil Spanish fracasar, rompersepartirse la crisma, estropear Italian incagliare, rómpersi l'òsso del còllo, rovinare qlc German stranden, den Hals brechen, beschädigen.

iscopercàre , vrb: iscoperciare, iscrobecai, iscrobecare, iscrobecari, iscropecare, iscruecai, iscuprecare Definition pigare e trantzire su crobecu, furriare ccn. cosa a s'àtera parte; bogare o segare su pane carasau a pígios ponendhodhos ambaduos furriaos a sa matessi parte Synonyms e antonyms furriai, iscavacare, iscupertare, istavacare / innudare / ispigiare | ctr. cavacai Sentences s'iscopercat su pane carasau ◊ canno s'iscussertat su rellotzu l'iscropecat pro vídere s'iscónniu ◊ sa patedha est iscropecata ◊ at iscuprecadu su conzu ◊ cussu bentu nosi nd'iat iscrobecau sa domu ◊ iscopèrciat sa safata e li ammustrat ite v'aiat Etymon srd. Translations French ôter le couvercle English to uncover Spanish destapar Italian scoperchiare German abdecken.

iscorrutàre , vrb: iscurrutare, scorrutai Definition bogare, lassare su bestimentu de dolu, acabbare de si bestire a dolu po unu mortu Synonyms e antonyms illutare | ctr. allutare Sentences si sa fémina chi morit est in lutu, dh'iscorrutant e dhi ponent su bestire de gala ◊ cussas si sunt iscurrutatas cun s'abbrítiu de si torrare a cojuare Etymon srd. Translations French quitter le deuil English to come out of mourning Spanish desenlutar Italian sméttere il lutto German die Trauer ablegen.

iscucuài , vrb: iscucurai, iscucurare, iscucurrare, scucurai Definition trantzire su cúcuru de calecuna cosa, pigare e bogare su cucurru, su chi in s'istrégiu dhu'est in prus de is oros, betare sa cosa de un'istrégiu a imbuidadura; foedhandho de is boes, iscapiare de su carru; nau de is pódhighes (de is peis), isconcare, atumbare a forte sa conca a manera de che segare carre coment'e a iscovecadura; rfl. brinchidare a cúcuru ficadu, conca a bàsciu, e fintzes pèrdere is pilos de conca / lassare a ccn. che truncu iscucuradu = firmai chentza dhi fai narri su chi fut nendi Synonyms e antonyms ilgavantare, illichidare, ismesujare, issucurare, sciusciai / igiúgnere | ctr. acucuai Sentences li prenat sas bussacas de pisellu iscucuranne unu mesu muntone ◊ in sa pigada sos boes si sunt repellados: est tocadu a che ndhe iscucurrare, de sa gàrriga ◊ faghimus carchi cosa pro che iscucurrare su malumore 2. istringhia sas dentes pro no piànghere candho mi iscucuraia sos pódhighes, andhendhe a pes nudos ◊ currimis a s'iscurtza cun sos pódhighes totu iscucurados 3. si nc'est iscucuau in funtana ◊ issu fut imbecendi e iscucuendisí Etymon srd. Translations French faire écouler le trop plein, vider English to fill, to take over flowing off Spanish desmochar, descolmar Italian scolmare German abstreichen.

isculivíta , nf: sculivita Definition cropu giau cun sa manu aperta a nàdigas Synonyms e antonyms culifita, innadiada, innannariada, nadiada / ttrs. iscurivita Sentences sa mama li at sestadu duas isculivitas tzochedhosas, a su pitzinnu, ca at fatu dannu Etymon srd. Translations French coup sur le derrière English spank (ing) Spanish nalgada Italian sculaccióne German kräftiger Schlag auf den Hintern.

ispitàre , vrb: spiciai Definition ispuntare, segare is puntas, su pitzu; bogare in croba o fai de pruàcia sa bide; segare unu bículu de su corgiolu a sa castàngia po dha pònnere a còere Synonyms e antonyms ispitighedhare, ispuntai, pitare, trapare Sentences ca devet sas perdijas ispilire no s'ispitet sas úngias de sa manu! ◊ sa limba, si la zughes longa, ispitadila! Etymon srd. Translations French épointer, couper le bout, inciser English to blunt, to slit Spanish despuntar, incidir Italian spuntare, incìdere German die Spitze abbrechen, einschneiden.

istantíssu , agt: stantissu Definition nau de cosa de papare fata de tempus meda, chi at pérdiu su sabore suo, bonu, e ndhe at postu unu malu, de guastu; in cobertantza, foedhu, chistionu chentza sustàntzia, de pagu contu, iscioloriau Synonyms e antonyms asseadu, contomosu, cosconosu, istantiadu, istantufu, tastosu, tosconosu, tufosu / illeriadu, irbentiadu 2. lassai a parti is fuedhus istantissus! Etymon ctl., spn. estantís, estantizo Translations French qui sent le moisi, qui sent le rance, suranné English stale, obsolete Spanish rancio, pasado, anticuado Italian stantìo, vièto German alt, ranzig.

lóru , nm: lou, lovru Definition corria longa de pedhe de bulu a una pígiu, lada unos duos o tres centímetros, po acapiare su giuale a is corros de is boes (si narat fintzes de una genia de fune ladita de pramma, téssia cun tres codriolas prus fines): lovru est a logos su chi aterue narant presorzu, lióngiu / min. loritu = corria de pedhe; tirare sos loros = pònnere in galera Synonyms e antonyms cinsòrgia, cussorza 1 Sentences milli isperas atzendhent in su coro a su massaju chi at prontu aradu, loru e redinaju e su giú e s'abba est isetendhe (F.Sechi) 2. cussa est zente de malu loru, a boche àere postu a un'ala sentza ischire mancu proite! 3. sa cresura de su tempus at brincau po istuturare lovros, po truncare su chircu de sa timória (G.Brocca) Surnames and Proverbs smb: Loru Etymon ltn. lorum Translations French courroie de cuir pour fixer le joug aux cornes English yoke strap Spanish rolla Italian giuntóia German Zugstrang.

lu , prn: dhu* Definition prn. de 3ˆ persona sing. mascu po inditare persona o cosa manigiau sèmpere a cumplementu ogetu, abbandha de su vrb. candho si narat e ponet innanti, totu a unu apustis (cun impr. o ger.) Sentences cussu traste est su meu e lu cherzo! ◊ za l'isco chi est gai, ma no lu fato ◊ cràmalu, coita, no si che andhet! ◊ como ti lu naro, mih, ite ses tue!◊ bidíndhelu apunt'a rúere l'apo avértidu Translations French le English him, it Spanish lo, le Italian lo German ihn, es, sie.

majínzu , nm Definition cosa chi iat a tènnere sa capacidade de fàere s'impossíbbile…: genia de majarzadoria, de fatúgiu Etymon srd. Translations French conjurer le mauvais sort English superstitious practice Spanish conjuro Italian scaramanzìa German Beschwörung.

matonàju, matonàrgiu , nm Definition chie faet matones, téula Synonyms e antonyms matoneri, regiolaju Scientific Terminology prf Etymon srd. Translations French briquetier (chi lavora i mattoni), tuilier (chi lavora le tegole) English kilnman Spanish tejero Italian fornaciàio German Ziegelbrenner, Brenner.

megài, megàri , vrb: amegai* Definition m. a, de…: èssere apunta a…, acanta a…, èssere faghindhe… (si podet nàrrere de su presente e fintzes de su passau, imp.) Sentences megàt de si fai una barca ◊ eita megat de sutzedi? ◊ megas de mi fai su chilighiti ◊ murighendi in sèi in sèi si megàt: Oi etotu bollu imparai a ligi ◊ ita megas de arrallai? ◊ ita megas de fai? ◊ no intendis su chi megant de ti nai?! ◊ bah, dèu megu a nci andai: adiosu! Translations French être sur le point de… aller + v. English to be going to… Spanish estar para, estar a punto de… Italian èssere nell'atto di… German im Begriff sein (Inf.), gerade.

meschínu , agt, iscl: mischinu Definition chi istat male, chi est sufrindho, nau mescamente a làstima de su pòberu o de chie tenet o at tentu calecunu male, dannu / betàresi a sa mischina = atrogare su male fatu coment'e iscusèndhesi Synonyms e antonyms pòberu / addolumannu!, addolumeu!, siscuru! Sentences mischinu de tui: ses béciu in s'ossu, ita as a bolli fai a is piciocas!…◊ mischinu, mi nd'est partu mali: fiat tristu e annugiau ◊ mischinu su castiau! Translations French le pauvre! English poor thing! Spanish ¡pobre! Italian poverino! German arm, der Ärmste!

méu , agt, prn: miu Definition agt. e prn. sing. m. de 1ˆ persona sing. chi inditat possessu, istima, parentella: su chi pertocat o apartenet a mimi; si manígiat fintzes cun is avérbios; a/c dhue at númenes chi no arrechedent custu possessivu: mamma, babbu, bidha, domo si podent nàrrere a solos si no dhue at motivu de dhos contrapònnere a un'àteru / s'àinu meu = deo etotu (arrespondhendho o cunsiderandho cun tzacu su fàere o su nàrrere de s’àteru in cantu est tropu fàcile, andhat a solu) Sentences in terrinu meu, si no ti dispiaghet, cumandho deo! ◊ frade meu caru, ite cheres? ◊ Deus meu de sa rughe, apenadindhe tue! 2. mellus su strintu miu chi no su largu allenu ◊ a su meu bi cherzo deo 3. a segare in russu candho bi ndh'at meda, de cosa, l'ischit fintzas s'àinu meu! ◊ baidinci de aranti miu, ciorbedhu de àcua cota! ◊ intendho su bentu alinendhe acurtzu meu ◊ intro meu che zuto su lugore de mizas de istedhos de s'aera Etymon ltn. meus Translations French mon (adj.), le mien (pron.) English my Spanish mi, mío Italian mio German mein (Adj.), meiner, der meine, der meinige (Pron.).

mi , prn Definition prn. de 1ˆ persona sing. siat m. che f. manigiau coment'e cmpl. diretu o indiretu: iscriendho si ponet méngius abbandha candho si narat innanti de su vrb., totu a unu cun su vrb. candho si narat apustis cun imperativu o gerúndiu (postu deosi a úrtimu, dhue at logos chi diventat mia); segundhu su vrb. (prnl.) si ponet chentza un'impreu precisu: mi creu, m'impesso, mi pesso, mi parzo, mi fato (= creo, pentzo, pàrgio, fatzo, ma cun significau distintu de custos verbos) Sentences tue a mie mi ses bidindhe ◊ lèami cun tegus! ◊ bidindhe mi sezis? ◊ dha chistionu e issa parit ca est ascurtendimia ◊ Gesugristu miu, agiudamia tui! ◊ cun custa lepa est fàtzile chi mi sego ◊ seis agiudandhomi totus ◊ credeimia totu su chi seu nendi ca est berus! 2. ite mi ndhe narais? ◊ ita mi fais? ◊ donamidha tui cussa cosa! ◊ mi segu un'arrogu de casu ◊ mi dhu pigu ◊ de cussa cosa no mi nd'apu lassau ◊ chi mi dhu giaes mi dhu leo 3. como tenzo sonnu e mi drommo ◊ mi creu chi no tengas arrexoni ◊ innantis mi pesso, apustis andho ◊ m'impesso deo su mastru! ◊ biu m'eis a fillu miu? ◊ oe mi parzo menzus, mi est essida sa frebba ◊ dhu biu aici a mi fatzu: Custu depit èssi macu! Etymon ltn. mihi, me Translations French moi (oggetto e nei complementi retti da prep.), me (termine, in presenza di lo, la, li, le, ne), me (compl.), moi (con un verbo all'imperat. positivo) English to me Spanish me Italian me, mi German mich (Akk.), mir (Dat.).

mídhu , avb, iscl: millu, mílluru Definition mih + lu, mih a isse, mih cussu! (f. -a), foedhu chi si narat, coment'e po inditare, po unu o ccn. cosa chi essit o benit totinduna, o fintzes candho est acant'acanta a acontèssere (o unu est faendho) ccn. cosa chi no andhat bene: cuncordat sèmpere cun is númenes Synonyms e antonyms achelu, acodhu, addeallu, allodhu, ladhu, lallodhu, mirodhu Sentences millas, mih, sas cantones chi cherias! ◊ millu! ◊ mílluru, commo, su primu cantu de su pudhu! ◊ mílloros inoche duos sodhos! 2. millu, mih, tronendhe: como proet! ◊ millu, mih, faghindhe machines, su macu! ◊ millos, mih, cudhos zòvanos! Translations French le voilà English there he is (it) Spanish ¡helo aquí! Italian èccolo! German da kommt, dort ist er, dort ist es.

millichélu , avb Definition mih lu che lu: si narat inditandho a unu (o una cosa) atesu (su pron. cuncordat cun su númene de sa cosa bista) Synonyms e antonyms allochelu, alloncedhu, billuchelu, mianchelu Sentences millichelu, mih, in cudhane zosso su chi fis chirchendhe! Translations French le voilà English there he is (it) Spanish helo allí Italian èccolo là German dort ist es, dort ist er.

mínguu , agt Definition su prus piticu, su prus pagu Translations French le moindre, minimal, minimum English minimum Spanish mínimo Italian mìnimo German mindeste, Mindest.

nóltru , agt, prn: nostru, nostu Definition (f. -a), agt. possessivu, foedhu chi acumpàngiat is númenes, o s'impreat cun s'artículu in parte de su númene, po significare chi sa cosa inditada pertocat o si sentit che cosa chi apartenet a noso: podet acumpangiare fintzes un'avb. (acurtzu nostru = acanta a noso, innanti nostru = innanti de noso) Synonyms e antonyms | ctr. agenu Sentences Babbu nostu chi ses me is celus! ◊ su fadu nostru l'ischit solu Deu ◊ su binu nostru est de bérgulas ◊ su locu nostru si l'ant picau pro apedicadorju ◊ s'aficu nostru lu ponimus in cussu ◊ no depeus portai traitzioni a is bècius nostrus! ◊ vida de bisóngiu e tribbulia ant connotu is mannos nostos 2. chi fut in sa nostra gei nosi pasaiamus ◊ su nostru est menzus de s'anzenu ◊ no semus cuntentos sentza amedhare su nostru a s'anzenu ◊ fiat aspetendi sa morti de su fradi po ndi suciai su nostu puru 3. lu bidesi allalgu nostru ◊ benidinche acurtzu nostru ca chistionamus! ◊ caminendhe, issos che fint addainanti nostru Etymon ltn. nostru(m), -a Translations French notre, le nôtre English our (s) Spanish nuestro Italian nòstro German unser.

oldíu , nm: ordidu, ordiu Definition su filau chi s'isterret de unu ixubru a s'àteru in su telàrgiu (tramítidu in is litzas) po fàere su tessíngiu Synonyms e antonyms odríngiu Scientific Terminology ts Translations French chaîne, ensemble des fils parallèles disposés dans le sens de la longueur d'un tissu English warp Spanish urdimbre Italian ordito German Kette, Zettel.

«« Search again