Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

adústu , agt Synonyms e antonyms àrridu, asciutu, sicu Sentences sos campos sunt adustos Etymon itl. adusto Translations French aride English dry Spanish árido, adusto Italian àrido German trocken.

afrachilàu , pps, agt Definition de afrachilai; nau de erbas e laores, chi funt coment’e passaos a fraca, guastos de sa népide o de su tropu sole; nau de cosa cota, chi dhi at tocau fràmula, chi est unu pagu abbruxada Synonyms e antonyms abboau, allampiau Translations French brûlé English sunburnt, dry Spanish quemado, abrasado Italian adusto, riarso German ausgetrocknet.

aredhàre , vrb Definition essire asciutu meda, sicau, fàere a crosta Synonyms e antonyms aghedhare, ansare, carasare Etymon ltn. *arellare Translations French dessécher English to dry (up) Spanish secar Italian inaridire, disseccare German ausdörren, trocknen.

arridàe, arridài, arridàre, arridàri , vrb: arritare Definition fàere o essire àrridu, fàere sa cosa deasi sicada chi si segat luego po dha tocare, o tostada, ma fàcile a fàere a farinos Synonyms e antonyms ansare, carasare, turrai Sentences at arridau duas fitas de pani in sa braxa ◊ su soli pitziosu àrridat is ispigas ◊ s’astrau àrridat fintzas s’erba ◊ in istiu sa terra si àrridat de su sole forte Etymon srd. Translations French dessécher English to dry (up) Spanish secar Italian disseccare, essiccare German trocknen.

asciutài, asciutàre , vrb: assutare, sciutai Definition frobbire o suspire s’abba o àteru deasi; callare, citire, nau de unu chi est foedhandho o chi dhi praghet meda a foedhare / pps. assutadu, assutu Synonyms e antonyms abbentai 1, alluspiae, frobbire, isciucare 1 / apiliscare / cagliai, citire | ctr. ifúndhere Idioms csn: assutare su coro a ccn. = àere o dare dispiaghere de ndhe mòrrere, mannu meda; no assutat mai! (nau de ccn.) = est sempri fuedhendi, no citit nudha! Sentences sa robba samunada est in su sole istérrida assutendhe ◊ sos bentos assutant su logu ◊ pischendi àcua at asciutau sa gisterra ◊ su callu dhu poneus in coili po asciutai 2. odheu, custa cristiana, sempre faedhendhe: no assutat nudha! 3. malevadados, za bi lis at assutu su coro a su babbu e a sa mama a che lis furare cudha criadura! Etymon srd. Translations French sécher, essuyer English to dry (up) Spanish secar Italian asciugare, prosciugare German trocknen, austrocknen.

asciútu , agt: assutu, isciutu Definition chi no portat abba (prus che àteru a fora), o chi ndhe portat tropu paga (nau de cosa de papare); nau de su tempus, de die, sumana, chi no est proendho, no proet / a./c. si manígiat fintzes coment'e pps. de asciutare Synonyms e antonyms adustu, àrridu, asciugu, asciutau, isciutorau, issucu, sicu | ctr. ifustu, inciustu, modhoricanu, sciustu / abbosu Idioms csn: manigare a s'assuta, a s'asciutu = papai pani aungiali, sentza de ingaúngiu; èssiri intra friscu e asciutu = irmurtidu; assutu che linna (nadu de cosas de manigare)= chi no zughet sutzu, chi no est abbosu nudha; istare o èssere in assutu = chentza abba, chentza umidore Sentences sos trastes chi as istérridu in su sole sunt assutos ◊ sa terra est assuta ca est de meda chentza pròere ◊ zuto sa buca assuta ◊ custa pira est assuta che linna ◊ est faghindhe tempus assutu ◊ bella die assuta, mih, pro collire olia! ◊ sa melaghidonza est unu frutuàriu assutu 2. che so assutu a fortza de cantare! 3. su mere meu màndhigat chivarzu a s'asciuta ◊ bi ndhe at chi ant campadu a pane asciutu 4. si setzit in su fogu a si asciutare e daghi si est asciutu si ndh'est pesadu Surnames and Proverbs smb: Assuttu Etymon itl. Translations French sec English dry Spanish seco Italian asciutto German trocken.

assicorràe, assicorrài, assicorràre , vrb: atzicorrai, tzicorrai Definition fàere sicau che corru, arridare, sicare meda, a tropu; còere a tropu, a sicadura Synonyms e antonyms arridae, atostorare, sicai Sentences s'asciutori at assicorrau sa terra ◊ lassa torrai suidu, deghinò ti assicorrant is prumonis! 2. seo assicorrau che unu cantu de linna ◊ dhui teniat pistocus atzicorraus Etymon srd. Translations French dessécher English to dry (up) Spanish desecación Italian rinsecchire German trocknen.

assoliàda , nf: soleada Definition su assoliare, su pigare o giare sole Synonyms e antonyms assoliamentu Sentences li cheret dadu una bella assoliada a su basolu pro che lu remonire Etymon srd. Translations French ensoleillement English hanging out to dry Spanish soleamiento Italian soleggiatura German Sonneneinstrahlung.

assoliàe, assoliài , vrb: assoliare Definition pònnere a pigare sole, pigare sole Synonyms e antonyms assobinai, assorinai, soghiai Sentences sas tilichertas sunt frimmas assoliàndhesi ◊ a assoliare trematas, fàunas e mantas lis faghet bene ◊ fasolu, moriscu, nughe, méndhula e àteru gai cheret assoliadu innantis de lu remonire ◊ assóliati sa carena in custu sole! ◊ cussu traste frundhidu bi est annos assoliendhe fora! Etymon srd. Translations French exposer au soleil English to dry in the sun Spanish solear Italian soleggiare German in die Sonne legen.

assoliaméntu , nm Synonyms e antonyms assoliadura Etymon srd. Translations French ensoleillement English hanging out to dry Spanish soleamiento Italian soleggiatura German Sonneneinstrahlung.

astenàre , vrb Definition nau de frutuàriu, intostare o aortire chentza cumpriu (fintzes po pecu); nau de linna, fintzes pipionire, pònnere su greme Synonyms e antonyms acalabiare, agurtire, allagorjare, assichillonai, atecadiare Etymon ltn. extenuare Translations French dessécher English to dry (up) Spanish enmustiarse Italian incatorzolire German einschrumpfen.

barasòne , nm: barisone, barrasone, barrasoni, barrisone, berrisone, erisone Definition nae de linna, de sida arrasposa e ispinosa Synonyms e antonyms arrasolu, bangazu, barrasolu, carrasprone, ghirrisone, istupu, mètere, rasitu, raspisone, tupisone / cdh. varrasoli Sentences cun berrisones, ruspisos e matas perdes tempus e pudas in debbadas ◊ fit s'ozastredhu ténneru naschidu: pariat unu síriu a prantone, ma curpa de no èssere inferchidu est torradu una tupa a berrisone (L.Marteddu) 2. bufa impresse, chi no b'at berrisones in cussu late! Surnames and Proverbs smb: Barisoni Etymon srdn. Translations French broussailles English a tangle of dry branch Spanish zarzal Italian sterpame German Gestrüpp.

calamài , vrb: acalamai, calamiai, calemai, callamai, caramai Definition calàresi de su sicore, po mancamentu de abba, de fortzas Synonyms e antonyms acalabiare, allartzanai, allebigiare, allizare, irdebbilitare / ammaculiare, apirchizonare Idioms csn: unu frori caramau, calamiau, follas callamadas = tzédidu, tzédidas de su sicore; c. s'atza = dòrchere, pèrdere s'ata (in suspu, sa capatzidade de s'impònnere, de faedhare) Sentences s'est calemada sa mata 2. gopai Giuanni, bosu gei seis de bon'arratza e no si calamat s'atza che gortedhu arruinau! ◊ seu caramada: no tengu balia de nudha, cun cussu pentzamentu! Etymon srd. Translations French se flétrir, affaiblir, se faner English to dry up, to wither, to weaken Spanish marchitarse Italian appassire, infiacchire German ermatten, welken.

crisiòni , nm Definition tupa o fintzes naes totu ispina Synonyms e antonyms berrisone, càlamu, crispione Sentences is pius chi portas parint una mata de crisioni! ◊ su pastori at serrau sa corti a crisionis Surnames and Proverbs smb: Crisioni Translations French branche épineuse, ronce English dry branch Spanish rama espinosa Italian ramo spinóso, stèrpo German dorniger Zweig.

frascúza , nf Definition minudàntzia de cambos sicaos, fustighina Synonyms e antonyms abbruncu, bruncuza, chimuza, frusulia, ischimuza, mulixia, pampuzia, pimpirinalla, pimpisa 2. si ponimus s'apellu che li mundhamus fintzas sas frascuzas! Etymon srd. Translations French rameaux secs English dry twigs Spanish broza, brusca Italian ramoscèlli sécchi German dürre Zweiglein.

fratàza , nf Definition cosa orrugada a cantighedhos piticos Synonyms e antonyms arremusulla, arrogalla, chirchiza, cífrinu, fafaruza, fratamuza, paparida, piciualla, pispisa, pistazia, romasiza, tzimuca, vèglia Etymon ltn. *fractalia Translations French plâtras, restes, miettes English flakes of dry plaster, remains Spanish cascotes, sobras, migajas Italian calcinàcci, rimasùgli, briciolame German Schutt, Rest, Brotkrümchen.

frustigàlla , nf: fustiga, fustigalla Definition fustigos, muntone de fustigos, nau fintzes in su sensu de linna fine po allumiare Synonyms e antonyms busàmene, chimuza, chirchiza, fostiga, fustighina, pampodha Sentences no agatas prus mancu fustigalla tzacadina po allui asuta de su craboni in sa forredha ◊ funt abbruxendi sa fustigalla pro limpiai sa terra Etymon srd. Translations French brindilles English heap of dry wood Spanish chasca, támara Italian stipa German Reisig (haufen), Holzstoß.

frusulía , nf Definition linnighedha fine sicada; cosighedha de pagu giudu Synonyms e antonyms abbruncu, chercuzu, chimuza, frascuza, ischimuza, mulixia, pampuzia, pimpisa / allajolu, catzavusalla 2. si no possedis vena, su chi cantas est totu frusulia Etymon srdn. Translations French rameaux secs, fanfreluche English dry twigs, trifle Spanish chasca, baratija Italian ramétti sécchi, cianfrusàglia German Reisig, Kram.

irmurtíre , vrb: ismultire, ismurtire Definition pèrdere s'abba, nau pruschetotu de erbas e linnas (ma fintzes de casu nou, de arrescotu); fintzes coment'e prentzare, fàere pèrdere s'abba Synonyms e antonyms addormicare, sumortire Etymon srd. Translations French dessécher English to dry up Spanish marchitar Italian smùngere German den ganzen Saft saugen aus.

muràche , nm Definition muru de pedra assentada chentza impastu; a logos fintzes nuraghe Synonyms e antonyms muragadha, murubbullu / nurache* Sentences at tancau sas cussorjas a muraches ◊ si est pasau in d-unu murache Translations French mur de pierres sèches English dry wall Spanish muro en seco, tapia Italian muro a sécco German Trockenmauer.